خبرگزاری مهر- گروه استانها: کاهش مشکلات اقتصاد ایران و دستیابی به جهش در تولید نیازمند مشارکت و عزمی همگانی در راستای بررسی چالش‌های موجود در زمینه تولید و برنامه ریزی در مسیر بهره مند شدن از ظرفیت‌های ارزشمند کشور است.
نگاهی به مشکلات عرصه تولید و راهکارهای غلبه بر آنها موضوع گفت و گویی است که در سه بخش با «مجید صیاد نورد» دکترای اندیشه سیاسی ترتیب دادیم. قسمت اول و دوم این گفتگو پیش از این در خبرگزاری مهر انتشار یافته و امروز در بخش سوم به برخی عوامل مؤثر در جهش تولید نظیر توسعه دریا محور پرداخته شده است.
توسعه دریا محور
مجید صیادنورد در این گفتگو با اشاره به اینکه یکی از فرصت‌های مغفول مانده در کشور عدم توجه به ظرفیت و فرصت بی نظیر ناشی از توجه به فرصت‌های توسعه دریا محور است، اظهار کرد: از مجموع بیش از شش هزار کیلومتر مرز موجود در کشور چیزی حدود دو هزار و ۷۰۰ کیلومتر در شمال و جنوب را مرز آبی تشکیل می‌دهد.
وی با بیان اینکه به عبارت دیگر علی رغم کویری و کوهستانی بودن ایران، ایرانیان از فرصت بی نظیر امکان ایجاد ارتباطات منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای و بین قاره‌ای برخوردار هستند، افزود: نباید از یاد برد که ایرانیان از جمله نخستین مر دمان این کره خاکی بودند که از دریا به منظور توسعه توانمندی‌های تجاری و نظامی خود بهره بردند و دارای ادبیات علمی، سابقه و تجربه و فرهنگی قوی در این حوزه هستند.
کارشناس اندیشه سیاسی در ادامه با اشاره به اینکه متأسفانه ظرف چند قرن گذشته به دلایلی نقاط اصلی تمرکز جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و حکومتی کشور در مرکز فلات داخلی ایران متمرکز شده نقاط ساحلی از چرخه توسعه‌ای دور مانده‌اند، گفت: اگر شمال را که به تفرجگاه مردم تبدیل شده و کیش را که به عنوان محل تفریح ایرانیان نسبتاً متمول به ایفای نقش می‌پردازد از این معادله حذف کنیم، در مقایسه با سایر استان‌های کشور، به رغم برخورداری از منابع هیدروکربنی، آبی، کشاورزی، گردشگری و ظرفیت‌های متنوع در حوزه‌های معدنی، صنعتی-تولیدی و فرآوری کالا و محصولات صنعتی و کشاورزی، در شاخص‌های مختلف از دیگر مناطق داخلی کشور عقب افتاده‌اند.
وی با بیان اینکه بی تردید از میان تکنولوژی‌ها و وسایل حمل و نقل کالا، کشتی‌های تجاری به دلیل اینکه به صرفه ترین، ارزان‌ترین و قابل اعتماد ترین وسیله حمل و نقل و ترانزیت بین المللی هستند، ادامه داد: این نوع از حمل و نقل با دارا بودن قابلیت حمل چند ۱۰۰ هزار تن کالا میان قاره‌ها، از ستون‌های اصلی صنعت و حمل و نقل جهانی محسوب می‌شود و این در حالی است که صنعت حمل و نقل دریایی کشور علی‌رغم تحریم‌های موجود از صنایع پیش‌رو ایران است که در تکنولوژی و در کیفیت نیروی انسانی از جایگاه قابل احترامی در سطح بین المللی برخوردار است.
