مسعود مهدویان فر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر محله را کوچک‌ترین واحد فضایی در اکوسیستم شهری برشمرد و اظهار داشت: هریک از محلات شهر از یک سو ظرفیت‌ها، استعدادها و قابلیت‌های ویژه‌ای دارند و از سوی دیگر با مشکلات و مسائل خاص و منحصر به فردی دست و پنجه نرم می‌کنند که متفاوت از دیگر مناطق شهر است و از این رو نمی‌توان برای تمامی محلات نسخه یکسانی تجویز کرد و با نگاهی متمرکز و واحد به مدیریت کلانشهرها و حل مشکلات پیچیده آنها پرداخت.
وی با بیان اینکه در دانش مدیریتی امروز الگوی اداره متمرکز و از بالا به پایین شهر، جای خود را به مدیریت شهری مبتنی بر مشارکت مدنی و اجتماعی ساکنان محلات داده است، تصریح کرد: توجه به ساکنان محلات و برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات آنها همچون بهسازی و ترمیم معابر، ایجاد و توسعه تفرجگاه‌های محلی، افزایش خدمات رفاهی و تجاری، برنامه‌ریزی و برنامه سازی برای غنی سازی اوقات فراغت فرزندان و تسهیل خدمات روانشناختی و مشاوره در دل محله، میزان رضایتمندی عمومی و مشارکت شهروندان در اداره شهر را به شدت افزایش می‌دهد.
نیازها و معضلات محلات اصفهان احصا شود
این مدرس و پژوهشگر سیاست گذاری اجتماعی با ذکر مثالی از اینکه وضعیت زیستی و دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی در دو منطقه پنج و و ۱۴ شهر اصفهان بسیار متفاوت است، خاطرنشان کرد: باید نیازمندی‌های هر یک از این محلات به شکل دقیق و علمی احصا شده و برای رفع آنها برنامه‌ریزی و کوشش کرد چرا که هرکدام با احتیاجات، معضلات و آسیب‌های خاصی مواجه هستند.
این مدرس دانشگاه، تجارب ملی گذشته نظیر ایجاد سرای محلات در شهر تهران یا احداث فرهنگسراهای محله محور و ایجاد ادارات فرهنگی و اجتماعی در شهرداری‌های مناطق ۱۵ گانه شهر اصفهان را اقدامات و حرکت‌هایی در راستای تحقق مدیریت محله محور در کلانشهرها برشمرد و گفت: طرح شبکه سازی محلات شهر اصفهان به عنوان طرحی جدید، جامع و اثربخش که می‌تواند فضای فرهنگی و اجتماعی شهر را دگرگون ساخته و شهرداری را از یک نهاد عمرانی و خدماتی به یک نهاد اجتماعی مبدل سازد، تهیه و تدوین شده و آماده اجراست.
وی شناسایی، توجیه و شبکه سازی معتمدان محلی را مهمترین شاخصه این طرح برشمرد و افزود: هدف از اجرای این طرح و طرح‌های نظیر آن، افزایش سطح توقع عمومی از مدیریت شهری نیست بلکه با اجرای این برنامه‌ها تلاش می‌شود، معتمدان و افراد مورد وثوق در هر محله شناسایی شده و با تشکیل شبکه‌های اجتماعی کارآمدی که متشکل از افراد اثربخش در هر محله است، از توان و ظرفیت آنها برای بهبود و ارتقای فضای عمومی محله و کاهش مشکلات و آسیب‌های آنها استفاده شود.
مهدویان فر توسعه خدمات عام المنفعه و خدمت رسانی ارزان قیمت به هم محله‌ای‌ها را یکی از اهداف مهم این طرح دانست و تصریح کرد: به عنوان نمونه ممکن است در هریک از محلات شهر، پزشک، روانشناس یا حقوق دانی سکونت داشته باشند که مایل باشند خدمات مشاوره‌ای ویژه‌ای را به شکل رایگان یا با بهایی مناسب به هم محله‌ای‌های خود ارائه دهند، در این طرح، با شناسایی و بهره‌مندی از دانش و تجارب این اشخاص، به ارتقای رفاه عمومی در محلات شهر، کمک خواهد شد.
وی «مشارکت اجتماعی بیشتر»، «عدالت اجتماعی گسترده‌تر» و «پویایی و کارآمدی بیشتر محلات» را سه پیامد اصلی رویکرد محله محوری دانست و اظهار داشت: رفع نیازمندی‌های محلات شهر و احیا و تقویت هویت محلی، به بهسازی و توسعه محلات شهر منجر می‌شود و در بلند مدت، توسعه پایدار شهری را رقم خواهد زد.
