به گزارش خبرنگار مهر، مسعود تجریشی مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در نشست خبری این ستاد که پیش از ظهر امروز برگزار شد با اشاره به اینکه وضعیت دریاچه ارومیه در شهریور ماه سال ۹۶ به تثبیت رسیده است گفت: وضعیت آبی دریاچه در سال آبی ۹۸_۹۹ نسبت به سالهای قبل بهتر بوده است.
۶۰ درصد از دریاچه عمق کمتر از ۶۰ سانتی متر دارد
وی افزود: اگر سال ۹۳ را با سالهای قبل مقایسه کنیم می‌بینیم که سطح آب حدود ۱۰۰ متر افزایش یافته و تراز به ۱۰۸۸ رسیده است.
تجریشی با اشاره به اینکه همچنان ۶۰ درصد سطح دریاچه عمقش کمتر از ۶۰ سانتیمتر است، اظهار داشت: باید حدود یک متر تبخیر را در فصل گرم انتظار داشته باشیم.
افزایش ۹ برابری آب ورودی به دریاچه ارومیه نسبت به سال ۹۳
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۳ که ۱.۹ میلیارد مترمکعب مقدار حجم آب دریاچه بوده و در حال حاضر این مقدار آب به ۹ برابر افزایش یافته است، گفت: برای رسیدن به تراز اکولوژیک نیازمند ۹ میلیارد مترمکعب آب هستیم که به سطح دریاچه اضافه شود.
کاهش ۳۰ درصدی بارش‌های حوزه آبریز نسبت به سال قبل
مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه بارش‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کاهش یافته است، ابراز داشت: این در حالی است که در کل کشور کاهش بارش‌ها حدود ۷ درصد بوده و به لحاظ میانگین در ۵۸ سال گذشته در حوزه آبریز دریاچه ارومیه ۱۳ درصد افزایش بارش داشته ایم که این مقدار در کل کشور حدود ۳۵ درصد بوده است. بنابراین نسبت به کل کشور بارش‌های این حوزه کمتر بوده است.
وی در ادامه توضیح داد: با وجود این کاهش بارندگی‌ها، تغییرات تراز آب دریاچه ۳۰ درصد نسبت به سال گذشته بیشتر بوده است، و پیش بینی ما این است که امسال سال گرم‌تری خواهیم داشت و انتظار تبخیر از سطح دریاچه بیشتر است.
تجریشی در خصوص اینکه آیا باران باعث افزایش سطح تراز آب دریاچه شده است اظهار داشت: امسال در حوزه آبریز دریاچه ارومیه ۳۲۰ میلیمتر بارندگی رخ داده است در حالی که در سال آبی ۸۷_ ۸۸، ۳۱۲ میلی متر بارندگی رخ داده بود اما سطح تراز آب دریاچه ۵۹ درصد افت داشته است.
وی ادامه داد: در سال آبی ۸۹_ ۹۰ نیز همان مقدار ۳۱۲ میلیمتر بارندگی در منطقه وجود داشته و با ۳۶ سانتیمتر افت تراز آب دریاچه مواجه بوده‌ایم اما در سال ۹۱ و ۹۹، ۳۴۳ میلیمتر بارندگی رخ داده و با افت ۲۷ سانتی متری مواجه بوده‌ایم.
به گفته تجریشی امسال با وجود ۳۲۰ میلی متر بارندگی که داشته ایم، ۱۳ سانتیمتر افزایش تراز داشتیم چون توانستیم به جای تلف کردن آب، آب را به سمت دریاچه هدایت کنیم.
مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه افزایش سطح تراز آب دریاچه ارومیه و به تثبیت رسیدن آن باعث حال خوب حیات وحش دریاچه شده است، افزود: به همین دلیل ۶۴ هزار فلامینگو بر فراز دریاچه ارومیه در اردیبهشت ماه ۹۸ مشاهده شده‌اند.
