رمان "دوشنبه های آبی ماه" حول محور یک شخصیت اصلی به نام "بابا" می گردد که یکی از فرماندهان جوان جنگ است و بزرگترین چالش را با فرماندهان مسن و سال دارتر مانند سرهنگ دارد.
رمان با زبانی نمادین حضور دو نسل از فرماندهان جنگ را مورد نقد و کنکاش قرار داده است. بابا برخلاف نامش که مسن تر جلوه می کند فرمانده جوانی است که برخوردهایش تمام اطرافیان را مجذوب وی کرده است و در بین فرماندهان دیگر نام و آوازه بلندی دارد. او وظایف فرماندهی را با توجه به سن کم خود به خوبی می داند. در مقابل او مهندسی قرار دارد که قبلا سرهنگ بوده ولی در طول رمان مهندس خطاب می شود. او متعلق به نسل قبلی فرماندهان نظامی است و کارآیی و تئوری های نظامی خود را در این میدان در مقابل بابا شکست خورده می بیند. آن دو در ابتدا بر اثر اختلاف سلیقه هایی که دارند با هم به توافقاتی نمی رسند. در این میان بابا راه خودش را می رود اما مهندس سعی در غلبه بر او دارد که در نهایت تشخیص می دهد با بابا کنار بیاید و به نوعی او هم مجذوب رفتار و اعمال بابا می شود.
از نظر موضوعی این رمان جزو رمان های جنگ محور است که در آن مفهومی به نام جنگ بر سایر مفاهیم غلبه دارد. حضور آدم ها در این رمان زمانی معنا می یابد که در مقوله جنگ ابراز عقیده می کنند و یا با اعمال و کردار خود نسبت خود را با این مقوله بیان می کنند.
در این رمان جنگ یک حادثه بشری است که باعث شده آدم هایی از طیف های مختلف در یک شرایط زمانی خاص گردهم جمع شوند؛ آنهایی که اینک حضور به هم رسانده اند هر کدام متعلق به دوره ای خاص با ویژگی های خاص هستند. مهندس (سرهنگ) سن و سالی دارد و بیشتر عمر خود را معطوف به مسائل نظامی کرده است. او دوره های مختلفی را دیده است که کارآیی آن دوره ها اینک که جنگ حادث نشده به کار می آید. پس با شروع جنگ او بنا بر وظیفه شغلی (میهنی) خود را به جبهه ها رسانده است. زمان عمل فرا رسیده و او مهیای عمل است اما در این میان آدم های دیگری هم در کنار او خود را به جبهه رسانده اند که همدوره و یا هم سن و سال نیستند. جوان هایی که فرصت گذران آن زمان های طولانی را که مهندس گذرانده ندارند.
در زمان وقوع جنگ آنها همزمان وارد میدان می شوند. بابا نماینده نسل فرماندهان جوان و به اصطلاح انقلابی است. بابا تئوری های ویژه خود را دارد که یکی از آنها از جان گذشتگی و ایثار است که مهندس هنوز تجربه نکرده است. پس او در مقابل بابا کم می آورد. حوادث رمان در ظاهر پیرامون بابا است اما کشمکش درونی مهندس در برقراری ارتباط با بابا و هم نسل های او از جمله دغدغه های نویسنده است که در تار و پود رمان توانسته خوش بنشیند.
آنچه از این رمان بر می آید این است که جنگ تحمیلی ویژگی های منحصر به فردی برای نیروهای ایرانی داشته که از آنها آدم هایی با چنین ویژگی هایی (مثل بابا) ساخته است. مهندس در ابتدا قادر به درک تمام جنبه های بابا نیست. پس سعی می کند او را از سر راه بردارد و خود سکان را به دست بگیرد. اما در مرحله عمل می بیند که واقعا قادر به این کار نیست. او ناخودآگاه به سوی بابا کشیده می شود. نیروی جاذبه بابا به حدی است که بتواند او را هم به دنبال خود بکشد. درنهایت مهندس سعی می کند مثل بابا باشد و درست اعمالی را انجام دهد که بابا درپی آن است.
در پایان رمان فاصله بین بابا و مهندس برداشته می شود؛ گویی این جنگ آدم هایی مثل بابا را طلب می کند. آدم هایی که جنگ همه چیزشان شده است حتی از عزیزترین وابستگی های مادی خود نیز می گذرند. شخصیت بابا مجموعه ای از خصوصیات بعضی از بچه ها در جبهه هاست. درواقع می توان گفت گلچینی از خصوصیات بچه های جنگ در شخصیت بابا پیاده شده است.
این رمان را می توان درردیف رمان هایی دانست که روحیه حاکم بر نیروهای ایرانی در زمان جنگ را منعکس می کند. روحیه ای نو و تازه که بر رفتارهای گذشته غلبه می کند و در نهایت باعث جایگزینی فرهنگی نو بر جایگاه فرهنگ نظامی حاکم بر نیروها در قبل از این دوره می شود.
نظر شما