از بخش موسیقی دستگاهی جشنواره موسیقی فجر چه می‌دانیم؟

خبرگزاری مهر-گروه هنرعلیرضا سعیدی؛ سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر از روز دوشنبه بیست و سوم بهمن ماه در حالی کار خود را در قالب بخش های مختلف به میزبانی تالار وحدت، تالار رودکی، سالن سوره حوزه هنری، فرهنگسرای ارسباران، مجموعه کوشک هنر، سالن میلاد نمایشگاه بین المللی تهران و فرهنگسرای بهمن آغاز می کند، که به نظر می آید در این دوره از جشنواره شاهد حضور گروه های بیشتری به نسبت دوره گذشته در این رویداد خواهیم بود.

اگرچه موضوع «کمیت» می تواند در برگزاری رویدادهای ملی و مهمی چون جشنواره موسیقی فجر دربرگیرنده نکات ارزشمندی باشد، اما بی تردید هم مسؤولان برگزاری جشنواره، هم هنرمندان، هم کارشناسان و هم اهالی رسانه خوب می دانند، این کمیت زمانی می تواند تبدیل به فرآیندی قدرتمند و موثر برای جریان سازی کیفی به ویژه گونه های جدی تر حوزه موسیقی شود، که کیفیت این کنسرت ها نیز مورد توجه قرار گیرد. شرایطی که اگر فقط برای پرکردن جدول جشنواره برای ارایه کارنامه در حوزه های مدیریتی باشد، بی تردید مسیر موثری از پس برگزاری این جشنواره ها برای ارایه محصولات موسیقایی به عموم مخاطبان حاصل نخواهد شد. جریانی که بعضا موجب ظهور و بروز سوتفاهم هایی هم می شود که برخی از آنها نیز از مدار انصاف خارج و دست اندرکاران یک رویداد را با چالش های زیادی مواجه می سازد.

اکنون قطار در حال حرکت جشنواره موسیقی فجر با تمام فراز و نشیب های مختلفی که پشت سرگذاشته، به ایستگاه سی و نهم خود رسیده و در بسیاری از مقاطع هم نشان داده است که فارغ از اندیشه های سیاسی تغییر دولت ها، اگر در ریل گذاری درست و برنامه ریزی شده ای قرار گیرد، می تواند خاستگاه بسیار مهمی برای دمیدن یک نفس تازه در کالبد موسیقی ایران زمین به حساب آید. شرایطی که در این دوره به واسطه پشتیبانی های موثر محمد اله یاری در دوره مدیریت طولانی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حضور امیرحسین سمیعی به عنوان یک مدیرتازه نفس، با انگیزه و موسیقی شناس دفتر موسیقی، دبیری رضا مهدوی به عنوان یک مدیر و هنرمند که هم در حوزه موسیقایی و هم در حوزه مدیریت موسیقی کارنامه مطلوبی را از خود بر جای گذاشته و امیرعباس ستایشگر به عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران (مدیریت اجرایی جشنواره موسیقی فجر) که پیش از حضور در این سمت به عنوان تهیه کنندهو هنرمند فعال حوزه موسیقی ایرانی معرفی شده است، می تواند تبدیل به دوره ای موثر و مثبت در ادوار جشنواره های موسیقی فجر شود.

مسیری که اگرچه نداشتن بودجه و پول کافی مهم ترین مانع برای تحقق اهداف دست اندرکاران یک رویداد موسیقایی به شرط دغدغه مندی به حساب می آید، اما طبیعتا در هنگام برگزاری رویدادی چون جشنواره موسیقی فجر به طور طبیعی مورد رصد رسانه هاست و معیاری برای ارزیابی عملکردی است که در قالب های مختلف می تواند مورد توجه قرار گیرد. شرایطی که در حوزه هایی غیر از موسیقی تجاری دربرگیرنده نکات ریزتر و جزیی تری است که بی گمان «موسیقی ردیف دستگاهی ایران» به دلیل اولویت های جشنواره موسیقی فجر و همچنین چالش های حوزه مخاطب شناسی اش، یکی از مهم ترین آنهاست. شرایطی که امید می رود در این دوره از جشنواره با ایجاد کمیته ای به نام کمیته مخاطبان که اتفاقا به همین منظور تشکیل شده، با رویکرد مطلوب تری هم در حوزه کمیت و هم در حوزه کیفیت به مخاطب معرفی شود.