صیاد نورد در ادامه با اشاره به اینکه قرار گرفتن ایران در میان چند آبراه و معبر ترانزیتی و تسلط این کشور بر تنگه بسیار استراتژیک هرمز به عنوان مهمترین آبراه تأمین نفت بازارهای جهانی، ایران را به قلب عالم تبدیل کرده است قرار گرفتن ایران در میان چند آبراه و معبر ترانزیتی و تسلط این کشور بر تنگه بسیار استراتژیک هرمز به عنوان مهمترین آبراه تأمین نفت بازارهای جهانی، ایران را به قلب عالم تبدیل کرده است، اضافه کرد: با وجود ظرفیت‌های موجود با نگاه به پراکندگی نقاط توسعه یافته کشور در حوزه تولید و فرآوری محصولات کشاورزی و صنعتی، پی به این واقعیت تلخ می بریم که به جز نقاط محدودی که جزو محدوده مناطق آزاد بوده و یا شهرهایی چون بندرعباس، مناطق ساحلی کشورمان در اکثر شاخص‌ها کمتر توسعه یافته هستند.
وی با بیان اینکه که در تمام کشورهای توسعه یافته، استراتژی کشور بر توسعه دریا محور متمرکز بوده و این نقاط بیشتر توسعه یافته‌اند، افزود: در نتیجه یکی از زیرساخت‌های اصلی برای جهش تولید تغییر رویکرد توسعه‌ای و آمایش سرزمینی با ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت تسریع در روند توسعه‌ای نقاط ساحلی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان است.
اهمیت ارتقای کیفیت تولید
صیاد نورد تولید محصول با کیفیت را یکی دیگر از راهکارهای جهش تولید عنوان و اضافه کرد: بی تردید اگر به دنبال جلب نظر و سلیقه بازار مصرف داخلی در مقایسه با محصولات وارداتی هستیم و انتظار داریم مصرف کننده ایرانی محصول داخلی را انتخاب کند باید به کیفیت تولید داخلی توجه بیشتری شود.
وی تأکید کرد: طی دهه‌های اخیر و در حالی که بازارهای جدیدی در کشورهای همسایه شکل گرفته و فرصت‌هایی که از عضویت ایران در اتحادیه‌های منطقه‌ای برای کشور ایجاد شد، بخش خصوصی کشور موفق به تداوم حضور در این عرصه‌ها نشد و بعد از مدتی عرصه را به تولید کنندگان ترکیه، هندی و سایر رقابی منطقه‌ای واگذار کرد.
صیادنورد در ادامه با تأکید بر ضرورت کاهش تصدی گری های دولتی و حضور دولت در قامت یک رقیب با بخش خصوصی است، گفت: نظام بانکی به عنوان ایفاگر نقش عاملی برای افزایش هزینه‌های تولید از طریق اعمال سودهای بانکی، بنگاه داری و حضور در عرصه‌های تولیدی به انحصار تبدیل شده است.
وی با اشاره به اینکه جلوگیری از این رویکرد و کاستن از سودهای بانکی باید به عنوان یک اولویت در دستور کار نظام حکومتی کشور قرار گیرد، تأکید کرد: بر این اساس کاستن از عوارض متعددی که از سوی نهادهایی همانند گمرک، دارایی، مالیات بر فرآیندهای تولیدی وضع می‌شود و سایر عوارضی که منجر به بوروکراسی اداری و از میان بردن فرصت‌های زمانی برای تولید یک محصول می‌شود الزامی است.
این کارشناس امور اقتصادی همچنین با بیان اینکه چنین عملکردی بارها در مسیر عبور از نظام کهنه اداری و نظارتی کشور، فرصت‌های سرمایه گذاری محدود منطقه‌ای و فرامنطقه ای را به تهدیدی برای ما بدل کرده است، ادامه داد: از سوی دیگر دولت موظف به اجرای بسته‌های حمایتی، معافیتی، تشویقی و مشاوره‌ای به سرمایه گذاران و صادرکنندگان و کنار کشیدن از رقابت با بخش خصوصی و حمایت از فعالیت‌های صنفی آنها از طریق احترام گذاشتن به نظرات و دغدغه‌های آنها است.
