شاخصه‌های موفقیت در بهداشت معنوی/ خدا پاکیزگان را دوست دارد

به گزارش خبرنگار مهر، ماه مبارک رمضان، فرصتی برای طهارت و پاکیزگی روح و پالایش آن از همه آلودگی‌هاست، البته اگر قصد چنین استفاده‌ای از این ماه پرارج را داریم باید بدانیم که در دایره محبت الهی قدم گزارده‌ایم. چرا که خدای متعال می‌فرماید: «وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرین‏؛ [۱] و خدا کسانی را که خواهان پاکی‏‌اند دوست می‌‏دارد.» دعاها، کمک فراوانی به ما برای شناخت انواع آلودگی‌ها، چگونگی شناسایی و راه‌های درمان آنها می‌کنند. در دعای روی سیزدهم ماه مبارک رمضان نیز با اشاره به طهارت از آلودگی‌ها درخواست می‌شود: «اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَ الْأَقْذَارِ؛ [۲] ای خدا در این روز مرا از پلیدی و کثافات پاک ساز.»

سختی جسمی و مادی طاعات الهی، جدای از ثوابی که برای آن قرار داده، پاک کننده روح انسان از زشتی‌ها و عادات اخلاقی ناپسند است. مثل اینکه قرآن کریم، فایده ادا کردن زکات را پاکسازی جان انسان دانسته و می‌فرماید: «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها؛ [۳] از اموال آن‌ها صدقه‌‏ای (به عنوان زکات) بگیر، تا به‬ وسیله آن، آنها را پاک سازی و پرورش دهی!» روزه گرفتن نیز یکی از مصادیق زکات است. امام علی (علیه السلام) در این باره می‌فرمایند: «لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْبَدَنِ الصِّیَام‏؛ [۴] برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن، روزه گرفتن است.» هر چه بر عیار روزه گرفتن افزوده شود و روزه‌دار بر ترک و دوری از گناهان و عادات زشت، موفق شود، هم روح خود را تطهیر کرده است و مرکب آن، یعنی بدن خود را از آفات و بیماری‌ها پاکیزه ساخته است.

مقدرات الهی، بهترین فرصت برای عروج

میزان فهم و بصیرت مؤمن نسبت به مقدرات الهی، در همه افراد یکسان نیست. استمرار و قوت ایمان افراد، به میزان صبر آنها وابسته است. چرا که امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الْإِیمَانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ وَ لَا خَیْرَ فِی جَسَدٍ لَا رَأْسَ مَعَهُ وَ لَا [خَیْرَ] فِی إِیمَانٍ لَا صَبْرَ مَعَه‏؛ [۵] بر شما باد به شکیبایی، چه اینکه شکیبایی نسبت به ایمان، به منزله سر، نسبت به بدن است؛ در بدنی که سر نیست، و در ایمانی که شکیبایی نباشد خیری نیست.» خداوند به وسیله مقدرات خود، انسان‌ها و ایمان‌هایشان را در بوته آزمایش قرار می‌دهد و در این میدان، هر کس بر ایمان خود استوارتر و شکیباتر باشد رشد کرده و هر روز، نمره بالاتری را کسب خواهد کرد. پس از خدا می‌خواهیم که ما را بر مقدرات خود صبور قرار دهد. می‌گوئیم: «وَ صَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ؛ [۶] و بر حوادث خیر و شر قضا و قدرت صبر و تحمل عطا کن.»

صبر مؤمن به معنای آن است که کاشته‌های خود در این دنیا که شامل طاعات و عبادات و جهاد و… است را همانند دانه‌هایی می‌داند که در زمین این دنیا کاشته و برای برداشت محصول آنها تا سرای دیگر منتظر می‌ماند چرا که اجر صابران، بی‌حساب است. این سخن و وعده خداست که می‌فرماید: «قُلْ یا عِبادِ الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّکُمْ لِلَّذینَ أَحْسَنُوا فی‏ هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةٌ وَ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ إِنَّما یُوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِساب‏؛ [۷] بگو: ای بندگان مؤمنم! از پروردگارتان پروا کنید. برای کسانی که در این دنیا اعمال شایسته انجام داده‌‏اند، پاداش نیکی است و زمین خدا گسترده است. فقط شکیبایان پاداششان را کامل و بدون حساب دریافت خواهند کرد.»

