خبرگزاری مهر، گروه استانها: جنگل‌های زاگرس امروز با چالش‌های متعددی برای بقا روبرو شده‌اند، خشکسالی و کمبود بارش این گنجینه ارزشمند را تهدید می‌کند، از سوی دیگر آفات و بیماری‌ها درختان کهنسال را مورد هجوم قرار داده است و اگر این درختان از دست عوامل طبیعی جان سالم به در ببرند، گرفتار اره‌های برقی قاچاقچیان می‌شوند.
در سال‌های اخیر با گرم شدن هوا شاهد وقوع حریق در جنگل‌های چهارمحال و بختیاری هستیم، آتش در کسری از ثانیه درختان موجود در جنگل را به خاکستر تبدیل می‌کند، برای به ثمر رسیدن یک درخت بلوط سالیان سال زمان نیاز است، اما در کمتر از یک ساعت می‌توان به حیات یک درخت پایان داد.
جنگل‌های بلوط زاگرس امروز قربانی بی‌تدبیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های نادرست شده است، به هر بهانه‌ای این جنگل‌ها مورد تهدید قرار می‌گیرد، اما در عمل شاهد اقدامات تأثیرگذار برای حفظ و بقای این جنگل‌ها نیستیم.
حدود ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های زاگرس در چهارمحال و بختیاری واقع شده و بخش اعظم جنگل‌های استان را گونه درختی بلوط تشکیل می‌دهد، اما به‌نظر می‌رسد حفظ و حراست از این گنجینه ارزشمند در اولویت کاری مسئولان قرار ندارد و گاهی به بهانه توسعه این جنگل‌ها قربانی می‌شود.
اگر حفظ جنگل در اولویت نباشد، قطعاً شاهد تخریب آن خواهیم بود
عضو هیأت علمی گروه منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد عضو هیأت علمی گروه منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در خصوص علل اصلی تخریب جنگل‌های زاگرس، اظهار کرد: جنگل‌های زاگرس دارای یک اکوسیستم غنی در کشور هستند، بخشی از جنگل‌های بلوط زاگرس در چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
یعقوب ایرانمش افزود: مساحت تقریبی جنگل‌های بلوط در کشور بین ۵ تا ۶ میلیون هکتار برآورد شده که از این میزان ۳۰۰ هکتار در چهارمحال و بختیاری واقع شده است، این اکوسیستم در سالیان اخیر دچار چالش‌های فراوان شده است.
وی با اشاره به اینکه دو عامل اصلی در حال حاضر جنگل‌های زاگرس را مورد تهدید قرار داده است، خاطرنشان کرد: عوامل انسانی و عوامل غیرانسانی در حیات جنگل‌های زاگرس دخیل هستند، بخشی از عوامل انسانی به سیاست‌گذاری‌هایی بر می‌گردد که در مسائل زیست‌محیطی رخ می‌دهد.
محیط‌زیست و منابع‌طبیعی همواره به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در حال خدمت‌گذاری به جامعه در موضوعات اشتغال و معیشت است، اما اگر حفظ آن در اولویت نباشد، قطعاً شاهد تخریب جنگل و مرتع خواهیم بود
دانشیار مهندسی منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: محیط‌زیست و منابع‌طبیعی همواره به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در حال خدمت‌گذاری به جامعه در موضوعات اشتغال و معیشت است، اما اگر حفظ آن در اولویت نباشد، قطعاً شاهد تخریب جنگل و مرتع خواهیم بود.
وی با بیان اینکه شاهد بهره‌برداری‌های بیش از اندازه از عرصه‌های طبیعی مانند جنگل‌ها هستیم، یادآور شد: چرای مفرط دام باعث بهم خوردن تعادل جنگل و مرتع شده است، همچنین مصرف بی‌رویه منابع آبی در حوزه جنگل‌های زاگرس در سالیان اخیر آسیب‌های بسیاری را به جنگل‌ها وارد کرده است، تغییر کاربری اراضی، شخم و شیار زیراشکوب جنگل نیز از عوامل انسانی تخریب جنگل‌ها محسوب می‌شود.