قوانین بالادستی نسبت به ۶ سال پیش متفاوت شده و به کمک تأمین حقابه زیست محیطی آمده اند
وی در خصوص اینکه آیا اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه دارای پشتوانه‌های قانونی لازم بوده است، توضیح داد: اسناد بالادستی از جمله سند ملی محیط زیست به اعمال حق آبه های زیست محیطی در حد پایدار اکوسیستم اشاره کرده‌اند که قوه قضائیه در قالب حقوق عامه مطالبه‌گر آن شده است همچنین اعمال محدودیت قانونمند برای بهره‌برداری از منابع متناسب با توان اکولوژیکی آن در سیاست‌های کلی منابع آب که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است دیده می‌شود.
وی ادامه داد: در ماده ۳۸ برنامه ششم توسعه نیز عنوان شده که ۲۰ درصد تالاب‌های بحرانی باید احیا شوند و ماده ۲ قانون حفاظت و احیا و مدیریت تالاب‌های کشور که در سال ۹۶ به تصویب رسیده است عنوان شده که ۲۴ تالاب کشور نیازمند تأمین حق‌آبه هستند.
تجریشی با بیان اینکه قوانین بالادستی نسبت به ۶ سال پیش بسیار متفاوت شده‌اند، اظهار داشت تخصیص حقابه محیط زیست پس از تأمین آب شرب، در اولویت بعدی سیاست‌های کشور است.
سطح تراز ۱۲۷۴، سطح تراز احیای دریاچه ارومیه است
وی در خصوص اینکه آیا پس از گذشت شش سال، نقشه راه ستاد احیای دریاچه ارومیه پابرجا مانده است گفت: برای احیای این دریاچه سه دوره تثبیت احیا و احیای نهایی در نظر گرفته شده بود که در حال حاضر در فاز احیا هستیم دریاچه زمانی که به تراز ۱۲۷۴ برسد احیا می‌شود در این تراز سلامت انسان، کیفیت آب، بوم شناسی به شکل استاندارد در آمده و تفرج در آن ممکن می‌شود.
تجریشی ادامه داد: رسیدن عمق آب به حداقل یک متر خواهد بود که پیش بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ محقق شود، تا شاخص‌های سلامت اکوسیستم برآورده شده و وضعیت بحرانی پشت سر گذاشته شود.
وی درباره اینکه چه بخشی از برنامه‌های این ستاد به ثمر نشسته است نیز توضیح داد: سرمایه اجتماعی احیای دریاچه ارومیه در سالهای ۹۲ تا ۹۳ اعتماد عمومی در این زمینه به طور کلی از بین رفته بود ما با تعدیل فضایی ناامید حاکم بر احیای دریاچه و حذف نگاه امنیتی از آن، با دعوت از نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد به جلسات قدم برداشته و در مسیر شفافیت گزارش‌های ادواری تهیه کردیم و دسترسی آزاد به اطلاعات را مورد توجه قرار دادیم، از همین‌رو ۴۵۰ مقاله در سطح جهان درباره دریاچه ارومیه به چاپ رسیده است و به دنبال آن در قالب ساز و کارهای مداخله نخبگان با استفاده از ظرفیت‌های دانشگاهی و سپردن مسئولیت پایش دستگاه‌های اجرایی به دانشگاه‌های ارومیه و تبریز قدم برداشتیم.
تأمین ۴۰ درصد از آب مورد نیاز دریاچه از طریق جریان‌های طبیعی رودخانه‌ها
مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه ۴۱ درصد از آب مورد نیاز دریاچه از طریق جریان‌های طبیعی رودخانه‌ها باید تأمین شود، گفت: مابقی آب مورد نیاز با اجرای پروژه‌های آبی جدید و از محل کاهش مصرف که حدود ۳ میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود تأمین خواهد شد.
وی در ادامه توضیح داد: برای ایجاد جریان طبیعی رودخانه‌ها به رهاسازی سهم محیط زیست رودخانه‌ها از محل ۱۳ سد ملی و ۲۷ سد استانی در دست بهره‌برداری در فاصله دی‌ماه تا فروردین؛ سر دهانه سازی انهار سنتی منشعب از رودخانه از آذر تا پایان اردیبهشت ماه که اجازه ورود آب به اراضی را نمی‌دهند، همچنین لایروبی رودخانه‌های حوضه آبریز را در دستور کار قرار دادیم.