بخش موسیقی دستگاهی سی و نهمین جشنواره موسیقی فجر در قالب بخش های نکوداشت و اجراهای موسیقایی شاهد به صحنه رفتن هشت کنسرت در تالار های مختلف خواهد بود. کنسرت هایی که امید می رود در شرایط فعلی که حوزه مخاطب موسیقی ایرانی چه در قالب جشنواره ای و چه در محدوده اجرایی خارج از جشنواره ها با چالش ها و یا بهتر بگوییم بحران روبه رو است، بتواند حرف های خوبی در حوزه کیفیت داشته باشد. فرآیندی که اگر در همین قالب پیش روی مخاطبان قرارگیرد می تواند نقطه امیدبخشی برای دیگر رویدادهای اجرایی حوزه موسیقی دستگاهی طی ایامی غیر از جشنواره موسیقی فجر باشد.

آنچه می خوانید معرفی اجمالی از گروه ها و هنرمندان شرکت کننده در بخش موسیقی دستگاهی سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر به ترتیب روزهای اجرا است. فرآیندی که طی روزهای آیند در قالب معرفی مختصر دیگر گروه های شرکت کننده بخش های دیگر جشنواره نیز مورد توجه قرار می گیرد.

کنسرت «آوای هور» به خوانندگی سید محسن حسینی؛ دوشنبه ۲۳ بهمن – تالار سوره

تالار سوره حوزه هنری روز دوشنبه بیست و سوم بهمن و در اولین روز از برگزاری سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر میزبان مخاطبان با کنسرت «آوای هور» به خوانندگی سید محسن حسینی خواهد بود.

سید محسن حسینی خواننده آواز ایرانی از جمله هنرمندانی است که فراگیری آواز و صداسازی و ردیف را نزد حمیدرضا نوربخش از هفده سالگی آغاز کرده و چند سال نیز از آموزش در کلاس های حسین علیشاپور و همچنین دوره عالی آواز و شناخت شیوه ها و تلفیق شعر و آواز زیر نظر علی اصغر شاهزیدی بهره جسته است. وی همچنین دبیری نخستین جشنواره مناجات خوانی و سحری خوانی «ماهور» و دبیری بخش موسیقی نخستین جشنواره «روایت جهاد» در حوزه هنری را برعهده داشته است.

حسینی همچنین دیپلم افتخار بهترین خواننده موسیقی دستگاهی سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر را برای آلبوم موسیقی «جز عشق ندارم هنری» را از آن خود کرد ضمن اینکه اجرای آواز در آلبوم «از سراسر بگذشته» به عنوان بهترین آلبوم موسیقی جشنواره بسطامی و همچنین آلبوم برگزیده سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر از افتخارات دیگر اوست.

این هنرمند در جشنواره سی و هفتم فجر نیز نامزد جایزه باربد بهترین خوانندگی موسیقی دستگاهی برای آلبوم موسیقی «در دور دست» شد. این در حالی است که وی تاکنون اجراهای صحنه ای بسیاری در تالار وحدت و برج میلاد و تالار رودکی تهران و تالار حوزه هنری و شهرهای ایران با گروه همنوایان روناک، گروه مشرق، گروه نغمه گردان و نغمه سپهر، ضرب آوا و گروه هور را داشته است.

اجرای کنسرت در کشور اکراین و سوریه و همچنین آلبوم های «در دور دست»، «شهر مناجات»، «نواحی اشک یک و نواحی اشک دو»، «آن روز آسمان گریست»، «جز عشق ندارم هنری» و آلبوم «قطعات کوتاه موسیقی ایرانی» از دیگر فعالیت های حسینی محسوب می شود.

کنسرت «طبیب جان» به سرپرستی حسین قاسم زاده؛ دوشنبه ۲۳ بهمن – تالار سوره

دومین اجرای روز اول سی و نهمین جشنواره موسیقی فجر به اجرای کنسرت «طبیب جان» به سرپرستی حسین قاسم زاده اختصاص دارد.

