اشعاری از قیصر بوده که هیچ وقت در سیما فرصت انعکاس نیافت

به گزارش خبرنگار مهر، در این مراسم که با حضور طیفهای مختلف شاعران و دوستداران قیصر امین پور همراه بود، سهیل محمودی - مجری برنامه - با اشاره به اینکه این مراسم هم به قصد یادبود و هم با هدف تذکری معنوی برپا شده است، گفت: قیصر هم از نسل خود و قبل از خود تاثیر گرفته بود و هم ارتباطی خوب با جوانان اهل شعر داشت. او هم مورد احترام نسل قبل بود و هم موردعلاقه نسل جدید.

وی با اعلام اینکه امین پور در سه مکان فرهنگی شامل فرهنگستان زبان، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و خانه شاعران ایران حضوری مستمر و پررنگ داشت، افزود: او در زمانی همراه با اشخاصی چون بیوک ملکی و رضا سیدحسینی در موسسه سروش بود که قیصر و بیوک ملکی چندی بعد ترجیح دادند از آن مجموعه خارج شوند. البته آن که بیشتر از این رفتن خسران دید، خود موسسه سروش بود.

در ادامه نشست، رضا سیدحسینی ضمن باورنکردنی خواندن مرگ مرحوم امین پور خاطرنشان کرد: از دست دادن قیصر چنان ضربه باورنکردنی ای بود که من و قاسمعلی فراست پشت تلفن و با شنیدن این خبر دادزنان گریستیم و من برای مدتی از همه چیز بریدم و دستم به هیچ کار حتی نوشتن چند کلمه به یاد قیصر نمی رفت تا اینکه بعد کمی بهتر شدم و توانستم در نشست شهرکتاب خاطره ای از او برای حاضران نقل کنم.

وی ادامه داد: فکر می کنم هیچ چیز مثل خواندن شعرهای قیصر مناسب اکنون نیست. من هرگاه "دستور زبان عشق" او را ورق می زنم می بینم که انتشار این کتاب چقدر برای ما ضرورت داشت.

سیدحسینی سپس چند قطعه از این دفتر را برای حاضران قرائت کرد.

سخنران بعدی محمدعلی چاووشی بود که برخی آثار قیصر امین پور را در قالب آلبوم های ترانه و توسط موسسه فرهنگی و هنری مشکات منتشر کرده است. وی سخن گفتن از قیصر را سخت توصیف کرد و گفت: آشنایی من با او به سالهای نخستین انقلاب - 1359 - بازمی گردد. زمانی پیش از آن عده ای شامل طاهره صفارزاده، محسن مخملباف، مصطفی رخ صفت، علی موسوی گرمارودی، سیدحسن حسینی و... که می توان آنها را آغازگر هنر مسلمانی با تعاریف آن زمان نامید، بیانیه ای را امضا کردند و بنیانی را در سپیده دمان انقلاب پایه گذاردند. آبشخور این حرکت نیز اندیشه های دکترعلی شریعتی بود.

وی با اشاره به تحرکات سیاسی آن زمان در کردستان افزود: آن موقع دموکراتها، فدایی ها، کومله، مارکسیستها، طرفداران جامعه بی طبقه توحیدی و انواع گروه ها در کردستان مشغول فعالیت بودند و من به عنوان فردی معمولی همراه با شهید بروجردی عازم آنجا شدیم. در آن هنگام ضرورت حضور افراد شاخص هنر انقلاب در کردستان احساس می شد. بنابراین ما به تهران آمدیم تا برای آنجا یارگیری فرهنگی کنیم. من سیدحسن حسینی را می شناختم و از طریق او با قیصر آشنا شدم. او از زمره دانشجویانی بود که در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی از دیوار سفارت بالا رفته بودند. البته عده ای بعدها به دلیل زیاده روی و افراط به نوعی گریز از گذشته دچار شدند و از هر که او را گزیده بودند عذرخواهی کردند و از آن سوی بام افتادند.

چاووشی ادامه داد: ما موسسه فرهنگی هنری مشکات را به سودای کار فرهنگی پی افکندیم. روزی در مسیر تهران - کرمانشاه ترانه ای گوش می دادم که کار عباس خوشدل بود و من به شدت تحت تاثیر آن قرار گرفتم. در ذهنم جرقه زد که مردم باید این کار را بشنوند. بنابراین ترانه ها را با مشورت فریدون شهبازیان از خوشدل گرفتیم و رفتیم سراغ قیصر. او گفت تا به حال ترانه نگفته است و همین مسئله باعث شد تا شعر گفتن او دو سال طول بکشد. به او گفتم شاعر زیاد است و کاری نکن تا سراغ دیگری بروم. به هر حال قیصر را با خواهش و اصرار در خواهش مجاب کردیم تا نیلوفرانه ها را بسراید.