به گفته تجریشی اجرای طرح‌ها لایروبی رودخانه‌ها باعث شد در سیل سال گذشته هیچ خسارتی به روستاهای اطراف حوضه آبریز دریاچه ارومیه وارد نشود از تجربه و لایروبی رودخانه‌های حوضه آبریز و در تالاب هامون هم کمک گرفته شد که نتیجه آن را امسال در آبگیری مناسب تالاب دیدیم.
وی عدم صدور مجوز برداشت از طرح‌های خارج از بستر در دوره تأمین حق‌آبه و عدم صدور مجوز هرگونه ساخت مطالعه سد جدید در حوزه آبریز را از دیگر برنامه‌های ستاد احیا عنوان کرد.
افزایش درآمد و برداشت محصول زراعی با وجود کاهش مصرف آب در منطقه
به گفته مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه برای کاهش ۴۰ درصدی مصارف کشاورزی، از ۹۴۳ میلیون مترمکعب به ۶۴۱ میلیون متر مکعب در سال ۹۷_۹۸ رسیدیم که بر مبنای اطلاعات آمار نامه‌های کشاورزی با وجود کاهش این حجم مصرف آب هم محصولات آبی و هم زهرایی افزایش یافته اما به معیشت مردم آسیبی وارد نشده است.
وی افزود: برای مثال در میاندوآب که بیشترین کاهش مصرف آب را داشتیم می‌بینیم که کشاورزان با افزایش میزان تولید محصولات زراعی مواجه شده‌اند که از دستاوردهای بزرگ و تصمیم‌گیری شورایی در این منطقه محسوب می‌شود.
تجریشی خاطرنشان کرد: با وجود برنامه‌های متعدد و رهاسازی آب مشارکت مردم بسیار حائز اهمیت بوده به طوری که در منطقه سد حسنلو با مشارکت مردم و مسئولان توانستیم ۶۵ درصد مصرف آب را کاهش دهیم سطح زیر کشت چغندرقند از ۱۲۵۳ هکتار در سال ۹۴ _۹۵ در سال ۹۶ _۹۷ به صفر رسیده و کاشت کلزا گندم جو و نخود جای آن را گرفته است.
وی با بیان اینکه سدها نظم گرفته و دیگر سطح آب سرریز شأن را بدون برنامه رهاسازی نمی‌کند، اظهار داشت: در سد بوکان به عنوان مهمترین سد منطقه از مقادیر کم ۱۰۰ میلیون متر مکعب آبی که نگهداری می‌شد به یک میلیارد متر مکعب آب در سال آبی ۹۸ ۹۹ رسیدیم، و برای رساندن این آب به دریاچه با استفاده از لایروبی بر رهاسازی اقدام کردیم.
مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه از ۵۵ میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافته برای سر دهانه سازی انهار، ۶۲.۹ میلیارد تومان اعتبار برای مرمت و بازسازی تأسیسات آبی فرسوده زرینه رود، ۳۳۵ میلیارد تومان اعتبار برای احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی به منظور مدیریت آب و ۱۲۸ میلیارد تومان برای لایروبی رودخانه‌ها به طول ۲۵ کیلومتر خبر داد و گفت: توقف کلیه سدهای در دست ساخت از جمله سد نازلو، سد سیمینه رود، لیلان چای و دیرعلی یکی دیگر از اقدامات ستاد بوده که باعث هدایت ۹۱۴ میلیون متر مکعب آب به سمت زمین‌های کشاورزی شده است ضمن اینکه ۴ هزار میلیارد صرفه جویی از محل عدم هزینه کرد ساخت سدها صورت گرفته است.
به گفته وی طرح تثبیت بیولوژیکی کانون‌های ریزگرد هم ۹۴ میلیارد هزینه در برداشته که ۲۳ هکتار حجم عملیات اجرایی برای مقابله با گرد و غبار بوده است، یک میلیون هکتار مدیریت قروق انجام شده و ۷ ایستگاه پایش ایجاد شده است.