هنرمندی که چندی پیش آلبومی به همین نام را به خوانندگی علیرضا وکیلی منش پیش روی مخاطبان قرار داد و در آن هنرمندانی چون آرش کامور نوازنده کمانچه، میلاد محمدی نوازنده تار، سعید بهرامی نوازنده عود، زکریا یوسفی نوازنده دف، دایره، بندیر، سهیل رزاقی نوازنده تمبک و ادو، میلاد ولی زاده نوازنده تمبک، محمدجواد خرمی نوازنده ضرب زورخانه، مهرداد ناصحی، حسین قاسمزاده نوازنده نی و سنتور قطعاتی از اشعار حافظ، سعدی و مولانا را پیش روی شنوندگان قرار دادند.

حسین قاسم زاده از جمله هنرمندانی است که موسیقی را نزد استادانی چون مهدی ابراهیمی، جمشید عندلیبی، زنده یاد علی حدادیان، عبدالنقی افشار نیا، محمدعلی کیانی نژاد آموخت. این در حالی است که همکاری با با گروه هایی چون «ماهان»، «ایل»، «سپیدار»، «وصل یار»، «سروشان»، «نوبهار»، «آرشاویر»، «بیداد»، «گاهان»، «عرفان»، «خنیا»، «دف و نی» و نوازندگی در آلبوم «صبوی تشنه» به آهنگسازی آرش کامور باصدای سالار عقیلی، «سراسر مه» به آهنگسازی آرش کامور با صدای محمد معتمدی، «عطار و اسب و آتش» با همراهی آرش کامورو وحید تاج، «روی بر آفتاب» به آهنگسازی صادق چراغی و صدای علیرضا قربانی از دیگر فعالیت های این هنرمند محسوب می شود.

اجرای کنسرت های زیادی در داخل و خارج از ایران نظیر کشوهایی همچون ترکیه، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، روسیه، چین، هند، ارمنستان، تاجیکستان، اندونزی، مالزی، الجزایر نیز بخش دیگری از فعالیت های حسین قاسم زاده در حوزه موسیقی است.

کنسرت هادی منتظری و هادی بخشش؛ سه شنبه ۲۴ بهمن – تالار سوره حوزه هنری

اجراهای بخش موسیقی دستگاهی سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر روز سه شنبه ۲۴ بهمن ماه با اجرای کنسرت هادی منتظری نوازنده پیشکسوت عرصه کمانچه نوازی و خوانندگی سروش بخشش از هنرمندان عرصه موسیقی ایرانی ادامه پیدا می کند.

هادی منتظری از جمله هنرمندان پیشکسوت موسیقی ایرانی است که طی سال های اخیر فعالیت های متعددی را عرصه موسیقی انجام داده است.

وی در سال ۱۳۳۴ در کرمانشاه متولد شد. به واسطه علاقه‌ای که به موسیقی داشت از همان اوایل کودکی هر جا که صدا یا نوایی از موسیقی سنتی ایران به گوشش می‌رسید بی‌اختیار به سمت آن کشیده می‌شد و تا پایان به آن نوا گوش می‌داد؛ تا اینکه خودش ساز به دست گرفت و نزد نوازنده چیره‌دستی به نام محمود مرآتی فراگیری موسیقی را آغاز کرد.

هادی منتظری پس از دریافت دیپلم، به دانشکده هنرهای زیبا رفت و در رشته موسیقی سنتی ایران به طور علمی و عملی مشغول تحصیل شد. او از محضر اساتید بزرگی چون نورعلی خان برومند، جواد معروفی، دکتر برکشلی، دکتر مسعودیه، استاد احمد پژمان، استاد علی تجویدی، دکتر داریوش صفوت، محمدرضا لطفی، علی‌اصغر بهاری و محمدرضا شجریان بهره‌ برده و پایه موسیقی خود را به واسطه این بزرگان محکم کرده است.

هادی منتظری به همراه گروه‌های مختلف برای شناساندن موسیقی سنتی ایران، به خارج از کشور مسافرت‌هایی کرده است. از جمله آثار هنری وی می‌توان تمامی آثار گروه شیدا به خوانندگی محمدرضا شجریان، استاد شهرام ناظری، صدیق تعریف و تعدادی دیگر از هنرمندان صاحب نام موسیقی نام برد.