وی اضافه کرد: متأسفانه ساختار مدیریت دولتی کشور در بخش‌های ملی، استانی و شهرستانی به دلیل کوتاه بودن دوره زمانی مدیریتی و این واقعیت که علاوه بر چالش‌هایی که هر مدیر در مسیر اجرای تصمیماتی اینچنین از سوی گروه‌های ذی نفوذ محلی و استانی با آن مواجه است، گرفتار مدیران علاقمند به کلنگ زنی و افتتاح یک طرح بزرگ، جهت ثبت آن در رزومه کاری خویش هستند.
وی افزود: همین مدیر در قبال طرح‌هایی که طول زمان بهره برداری و شروع به کار آن از چند ماه به چند سال ختم می‌شود، دوری کرده و آن را به صرفه ارزیابی نمی‌کنند یا برعکس به دنبال طرح‌های سرمایه گذاری خیالی است که بدون ارزیابی‌های کارشناسی چه در حوزه امکان یا عدم ساخت در یک نقطه جغرافیایی، ارزیابی تأمین مواد اولیه، هزینه تمام شده محصول و در نهایت نبود بازاریابی مناسب، صرفاً پروژه‌ای بزرگ و بلند پروازانه قلمداد می‌شود.
توجه به الگوهای موفق
صیاد نورد با تأکید بر اهمیت استفاده از الگوهای موفق اقتصاد سیاسی حاکم بر کشورهای منطقه، اظهار کرد: به طور مثال عمان و کویت دو کشور همسایه ایران ظرف پنج دهه اخیر جزو با ثبات ترین اقتصادهای ملی در سطح جهان بوده و از با اعتبارترین پول‌های ملی برخوردارند.
وی ادامه داد: بدیهی است که این دو کشور از نظر جمعیتی، محدوده جغرافیایی و نبود مشکلات ناشی از تحریم‌های ۴۰ ساله با ایران قابل مقایسه نیستند؛ اما علاوه بر مسلمان بودن و بهره گیری از الزامات ناشی از شریعت اسلامی، در شاخص‌هایی چون کیفیت نیروی انسانی، موقعیت بی نظیر جغرافیایی که به ایران موقعیت ژئو استراتژیک و ژئو اکونومیک داده و با دارا بودن روحیه انقلابی در تعارض با غرب که به اعتماد به نفس غیرقابل قیاس ابعاد هویتی و رفتاری کشورمان در مقایسه با دیگر کشورها منتهی شده نیز قابل قیاس نیستند.
صیادنورد امارات متحده و ترکیه را از نمونه‌های قابل توجه‌ای عنوان کرد که با بهره گیری از ظرفیت‌های ترانزیتی و گردشگری ظرف سه دهه گذشته گوی سبقت را از دیگر کشورهای منطقه ربوده‌اند، افزود: زمانی که از فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم، جهان و بازارهای بین المللی منتظر ما نمانده و مسیر جدیدی ایجاد می‌کنند. شاید مهمترین شاخصه این کشورها مدیریت است، مدیریتی که زمانه را شناخته و با بهره گیری از فرصت‌ها و چالش‌های موجود کشور خود، به این موفقیت نائل آمده‌اند.
تحقق جهش تولید دست یافتنی است
وی تأکید کرد: کشوری که دارای تنوع مناطق جغرافیایی و آب و هوایی کم نظیری در سطح جهان است، از ظرفیت‌های بی نظیری در عرصه نیروی باکیفیت انسانی برای شکستن حلقه‌های تحریم بهره مند بوده، می‌تواند با ایجاد مزیت‌های رقابتی در کنار مزیت‌های نسبی موجود، در مسیر رویاهای ملی و بین المللی خویش پیش رود.
صیادنورد ادامه داد: کشوری که در شاخص‌های تولید علم، محتواهای علمی و دانش بنیان از پیشگامان جهانی است و از موقعیت متمایزی در حوزه‌های ترانزیتی، مناطق آزاد، زیر ساخت‌های بندری و حمل و نقل، ذخایر ارزشمند بهره مند است، باید بعد از گذر از اقدام و عمل به چارچوب‌های تعیین شده در قالب منشور اقتصاد مقاومتی، به تولید و اشتغال اندیشیده و با حمایت از کالای ایرانی به رونق تولید رسیده و در مسیر جهش تولید گام بردارد.
نظر شما