به گزارش خبرنگار مهر، شاید خیلیها این جمله را شنیده باشیم که خصوصاً در دوره متوسطه دوم و در رشتههای تجربی و ریاضی حتی زمان درس تاریخ نیز در برخی مدارس گاهی به زنگ دروس تخصصی این رشتهها اختصاص پیدا میکند. تاریخ درس ی نیست که ضریبی در کنکور رشتههای ریاضی و تجربی داشته باشد و دیر زمانی است که کنکور اهداف اهمیت درسهای ما را مشخص میکند. حتی در رشتههای علوم انسانی نیز تاریخ به همراه درس جغرافیا با هم یک درس با ضریب یک محسوب میشود که شاید برای همین حتی بچههای انسانی نیز این درس را خیلی هم جدی نمیگیرند. همین میشود که شمار زیادی از دانش آموزان که در مدرسه درس میخوانند، عملاً تاریخی که برایشان تدارک دیده شده است، حاصلی ندارد جز حفظیاتی که آیا به ذهن بسپرند یا نه.
از سوی دیگر در دوره متوسطه اول نیز تاریخ چندان جدی گرفته نمیشود و در دوره ابتدایی همراه با درس مطالعات اجتماعی مفاهیمی از تاریخ به بچهها آموخته میشود اما کیست که این را تایید نکند که بسیاری از ما هنگام فارغ التحصیلی از دبیرستان با کمترین دانش تاریخی که دانستنش در این روزگار یک مهارت محسوب میشود، فارغ التحصیل میشویم در حالیکه که شاید در کتابهای درسی سهم مطلوبی به این درس اختصاص داده شده باشد.
شاید شما هم دیده باشید، فیلمی که در فضای مجازی پخش شد و در آن افراد از مهمترین و شاید بدیهیترین اطلاعات تاریخی کشورشان آگاهی نداشتند. حتی برخی نگران هستند که نوجوان و جوانان تاریخ صد سال اخیر کشورمان را نیز نمیتوانند به خوبی بازگو کنند. همین امروز وارد مدارس شویم و درباره مدرسه تاریخی دارالفنون و امیرکبیر که نقش مهمی لااقل در امر تعلیم و تربیت در کشورمان داشت، یک پرس و جوی ساده کنیم، با چه نتیجهای خارج خواهیم شد؟
عدهای میگویند کتابهای تاریخی درسی جذاب و کاربردی نوشته نشده است و عدهای فضای مجازی و جاذبههای آن را در نپرداختن دانش آموزان به دروسی مثل تاریخ و جغرافیا و… موثر میدانند و عدهای دیگر میگویند چگونه است ما درس تفکر داریم ولی در این درس به بچهها یاد داده نمیشود که تاریخ نیز عرصه وسیعی برای تفکر است. عدهای دیگر معلمان تاریخ و نحوره تدریسشان را مقصر میدانند و در این میان آنچه مسلم است این است که هر کس دانسته ای از تاریخ کسب میکند، به احتمال زیاد آن را در دوران تحصیل در مدرسه کسب نمیکند.
محمدرضا روزبهانی عضو هیئت علمی واستادیار گروه تاریخ دانشگاه فرهنگیان که سابقه ۳۰ سال معلمی را در کارنامه خود دارد که ۲۴ سال آن را در مدارس معلم تاریخ بوده است، درباره وضعیت تدریس تاریخ در مدارس ما از دوران ابتدایی تا پایان متوسطه به خبرنگار مهر گفت: در مقطع متوسطه دوم، برای رشته علوم انسانی، جزو دروس مهم است و هر سال یک کتاب تاریخ دارد اما برای شاخههای دیگر در کل سه سال فقط یک کتاب تاریخ تدریس میشود که روی هم دو واحد است و تاریخ معاصر را میخوانند.
وی ادامه داد: در مقطع متوسطه اول و ابتدایی، تاریخ بخشی از کتاب مطالعات اجتماعی بچهها است. شخصاً معتقدم برای متوسطه دوم و بچههای غیر از شاخه انسانی، دو واحد تاریخ بسیار کم است. با توجه به وضعیت فعلی کشور و مسائلی که از گوشه و کنار به سمت جوانان ما هجوم میآورد، این کافی نیست که به خواندن تاریخ معاصر بسنده شود و باید بچهها تاریخ ایران و جهان را به شکل مکفی بخوانند اما در مقطع متوسطه اول و ابتدایی شاید همین میزان کفایت کند.