تجریشی در خصوص برنامه ستاد برای ادامه نقشه راه احیا در این دریاچه نیز توضیح داد: کلیه پروژه‌های سازهای تا پایان سال ۹۹ به اتمام می‌رسد که با ارزش ۱۰ میلیاردی برآورد شده است، انتقال پساب تصفیه شهر ارومیه ۹۴ درصد پیشرفت داشته و تا شهریور به اتمام می‌رسد، تصفیه خانه شهر تبریز نیز به مراحل پایانی خود رسیده است و پروژه انتقال آب رودخانه به دریاچه تا دی ماه تمام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه یک مرکز آینده پژوهی در مرحله اساسنامه نویسی قرار دارد گفت: با توجه به مصوبات سال ۹۳ هیئت دولت و با کمک تجربیات کشورهای آمریکا ژاپن و استرالیا برای افزایش بهره‌وری اجتماعی و هماهنگی میان دولت و مردم و با تمرکز بر مسئله محوری اساسنامه مرکز مهپاد در حال نگارش است.
مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه گفت تا سال ۱۴۰۶ نقشه راه احیای دریاچه تدوین شده و مشخص می‌شود که از ابتدای مسیر این یعنی درسال ۹۳ چه پروژه‌های اجرایی شده است البته از احیای اکولوژیکی کامل دریاچه تا سال ۱۴۰۶ ادامه خواهد داشت.
کاشت گیاهان دارویی به جای محصولات آب بر
وی با اشاره به اجرای طرح بهداشت در این منطقه گفت: این طرح به افزایش بهره وری کشاورزی کمک شایانی می‌کند که با همکاری وزارت جهاد و وزارت نیرو درباره تک تک زیر حوزه‌ها همچون گندم گیاهان دارویی برنامه‌هایی به صورت مکانی چیده شده و به جای پنج محصول حوضه آبریز که ۸۰ درصد مصارف آبی این منطقه را تشکیل می‌دادند به مرور گیاهان دارویی جایگزین انگور و سیب خواهند شد.
تجریشی با اشاره به یک تحقیق خارجی در خصوص میزان کاهش مصارف کشاورزی و زمان احیای دریاچه گفت با کاهش ۴۰ درصدی مصرف کشاورزی زمان احیا را به ۷ تا ۸ سال کاهش می‌دهیم بنابراین سهم کاهش مصرف کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه بسیار حائز اهمیت است.
مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در خصوص وضعیت تأمین منابع اعتباری ستاد نیز اظهار داشت: ۷۱ درصد منابع تأمین شده و از بودجه مصوب ۶۳۳ میلیون سال ۹۸، حدود ۷۵ درصد صرف پروژه‌های سازهای سخت‌افزاری شده و ۲۳ درصد برای طرح‌های باقی مانده و ۲ درصد برای طرح‌های مطالعاتی هزینه شده است.
وی در پاسخ به سوال مهر در خصوص اینکه آیا سال پایانی پروژه تغییر یافته و برنامه ستاد برای ادامه پذیرش مسئولیتهای ستاد احیا در دولت بعدی چیست، گفت: بله، با بررسی مجدد طرح‌ها به این نتیجه رسیدیم که نیازمند زمان طولانی‌تری برای احیای دریاچه هستیم. اما درخصوص ادامه روند کار ستاد در دولت‌های بعدی باید بگویم، خوشبختانه پروژه‌های هزینه بر در انتهای سال ۹۹ پایان می‌یابد و انتظار ورود یک حجم آب ثابت به دریاچه را داریم و برای سالهای بعد تنها دولت‌ها باید به تأمین و نگهداری و لایروبی مداوم حوضه آبریز دریاچه بپردازند.
وی ادامه داد: در حوزه کشاورزی نیازمند سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیاردی هستیم و شبکه میاندوآب که ۴۰ سال از عمرش می‌گذرد باید حتماً احیا شود و این طرح را می‌توان به عنوان طرح‌هایی نام برد که در برای دولت‌های بعدی باقی مانده اند که باید به صورت حکمرانی درباره آنها تصمیم بگیرد اما تعهدات مالی ستاد احیا تا پایان سال ۱۴۰۰ تمام می‌شود.
نظر شما