وی با اشاره به اشعاری که دوپهلویانه و به صورت عاشقانه زمینی و نیز مذهبی قابلیت و کاربرد دارند، گفت: من آن موقع گفتم که از شعر منافق و دوزیست بدم می آید. برخی اشعار برای دختر همسایه سروده می شوند ولی صاحبش می تواند ادعا کند که برای بزرگان دین سروده است. با این زمینه کار کمی به تاخیر افتاد و بالاخره نیلوفرانه یک در سال 74 منتشر شد و از 30 هزار تیراژ آن، 16 هزارتایش برگشت خورد. مدتی گذشت و دیدیم درخواستها و پیگیری مخاطبان کم کم از راه می رسد تا اینکه در سال 75 اصرارها و درخواستها به حد انفجار رسید.

چاووشی تصریح کرد: این مجموعه ترانه به سودای تجارت تولید نشد و کار همانطور که در جلد آلبوم هم آمده، به حضرت حجت (عج) تقدیم شده است. باید بگویم اولین موسیقی ای که با تصویر زنده خواننده پخش شد، همین نیلوفرانه بود که در عید سال 74 پخش شد. سوءتفاهمی هم در جریان پخش پیش آمد که وقتی افتخاری درحال خواندن ترانه "ای پادشه خوبان..." بود، تصویر ژنرال فرانکو (دیکتاتور اسپانیا) به نمایش درآمد و خیلی ها آن را یک ترفند تلقی کردند. این آلبوم تماما با ترانه های امین پور اجرا شد که البته تعابیری هم متعاقب آن به میان آمد.

وی با اشاره به ترانه "صحرا صحرا دویده ام..." قیصر امین پور خاطرنشان کرد: این قبیل ترانه های او مشخص می کند که مصالح و واژگان او و ارتباطهای درونی شاعر تا چه حد است. کارهایی از امین پورهم بوده که هیچ وقت در سیما فرصت انعکاس را نیافته، در حالی که کم از نیلوفرانه نداشته است. من حتی نیلوفرانه 2 را از حیث ساختار موسیقایی و دامنه سازبندی ها، دولت مندتر از آلبوم اول می دانم. قیصر در این آلبوم مناجاتی خیره کننده دارد و مانیفست اخلاقی او را هم در ترانه "ای عاشقان در همدلی دستی برآرید..." می توان مشاهده کرد.

وی که این ترانه را با بغض و اشک برای حاضران خواند، ادامه داد: من یک همانندی خاص بین حافظ و قیصر می بینم. حافظ کم کتاب ترین شاعر پارسی زبان است. مجموع دارایی های ما از او نزدیک به 500 غزل است و اغلب این مضامین در محاوره گفتاری مردمان روزگار او پژواک داشته است. دیگر اینکه پیش از حافظ، غزل عارفانه و عاشقانه را دیگران (مولوی و سنایی و سعدی) گفته بودند ولی با این حال حافظ متولد می شود و بازی را به هم می زند. او در تک ساحتی غزل برای اولین بار انقلاب می کند و مشرق معنای آن را گسترش می دهد و می توان تعابیر متعددی از اشعار او به دست داد.

وی افزود: ما ایرانیان البته مرده پرستیم و من نمی خواهم به این بیماری و همچنین خویش ستایی برسم ولی باید گفت قیصر حافظانه در شعر معاصر ما - که قله های آن را سهراب و اخوان و شاملو فتح کرده بودند و سبکی مستقل باقی نمانده بود - ظهور کرد و شخصیت خود را هم داشت. ذهن او پر از پرسش بود و او و سیدحسن حسینی تعاریف و پرسشهای شعری را دگرگون کردند.

دیگر سخنران این مراسم، مرتضی کاخی بود که با اشاره به تعریف کمال انسانی گفت: بشر فاعل استکمالی و درصدد کمال است که هرگز به آن نمی رسد. کمال سهم خداوند است که بعد از آن مرحله هم جلوه گری او آغازمی شود.

وی اضافه کرد: یکی از برازنده ترین چهره هایی که من از حدود 20 سال قبل با او آشنا شدم قیصر امین پور بود. او از نوجوانی در راه استکمال بود که عیب خودش را هم شناخت و به رفع آن اقدام کرد. در تمام عمرم ندیدم و نشنیدم که برای هنرمندی از همه جا و به هر دلیل، این گونه بدرقه باشکوه صورت بگیرد. قیصر بزرگترین شاعر نسل خودش بود و این را با تعارف عنوان نمی کنم.

کاخی نیز با ذکر خاطره ای از قیصر امین پور، بخشهایی از شعر او را خواند. در این مراسم که فیلمی هم درباره قیصر امین پور نمایش داده شد، حسام الدین سراج به اجرای خوانندگی پرداخت، حسین یوسف زمانی قطعه ای را با ویولون اجرا کرد و مشفق کاشانی و محمدرضا عبدالملکیان نیز شعرخوانی کردند. عبدالملکیان همچنین از برپایی جایزه ای شعری در سال آینده به نام قیصر امین پور خبر داد. در این مراسم بارها با پخش آیات قران کریم و قرائت فاتحه از قیصر امین پور یاد شد.