روزبهانی بیان کرد: اگر بخواهم از زاویه دید نیاز جامعه به سوال شما نگاه کنم باید بگویم به طور کلی درس تاریخ در مدرس ه، حجم و فضای کمی دارد در حالیکه تاریخ درس سرنوشت سازی است و قدرت تحلیل را در دانش آموزان بالا میبرد، البته اگر ما هم رویدادها را به خوبی برای آنها تشریح کنیم و هم تاریخ تحلیلی ارائه دهیم یعنی به سمت فضایی برویم که تاریخ اقتصادی، اجتماعی و… هر روزگار را نیز به درستی برای بچهها تبیین کنیم و از آن مهمتر بتوانیم به بچهها این فهم را بدهیم که هر آنچه در زندگی با آن برخورد میکنند، یک گذشته ای دارد و آن گذشته یعنی تاریخ. هر چند در بسیاری از دروس مانند ادبیات، جغرافیا، زبان انگلیسی نقبی به تاریخ زده میشود. اما باز یکی از مشکلات ما این است که در رشته علوم انسانی، عموماً ضعیفترین دانش آموزان جذب میشوند و این یک ایراد اساسی است. چرا که این رشته باید آنقدر جذابیت داشته باشد که تاپ ترین بچهها به سمت آن بروند. نکته دیگر این است که دروس مختلف به لحاظ ارتباط و به شکل عرضی خوب کنار هم قرار گرفته اند و ما مشکلمان بیش از آن که کتابهای درسی باشد، معلمان هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان اضافه کرد: دبیران به صورت جزیرهای عمل میکنند و ارتباط طولی و عرضی در مقاطع مختلف و سالهای مختلف تحصیلی در کنار هم ندارند. اگر دبیران پیوندشان را با هم بیشتر کنند، تعمیق مطالب بیشتر میشود. اگر معلمی بتواند همین مفاهیم فعلی کتابهای تاریخ را خوب درس بدهد، خروجی مطلوبی به دست میآید اما در واقعیت ما شاهد این هستیم که هر معلمی که ساعت تدریس کم دارد، درس تاریخ میدهد. در مدارس تیزهوشان ساعت درس تاریخ را به ریاضی میدهند. تاریخ درس مظلومی در مدارس ماست. بخشی از این مسئله مقصرش متولیان هستند و بخشی هم معلمانی که تلاشی نمیکنند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا شما در زمانی که معلم بودید، دانش آموزانی را داشتید که خیلی به تاریخ علاقه مند باشند و اساساً برای علاقه مند کردن آنها به تاریخ چه میکردید؟، گفت: بله من دانش آموزانی داشتم که بعدها فهمیدم تا مقطع دکترا درس تاریخ خوانده اند. من سعی میکردم با ابزاری مثل فیلم یا نمایشنامه بچهها را به تاریخ علاقه مند کنم. یا بچهها را برای دیدن آثار تاریخی شهر میبردم. موزه گردی موضوعی است که این روزها فراموش شده است. در حالی که دانش آموز اگر در فضای تاریخی قرار نگیرد، خیلی چیزها را متوجه نمیشود. من بارها پیش آمده بود که سر کلاس از بچهها میخواستم هر اثر تاریخی که در منزل دارند، مثل صورت جهاز، سکه قدیمی، عقدنامه و … سر کلاس بیاورند و گاهی کلاسمان شبیه موزه میشد. خیلی مواقع بچهها را وادار میکردم کنفرانس بدهند یا مقاله بنویسند. اینها به خلاقیت معلم بستگی دارد. آن روزها من متخصص تاریخ بودم اما متخصص آموزش تاریخ نبودم. حال که در دانشگاه فرهنگیان این تخصص را یاد گرفتم، حسرت می خورم که کاش اطلاعات امروز را آن روزها داشتم و به دانشجو معلمان نیز خاطرات غلط و درس ت خود را می گویم و به آنها تأکید میکنم حال که شما آموزش تاریخ را فرا میگیرید، سر کلاس که رفتید از صفر شروع نکنید.
نظر شما