کنسرت پدرام جوادزاده و محمود صالحی؛ سه شنبه ۲۴ بهمن – تالار سوره

در دومین روز از برگزاری جشنواره موسیقی فجر پدرام جوادزاده آهنگساز و محمود صالحی خواننده هم کنسرت موسیقی را در تالار سوره حوزه هنری برگزارمی کنند.

در این کنسرت مجموعه‌ای از آثار موسیقایی در ابوعطا و دشتی در قالب ۲ تصنیف، ۲ بخش ساز و آواز و یک پیش درآمد به آهنگسازی پدرام جوادزاده با استفاده از اشعار شاعران کلاسیک و شاعران معاصر از جمله رضا نیکوکار و میلاد عرفانپور پیش روی مخاطبان قرار خواهد گرفت؛ ملودی هایی که به گفته دست اندرکاران این کنسرت به زودی در قالب آلبومی مجزا منتشر خواهد شد. آلبومی به نام «عبور» به زودی منتشر خواهد شد.

پدرام جوادزاده از هنرمندان فعال عرصه موسیقی است که دارای مدرک کارشناسی موسیقی ایرانی از دانشگاه هنر و دکترای مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی از دانشگاه علوم و تحقیقات است.

محمود صالحی هم از جمله هنرمندانی است که آموزش آواز را از سن ۱۵ سالگی نزد مرحوم اخلاقی و سپس نزد عسگری آقاجانیان فراگرفت. وی سپس مسیری هنری خود را با فراگیری خوانندگی نزد هنرمندانی چون محمدرضا لطفی، علی اصغر شاهزیدی و حسین علیشاپور ادامه داد.

کنسرت «خمسه» امیرحسین محمدخانی؛ چهارشنبه ۲۵ بهمن – تالار رودکی

تالار رودکی تهران روز چهارشنبه ۲۵ بهمن ماه و در سومین روز از برگزاری جشنواره موسیقی فجر میزبان کنسرت «خمسه» به سرپرستی امیرحسین محمدخانی است.

امیرحسین محمدخانی از جمله هنرمندان و مدرسان فعال حوزه موسیقی به ویژه در حوزه موسیقی کودک است که در سن ۱۱ سالگی وارد هنرستان موسیقی شده و تا به امروز به فراگیری ساز ابوا نزد فرشید حفظی فر مشغول است.

وی سال ۱۳۸۸ در رشته نوازندگی ابوا از هنرستان موسیقی فارغ التحصیل شد. این هنرمند طی سال های ۸۷ و ۸۸ نیز در مسترکلاس نوازندگی وتدریس ابوا در کشور ارمنستان نزد هویک پاپیکیان شرکت کرده است.

محمدخانی هم اکنون در دوره عالی هنرستان موسیقی مشغول به تحصیل است و با ارکسترسمفونیک صداوسیما و ارکستر بادی تهران به عنوان نوازنده ابوا همکاری می کند. این در حالی است که شرکت در چندین جشنواره موسیقی کشور و همکاری با ارکستر صدا و سیما، فیلارمونیک ایرانیان، نوازنده ارکستر بادی تهران از جمله فعالیت های این هنرمند عرصه موسیقی محسوب می شود.

کنسرت «شب فضل الله توکل»؛ پنجشنبه ۲۶ بهمن – تالار رودکی

تالار رودکی تهران شامگاه روز پنجشنبه ۲۶ بهمن ماه و در چهارمین روز از برگزاری سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر میزبان ویژه برنامه موسیقایی «شب فضل الله توکل» خواهد بود.

فضل الله توکل از جمله هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی در عرصه نوازندگی سنتور است که طی دهه های گذشته فعالیت ها و آثار پرمخاطبی را در مقام آهنگساز و نوازنده با همکاری بسیاری از هنرمندان شاخص موسیقی کشورمان پیش روی مخاطبان قرار داده است.

فضل‌الله توکل در نواختن سنتور و همچنین آهنگسازی دارای سبکی مخصوص به خودش است. چنانچه به قول معروف تا مضرابش بر روی ساز می‌آید مشخص می‌شود که این سنتور فضل‌الله توکل است. وی علاوه بر سنتور کاملا بر نوازندگی ویلن تسلط دارد.

