روایتی از بازماندگان قوم قزاق در مستند مردم نگارانه «وت باسی»

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی خانه مستند، مهاجرت قزاق‌ها از سرزمین خود به ایران در سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۵ به دلیل فشار استالین آغاز شد. در آن سال‌ها تعداد بسیاری از قزاق‌ها از منطقه سیاه‌کوه (منقشلاق) در جنوب غربی قزاقستان در حاشیه دریای خزر از مرزهای شمالی ایران و با گذشتن از ترکمنستان و مواجهه با عشایر ترکمن که گاه منجر به درگیری می شد، وارد خاک ایران شدند. آن‌ها بیشتر در سه شهر گرگان، گنبد و بندرترکمن ساکن شدند و در هر سه شهر محل اصلی اقامت آن‌ها «قزاق‌محله» نام دارد و هم‌اکنون بیش از ۱۵٫۰۰۰ نفر قزاق در ایران زندگی‌می‌کنند.

«وت باسی» در زبان قزاقی به معنای بزرگ خاندان است و در این مستند از زاویه دید ۲ نفر از بزرگان قوم قزاق در ایران به آداب و رسوم و سنن مختلف این قوم پرداخته شده است. قزاق‌ محله را همه در گرگان می‌شناسند. محله‌ای که در مرکز شهر قرار گرفته و اهالی‌اش زردپوستند و چشمانی بادامی دارند و با گذشت ۹۰ سال سکونت در شهرهای بندرترکمن، گنبد کاووس و گرگان همچنان از لباس‌های بومی قزاقی استفاده می‌کنند.

مردان سن و سال‌دار هنوز هم «ژیده» و «شاپان» به تن می‌کنند و کلاه «تاقیا» به سر می‌گذارند. زنان هم «کولیک» می‌پوشند با روسری‌های بلندی که متفاوت از روسری‌های زنان ترکمن است. شناخت قزاق‌ها از ترکمن‌ها به ‌دلیل شباهت ظاهری‌شان برای ما کمی دشوار است، بهتر است بگویم غیرقابل تشخیص. اما نوع پوشش آنها نسبت به یکدیگر کمی متفاوت‌ است.

مثلا زنان قزاق روسری بلند ساده سر می‌کنند و آنها را زیر چانه گره می‌زنند درحالی که ترکمن‌ها روسری‌های گلدار و رنگی به سر دارند و مستند «وت باسی» با روایتی از انجام آداب و سنن آنها به خوبی می‌تواند مارا با تاریخچه و نحوه زندگی قزاق‌ها در ایران آشنا کند.

در مستند مردم نگارانه «وت باسی» که مرحله پروهش و پروسه ساخت آن بیش از یک سال به طول انجامیده، بیش از هر چیز به نهاد خانواده که مهمترین رکن برای قزاق‌ها به‌شمار می‌رود، توجه شده است. در این مستند آداب و رسوم باستانی قزاق‌ها نظیر جشن ازدواج سنتی قزاقی، برگزاری عید باستانی ایرانی و نقش زنان در اقتصاد و زندگی قوم قزاق از زاویه دید ستار بدیع و بهمن چولاک دو تن از ریش سفیدان و بزرگان قوم قزاق در ایران روایت شده است.

مستند مردم نگارانه «وت باسی» در قالب یک مستند نیمه بلند به نویسندگی و کارگردانی مهسا طاهری و تهیه کنندگی عطا پناهی تولید شده در خانه مستند و محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است