ایرانمنش با اشاره به اینکه عوامل غیرانسانی در تخریب جنگل‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند، عنوان کرد: برخی عوامل زنده و برخی عوامل نیز غیرزنده هستند، عوامل غیرزنده شامل تغییر اقلیم، کمبود بارش، خشکسالی، افزایش درجه هوا به‌عنوان چالش اقلیمی، کمبود مواد مغذی، پایین آمدن رطوبت خاک، فشرده شدن خاک و افزایش آلاینده‌های هوا است که به طبیعت فشار وارد می‌کند.
عضو هیأت علمی گروه منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد عضو هیأت علمی گروه منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: فشارهای انسانی و غیرانسانی که به طبیعت و محیط‌زیست وارد می‌شود، موجب شده تا جنگل‌ها از حالت اکولوژیک خود خارج شوند و عوامل زنده غیرانسانی مانند آفات در تخریب جنگل‌ها وارد عمل شوند.
وی با بیان اینکه طبیعت بیمار مانند یک انسان بیمار، ویروس‌ها و آفات، بیماری، قارچ‌ها را به خود جذب کرده و آسیب می‌بیند، توضیح داد: امروز شاهد طغیان برگ‌خوارها، چوب‌خوارها، بذرخوارها و ویروس‌ها در جنگل‌های زاگرس هستیم که این مسئله به‌علت ضعف جنگل‌ها است، در شرایط طبیعی حضور آفات اگر در حد متعادل باشد، چرخه اکولوژیک جنگل ادامه پیدا می‌کند و خسارت به حداقل می‌رسد.
ایرانمنش با تاکید بر اینکه در محدوده زاگرس جنوبی (چهارمحال و بختیاری)، تعداد روزهای همراه با گرما در چند سال اخیر به‌صورت چشمگیری افزایش داشته است، گفت: موج‌های گرما در زمان بارش و غیربارش بسیار خسارت‌زا شده است، طی تحقیقات انجام شده در سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ در زاگرس جنوبی، خشکسالی ۱۰ ساله و موج گرما موجب شده تا اکوسیستم جنگل‌های استان مستعد زوال و خشکیدگی شود.
عضو هیأت علمی گروه منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد عضو هیأت علمی گروه منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: حدود ۳۰ هزار هکتار از جنگل‌های چهارمحال و بختیاری به‌صورت توده‌ای و لکه‌ای درگیر زوال شده و شاهد خشک شدن درختان بلوط در این محدوده هستیم.
وی با اشاره راهکارهایی برای جلوگیری از آسیب بیش‌تر به جنگل‌های بلوط زاگرس، تأکید کرد: باید بتوانیم تهدیدهای اکوسیستم جنگل‌های زاگرس را مدیریت کنیم، بخش اعظمی از علل ریزگردهای جنوب و غرب کشور به‌علت از بین رفتن پوشش گیاهی است، سیلاب‌هایی خسارت‌زایی که در مناطق مختلف کشور رخ می‌دهد نیز به همین علت است.
ایرانمنش افزود: در حوزه جنگل و مرتع با کمبود پژوهش‌های کاربردی مواجه هستیم، پژوهش در حوزه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی به ندرت رخ می‌دهد، این پژوهش‌ها می‌تواند به کاهش چالش‌ها در این حوزه کمک بزرگی کند.
دانشیار مهندسی منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری حفاظت از وضعیت موجود جنگل‌های استان را حائز اهمیت عنوان کرد و اظهار داشت: جبران خسارت وارده به منابع‌طبیعی هزینه بالایی دارد، باید از پوشش گیاهی فعلی، زادآوری و پوشش گیاهی موجود در گام اول محافظت کنیم، در گام بعدی فشار در بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع را کاهش دهیم.
وی بیان کرد: غنی‌سازی و تقویت جنگل‌های زاگرس در گام بعدی باید در دستور کار قرار بگیرد، اجرای فعالیت‌های آبخیزداری در کوتاه مدت برای حفظ جنگل‌ها و مراتع بسیار مؤثر است، خاک موجود تحلیل رفته و پوشش گیاهی نیز رو به زوال رفته است.