زنده یاد اسدالله ملک نیز جواب سازی فضل الله توکل و نواختن وی در هنگام همنوازی هایش را بسیار تحسین می کرد و بارها در محافل هنری وی را برترین نوازنده سنتور دانسته بود. البته در برنامه تکنوازان و همنوازان او پیوسته با تکنوازان و استادانی چون حبیب الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم و اسدالله ملک همکاری داشته‌ و حاصل این همکاری تعداد زیادی نوار است که در آرشیوهای گوناگون موجود است.

«شب لطف الله مجد» با دو هنرمند؛ پنجشنبه ۲۴ بهمن – تالار رودکی

در روز پایانی سی ونهمین جشنواره موسیقی فجر هم یک ویژه برنامه موسیقایی دیگر با عنوان «شب لطف الله مجد» با نوازندگی تار سامان صادقیان و نوازندگی تمبک جواد علیرضایی در تالار رودکی اجرا می شود.

لطف الله مجد از جمله هنرمندان پیشگان موسیقی کشورمان به ویژه در عرصه تارنوازی بود که او را به جهت سونوریته منحصربه فرد و سبک متمایز او در عرصه موسیقی می شناسند.

مرحوم مجد نوازنده‌ای برجسته، خودانگیخته و خودآموخته ای بود که ابداعاتش و شیوه نواختنش تقلیدی از هیچ استاد برجسته‌ای نیست، اگرچه تا حدودی با اندک مشابهتی سبک نوازندگی عبدالحسین شهنازی قابل تشخیص است.

این هنرمند یکی از مشهورترین استادان برجسته بدیهه‌نوازی در موسیقی ایرانی است و به گفته خودش بدون هیچ برنامه از پیش تعیین شده‌ای تحت تاثیر عواطفش در لحظه‌ای که تار را در دست دارد، می‌نواخت.

کنسرت «مرتضی محجوبی» با نوازندگی محمدرضا امیرقاسمی؛ پنجشنبه ۲۷ بهمن – تالار رودکی

یکی دیگر از برنامه های بخش موسیقی دستگاهی جشنواره موسیقی فجر در روز پایانی این رویداد، اختصاص به اجرای پروژه «شب مرتضی محجوبی» با هنرمندانی محمدرضا امیرقاسمی در تالار رودکی دارد.

مرتضی محجوبی یکی از بنیانگذاران موسیقی ملی ایران است که با خلاقیت در خلق پیش‌درآمد و چهارمضراب، شیوه‌ پیانونوازی متمایزی نسبت به هنرمندان دیگر پدید آورده است.

اهمیت کار محجوبی دراین است که با سازی اروپایی موسیقی ایرانی را به خوبی می نواخت. او از بنیانگذاران موسیقی ملی ایران به شمار می رود. وی علاوه بر نوازندگی، چندین تصنیف و پیش ‌درآمد و رِنگ نیز نگارش کرده ‌است و تصنیف هایش پلی میان تصنیف های «عارف قزوینی، علی اکبر شیدا» و زمانه او بود.

بسیاری از هنرمندان بر این باور هستند که محجوبی در نوازندگی پیانو، یک نابغه است چراکه با وجود این که کوک کردن پیانو مدت زمانی وقت می‌گیرد اما وی به هر پیانویی در هر محفلی می‌رسید در یک چشم به‌هم زدن آن را کوک می‌کرد و سپس شروع به نواختن می‌کرد. همچنین شیوه نوازندگی خاص او در این بود که با پیانو که سازی اروپایی است، موسیقی ایرانی را به زیبایی می نواخت. این نحوه نوازندگی دقیقا تاثیر یک ساز صد درصد اصیل و سنتی را در شنونده باقی می‌گذارد.

سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران با همکاری بنیاد رودکی به دبیری رضا مهدوی از ۲۳ تا ۲۸ بهمن، امسال در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی همزمان در تهران و استان‌های دیگر برگزار و جایزه ترانه، ‌جایزه موسیقی و رسانه، بخش سرود و نشست‌های پژوهشی برنامه‌های دیگر این دوره از جشنواره خواهد بود.