جامعه ریاضی کشور از وجود علامه حسن‌زاده آملی بی‌بهره ماند

به گزارش خبرگزاری مهر، همزمان با چهلمین روز درگذشت آیت الله حسن زاده آملی برنامه رادیویی سوفیا به موضوع بررسی ابعاد شخصیت این عالم ذوابعاد اختصاص داشت. میهمانان این برنامه علی ایران منش استاد تمام گروه ریاضیات دانشگاه تربیت مدرس و عضو کمیته فرهنگ و تمدن شورای عالی انقلاب فرهنگی و محمدجواد رودگر دانشیار پژوهشگاه علوم اسلامی بودند.

این برنامه با حضور محمد جواد ادبی استاد فلسفه و عرفان دانشگاه شهید مطهری و پژوهشگر اجرا شد.

وی در ابتدای برنامه با اشاره به اینکه علامه شخصیت بی نظیری در زمانه معاصر ماست و قصد داریم و در این برنامه به طور دقیق تری به ابعاد وجودی ایشان و موضوع ریاضیات و نجوم و هیئت در آثارشان بپردازیم از رودگر پرسید که علامه از کجا و چگونه به فتوحات و دستاوردهای غیبی در زندگی ش دست یافت؟

رودگر پاسخ داد: در این عالم هر شخص روی سفره ی عمل خودش نشسته است و براساس تلاش و مجاهداتش از این سفره بهره می برد. در قرآن کریم خداوند سبحان دو آیه پیرامون این موضوع می فرماید:

کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَة (آیه ٣٨ سوره مدثر)

و آیه: وَأَن لَیسَ لِلإِنسانِ إِلّا ما سَعی (آیه ٣٩ سوره نجم)

این عالم به گونه ای تدبیر نمی شود که در آن هرج و مرج باشد.

وقتی مجاهدت های فرد زلال تر و مخلصانه تر شود به تعبیر قرآن لَهُمْ مَا یَشَاءُونَ فِیهَا وَلَدَیْنَا مَزِیدٌ (آیه ٣٥ سوره ق). علامه حسن زاده آملی از ابتدا عزمشان را جزم و در مسیر علم و دانش نهایت تلاش را کردند و ریاضت هایی را نیز شامل شدند. ایشان در تمام مقامات تدریس و تألیف و تأویل مجاهدت تمام عیار داشتند و عالم هستی باایشان همراهی می کرد درنتیجه ایشان در مسیر سلوک ریاضت های شرطیه سلوکیه را متحمل شدند و رزق های معنوی و عملی و علمی شامل حالشان شد

سپس ادبی این پرسش را مطرح کرد که علامه حسن زاده آملی در چه مداری حرکت کرد که این افراط به دانستن دانش ظاهری و باطنی در ایشان وجود داشت؟

رودگر گفت: ایشان بر فلک حقیقت و مدار ولایت الهیه (توحید) بودند. علامه حسن زاده از ابتدا همه ی هَمّ خود را معطوف به این کردند که با معرفت به مقام توحید دست یابند و وقتی در محضر ایشان بودید جز توحید از او نمی دیدید. علامه صاحب دلانه به محضر اساتید خویش می رفت. ایشان شهود شنیداری و دیداری داشت و با نهایت اخلاص در محضرشان قرار می گرفت. ایشان تمام وجود خود را در اختیار استادشان قرار می داد. در واقع به تعبیر خود ایشان که بارها این عبارت را فرمودند: تا زمانی که زانوی شاگردی در برابر استاد بر زمین نزنی راه به جایی نمی بری. در اواخر عمر پر برکت ایشان بنده چندین بار این را از علامه شنیدم که می گفتند:: «من اکنون که دارم ١٦ ساعت در شبانه روز مطالعه می کنم ناراحت هستم.» کسی که تمام عمر خودش را در خواندن و نوشتن می گذراند و شب و روز نمی شناسد و استاد دیده است و در واقع شکر نعمت کرده است، همه ی اینها باعث شد تا ایشان به چنین جایگاهی دست پیدا کنند.

در ادامه ی برنامه ادبی گفتگو را با ایرانمنش ادامه داد و از وی پرسید در این چهل روز پس از رحلت علامه حسن زاده آملی موضوعات فلسفی و عرفانی زیادی در مورد ایشان مورد بحث قرار گرفت اما موضوع ریاضیات در آثار علامه کدام جوانب را به خود اختصاص می دهد؟

ایرانمنش با بیان این موضوع که با وجود ٣٦ سال تدریس در حوزه ریاضیات از علامه بسیار کم می دانست اظهار تاسف کرد و گفت: نه فقط من بلکه جامعه ی ریاضی کشور از وجود ایشان بی بهره ماند. بنده وقتی آثار ریاضی استاد را بررسی می کردم متوجه شدم که ایشان روی کتاب های علمای قدیمی ریاضی در دوران تمدن اسلامی دست گذاشته اند البته تعدادی از آثار متاخرین را هم بررسی کرده اند.ایشان زحمات زیادی را برای تألیفاتشان متحمل شدند. تسلط علامه حسن زاده آملی بر هندسه و هیئت و نجوم بود البته در ریاضیات جدید و نظریه اعداد هم ورودی داشتند.

استاد تمام گروه ریاضیات دانشگاه تربیت مدرس در ادامه افزود: دو سال قبل در همایش ابن هیثم به یکی از کتاب های ابن هیثم مراجعه کردم و وارد قسمتی که ناظر به شک های بطلمیوس بود شدم، آن قسمت بیشتر از نجوم بحث مطرح شده بود و واژه های سنگین نجوم من را کلافه کرد بعد که به آثار علامه حسن زاده آملی مراجعه کردم دیدم همه ی آثار ایشان کاملاً نشانگر تسلط حضرت علامه به نجوم است. کمتر روحانی وجود دارد که علاوه بر آثار فلسفی و عرفانی به نجوم و ریاضیات و هیئت بپردازد.

در بخش دیگری از برنامه سلوک علامه حسن زاده آملی مورد بررسی قرار گرفت و رودگر گفت: یکی از بنیادی ترین مختصات در اندیشه علامه، سلوک موحدانه بود ایشان سلوک را توحید بنیاد می‌دانست و می فرمود یک سالک باید اهل الله باشد علامه صرفاً اراده ی الله داشت و می فرمود کسی به مقام توحید می رسد که به مقام عبدیت برسد. همیشه این تعبیر را استفاده می کرد که عبدالله باش که عندالله بشوی.

در بخشهایی از برنامه گفتگویی با مالک شجاعی انجام شد که در این گفتگو وی گزارشی از مراسم بزرگداشت علامه حسن زاده که توسط خانه اندیشمندان برگزار شد ارائه داد و همچنین بخشی از سخنان ااسماعیل منصوری لاریجانی، شاگرد علامه حسن زاده آملی که در این برنامه سخنرانی کرده بود پخش شد.

«سوفیا» سه شنبه شبها ساعت ۲۲ با اجرای محمد جواد ادبی، پژوهشگر و استاد فلسفه وعرفان دانشگاه شهید مطهری و سردبیری سارا فرجی از شبکه رادیویی گفتگو بر روی موج اف. ام ردیف ۱۰۳.۵ به صورت زنده پخش می شود.