ایرانمنش با اشاره به اینکه کاهش رطوبت خاک یک عامل اصلی در تخریب جنگل و مرتع است، خاطرنشان کرد: باید کشت در زیراشکوب جنگل کاهش پیدا کند، توضیح داد: باید گونه‌های مقاوم با ژنوتیپ جنگل‌های استان کشت شود تا بتوانیم جنگل‌ها را به صورت علمی احیا کنیم.
وقوع ۲۱ فقره حریق در جنگل‌ها و مراتع چهارمحال و بختیاری در چهار ماهه ابتدایی سال
فرمانده یگان حفاظت از منابع‌طبیعی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به آمار وقوع حریق در جنگل‌ها و مراتع استان، اظهار کرد: در چهارماهه ابتدایی سال‌جاری ۲۱ فقره حریق در مساحت ۵۷ هکتار در عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان رخ داده است.
صادق محمدی افزود: در سال ۱۴۰۱، تعداد ۹ فقره حریق به مساحت ۱۱.۶ هکتار در عرصه‌های طبیعی چهارمحال و بختیاری رخ داده است که در مقایسه با آمار سال‌جاری شاهد افزایش در تعداد و مساحت حریق‌ها در استان هستیم.
وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ نیز ۲۴ فقره حریق با مساحت ۲۸.۹ هکتار در چهارمحال و بختیاری رخ داده است، خاطرنشان کرد: بیش‌ترین میزان حریق در سال‌جاری با ۵ فقره در شهرستان اردل رخ داده است، در سال ۱۴۰۱ نیز بیش‌ترین حریق در شهرستان بروجن و در سال ۱۴۰۰ لردگان بیش‌ترین مربوط یه شهرستان لردگان بوده است.
محمدی افزود: در چهار ماهه ابتدایی سال جاری تعداد کشفیات چوب، زغال و محصولات فرعی جنگل ۶۴ فقره بود که در این عملیات‌ها ۸ هزار و ۷۵۲ کیلوگرم چوب قاچاق، یک هزار و ۳۰۵ کیلوگرم زغال قاچاق و ۴ هزار و ۷۷۳ کیلوگرم محصولات فرعی جنگل و مرتع کشف شد.
فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: همچنین در سال گذشته ۲۵۲ فقره کشفیات چوب، زغال و محصولات فرعی جنگل و مرتع در استان انجام شد که در این عملیات‌ها ۸۴ هزار و ۱۳ کیلوگرم چوب قاچاق، ۱۷ هزار و ۱۷۳ کیلوگرم زغال قاچاق و ۱۴ هزار و ۲۱۶ تن محصولات فرعی جنگل و مرتع در استان از قاچاقچیان و متخلفان کشف شد.
معیشت جنگل‌نشینان به جنگل وابسته است
وی در پایان گفت: میزان کشفیات چوب قاچاق در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۱ تن، میزان زغال قاچاق ۶ تن و ۷۲۸ هزار تن و محصولات فرعی جنگل و مرتع شامل موسیر، کرفس و … هشت تن بوده است.
به گزارش خبرنگار مهر، معیشت جنگل‌نشینان به جنگل وابسته است، اگر بهره‌برداری بی‌رویه از جنگل‌های زاگرس ادامه پیدا کند، قطعاً در آینده‌ای نزدیک شاهد نابودی جنگل‌ها و مراتع در چهارمحال و بختیاری خواهیم بود.
امروزه جنگل‌نشینان برای تهیه نیازهای اولیه سوخت، معیشت، خوراک دام، تهیه سرپناه و … به ناچار با تبر به جان درختان میوفتند تا بتوانند نیازهای خود را تأمین کنند، اگر متولیان می‌توانستند معیشت جنگل‌نشینان را تأمین کنند، قطعاً حفظ و حراست از جنگل‌ها و مراتع به دست خود جنگل‌نشینان انجام می‌شد.
حریق یکی دیگر از تهدیدهای اصلی اکوسیستم جنگل‌های زاگرس محسوب می‌شود، با اقدامات ابتدایی مانند آگاه‌سازی جوامع محلی از خطرات آتش برافروختن در جنگل و مرتع، ایجاد آتش‌بر، تجهیز محیط‌بانان به تجهیزات اطفای حریق و ورود سریع تیم‌های اطفای حریق به محل می‌توان خسارات حریق را تا میزان قابل توجهی کاهش داد.
نظر شما