ترمزی برای نجات

تقوا، نیرویی درونی است که مؤمن را از انجام گناه بازمی‌دارد و همانند ترمزی مهار نفس را در دست می‌گیرد و از ولنگاری و جولان خواهش‌های نفسانی جلوگیری می‌کند. از نگاه دینی، انسان موفق کسی است که در گناه نکردن توفیق یابد. محیط اطراف، تأثیر غیر قابل انکاری در ایجاد روحیه نیکی‌گرایی و انجام اعمال صالح در انسان دارد. برای همین است که در دعای روز سیزدهم می‌گوئیم: «وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی وَ صُحْبَةِ الْأَبْرَارِ؛ [۸] و مرا بر تقوی و پرهیزکاری و مصاحبت نیکوکاران موفق دار.» همنشینی با نیکوکاران، دو سود دارد که دومی بزرگ‌تر از اولی است. سود اول اینکه، انسان نیز از نیکی آنها نسبت به خود بهره‌مند می‌شود و در وقت نیاز، می‌تواند آنها را به یاری خود گیرد. اما سود دوم که بزرگ‌تر از سود اول است اینکه، رفاقت و همنشینی با آنها بر روی انسان، تأثیر مثبت گذاشته و او را نیز همانند رفیقش اهل خیر و نیکی می‌کند.

امام سجاد (علیه السلام) در دعای وداع با ماه مبارک رمضان، این ماه پربرکت را همانند همنشینی نیکوکار می‌داند که سود همنشینی با او برتر از تمام سودهای جهانیان است و چنین مناجات می‌کند: «وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ، وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ؛ [۹] ای خداوند، ماه رمضان در میان ما بس ستوده زیست و ما را مصاحب و یاری نیکو بود و گران‌بهاترین سودهای جهانیان را به ما ارزانی داشت.»

مسکینم و چشمم به لطف اوست

تفاوت مسکین با سائل این است که سائل در خانه نمی‌ماند و برای درخواست کمک به دیگران مراجعه می‌کند و بسیاری از افراد او را به عنوان فقیر می‌شناسند؛ اما مسکین با اینکه نادار است و به سختی روزگار را می‌گذراند حاجت خود را جار نمی‌زند و بسیاری از افراد گمان می‌کنند که او در آسایش و رفاه زندگی می‌کند. تنها کسی که از همه نیازهای ما (هر چند به کسی نگفته باشیم)، خبر دارد و توان برطرف کردن همه آنها را دارد خدای متعال است. پس او را صدا زده و از او کمک می‌خواهیم و می‌گوئیم: «بِعَوْنِکَ یَا قُرَّةَ عَیْنِ الْمَسَاکِین؛ [۱۰] به یاری خود ای مایه شادی و اطمینان خاطر مسکینان.»

پی‌نوشت
[۱]. سوره توبه، آیه ۱۰۸.
[۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.
[۳] . سوره توبه، آیه ۱۰۳.
[۴]. ‏حسن بن علی ابن‌شعبه، تحف العقول (جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی: قم، ۱۳۶۳)، ۲۲۱.
[۵]. ‏صبحی صالح و محمد بن حسین شریف الرضی، نهج البلاغة (صبحی صالح) (موسسة دار الهجرة: قم، ۱۴۱۴)، حکمت ۷۹، ص ۴۸۲.
[۶]. مفاتیح الجنان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.
[۷]. سوره زمر، آیه ۱۰.
[۸]. مفاتیح الجنان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.
[۹]. صحیفه سجادیه، نیایش چهل و پنجم.
[۱۰]. مفاتیح الجنان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.