محله محوری معضلات اجتماعی و زیست محیطی کلانشهرها را بهبود می‌بخشد
این مدرس سیاست‌گذاری اجتماعی حل بسیاری از مشکلات بزرگ و گریبانگیر کلانشهرها همچون ترافیک و آلودگی روزافزون هوا را در گرو نهادینه شدن نگاه محله محور دانست و خاطرنشان کرد: با توسعه خدمات عمومی در محلات شهر، شهروندان نیازی برای تردد مستمر در فضاهای عمومی شهر ندارند و بسیاری از نیازمندی‌های خود همچون کلاس آموزشی فرزندان، تفریح خانواده، خدمات درمانی، خریدهای روزانه و… را در خود محله انجام می‌دهند لذا از حجم تردد و مشکلات ناشی از آن، کاسته خواهد شد.
مهدویان فر، برون سپاری، کاهش تصدی گری شهرداری‌ها و اتکای مدیریت و سرنوشت شهر به مشارکت فعال و آگاهانه شهروندان را رهاورد دیگر توجه به محله وری دانست و گفت: در این شیوه مدیریتی، شهروندان ابتدا به شناخت و جمع‌بندی مهمترین نیازهای خدماتی و اجتماعی محله خود پرداخته و سپس با بهره گیری از اندیشه، نیرو و مهارت موجود در میان ساکنان یا اصناف حاضر در محل، برای حل این مسائل تلاش می‌کنند و شهرداری نیز به عنوان نهاد حاکمیتی، همراه و همیار آنهاست و ضوابط قانونی و بستر سخت افزاری و تجهیزاتی مورد نیاز را برای آنها فراهم می‌سازد.
وی به نقش محله محوری در کاهش و پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی در هریک از محلات شهر اشاره کرد و افزود: ساکنان هر محله بیش از همه با محیط‌های بی دفاع شهری که مستعد جرم و بزهکاری است یا با آسیب‌های خاصی که در آن محله ریشه دوانده است، آشنایی دارند از این رو بهتر از همه می‌توانند با سامان بخشیدن به اماکن بی دفاع، شناسایی هنجارشکنان و اتخاذ راه‌های مقابله با این آسیب‌ها، از اشاعه بیشتر آنها جلوگیری نموده و امنیت پایدارتری را در محله برقرار سازند.
مدیریت فضاهای عمومی محلات به شهروندان واگذار شود
پژوهشگر حوزه اجتماعی واگذاری مدیریت فضاهای عمومی، ابنیه و مراکز فرهنگی و هنری به ساکنان محل را یکی از اهداف مهم طرح شبکه سازی اجتماعی محلات برشمرد و تصریح کرد: در ایام گذشته، اداره برخی از فرهنگسراهای محلی به مراکز و کانون‌های فرهنگی حاضر در محله واگذار گردید که تجارب ارزشمندی را رقم زد و با شناسایی و رفع نواقص موجود، می‌توان این تصمیم را به تمامی محلات شهر، تسری بخشید.
مهدویان فر مواجهه دائم و مستمر مدیران شهری با شهروندان و تعامل چهره به چهره را یکی از عوامل مؤثر در افزایش اعتماد عمومی و همکاری متقابل مدیران و شهروندان برای بهبود فضای شهر دانست و خاطرنشان کرد: در حال حاضر در هریک از ادارات فرهنگی و اجتماعی مناطق ۱۵ گانه شهرداری، کارشناس ویژه ای برای پیگیری و تحقق شبکه سازی اجتماعی محلات مستقر گردیده و موظف شده است با بهره مندی از ظرفیت‌های مؤثری همچون مساجد، حسینیه‌ها و اماکن مذهبی موجود در محله، گفتگو و مراوده صمیمانه با اصناف و شناسایی معتمدین محلی، برای ایجاد و گسترش شبکه اجتماعی محلات تلاش نماید.
وی همکاری و تعامل مناسب دستگاه‌های خدمت رسان حاضر در محلات، نظیر کلانتری‌ها و نیروهای انتظامی، مدارس و آموزشگاه‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی و شهرداری‌های مناطق و فرهنگسراهای محلی را پیش نیاز تحقق مناسب و کارآمد شبکه سازی محلات ذکر کرد و گفت: این تعامل سازنده، از قبل با تشکیل جلسات بین سازمانی و تفاهم حاصل شده میان دستگاه‌های ذی ربط، به شکل مطلوبی پیش بینی شده و امید می‌رود همه نهادها، از ایجاد چنین فرصت و ظرفیتی برای پیشبرد اهداف فرهنگی و اجتماعی خود، بهره مند شوند.
نظر شما