نوع جدیدی از باتری هسته ای قلب توسط محققان ایرانی طراحی شد

به گزارش خبرگزاری مهر، معصومه محمدیان - مجری طرح دستگاههای ضربان ساز مصنوعی (pacemaker  یا باتری قلبی) را از جمله ابزارهای پرکاربرد پزشکی که سالیانه 250 هزار عدد از آنها در بدن بیماران کاشته می شود ذکر کرد و گفت : با پایین آمدن سن بیماران نیازمند کار گذاشتن ضربان ساز از یک طرف و طول عمر باتری های متداول (5 تا 10 سال) از طرف دیگر، پژوهشگران به فکر استفاده از باتری های اتمی با طول عمر بالا افتادند.

وی افزود : با توجه به احتمال نشت پرتو از چشمه رادیواکتیو در محیط بدن، استفاده از باتری های اتمی رواج لازم را نیافت.

مجری طرح ویژگی پژوهش خود را استفاده از نوعی ماده پرتوزای جدید در ساختمان این باتری ها و بکارگیری عایق متفاوت با نمونه های پیشین ذکر کرد و گفت : مدل سازی ما نشان داده است که این نوع باطری می تواند تا حدود 50 سال به خوبی به فعالیت خود ادامه دهد و نیازی به جراحی مجدد و تعویض باطری نیست.

وی افزود: در این نوع ضربان ساز قلبی از ماده رادیواکتیو نیکل 63 استفاده شده است که پرتوهای بتای حاصل از آن به الکترون تبدیل شده و انرژی مورد نیاز برای ایجاد تحریک لازم در قلب را فراهم می کند.

بر اساس این گزارش، قرار است مراحل ساخت نمونه آزمایشگاهی این باتری جدید که در مرحله طراحی قرار دارد به زودی آغاز شود.

از این دانش همچنین در ساخت دیگر باتری های اتمی که در پمپ های تزریق دارو، تجهیزات فضایی، سامانه های میکروالکترومکانیکی و منابع جایگزین در تلفن های همراه می توان استفاده کرد.

این گزارش می افزاید: ضربان ساز قلب می تواند آهنگ ضربان قلب را تشخیص و بر اساس برنامه ریزی پزشک معالج در زمان لازم، با فرستادن موج الکتریکی به قلب، آهنگ طبیعی آن را حفظ کند. بیشتر ضربان سازها می توانند فعالیت بیمار مانند بالا رفتن از پله یا ورزش کردن را تشخیص و ضربان قلب را بر اساس میزان فعالیت، تند یا کند کند.

پس از این که ضربان ساز در بدن بیمار قرار داده شد، پزشک می تواند در صورت نیاز، با استفاده از "پروگرامر" یا برنامه دهنده آن را از خارج از بدن تنظیم کند. پروگرامر یک کامپیوتر ویژه است که فرامین لازم را از روی پوست به ضربان ساز منتقل می کند. پروگرامر همچنین می تواند اطلاعات موجود در ضربان ساز درباره قلب بیمار را در اختیار پزشک قرار دهد.

طول عمر باتری های متداول یک ضربان ساز بین 5 تا 10 سال است که این میزان به نوع باتری، چگونگی عملکرد آن، شرایط طبی بیمار و دیگر عوامل وابسته است.

نخستین ضربان ساز، 50 سال پیش با عمر کمتر از یک سال به اندازه یک ساعت رومیزی بود. امروزه ضربان سازها بسیار کوچکتر شده اند و می توانند تا سه حفره قلب را تحریک کنند.

ساده ترین انواع ضربان ساز را ضربان ساز تک حفره ای می نامند چرا که آنها با سیم به یک حفره قلب ( که معمولا بطن راست است) متصل می شوند. ضربان سازهای دو حفره ای دو سیم دارند (که معمولا یکی در دهلیز راست و دیگری در بطن راست قرار می گیرد). این پیس میکرها توانایی تحریک دو حفره را دارند.

برخی از ضربان سازها نیز سه سیم دارند، یکی در دهلیز راست، یکی در بطن راست و دیگری در بطن چپ قرار می گیرد. در این نوع، ضربان بطن راست و چپ به شکل همزمان است و در بیمارانی که مبتلا به نارسایی شدید قلبی هستند این نوع پیس میکر می تواند منجر به افزایش کارآیی قلب شود.

هر کدام از این ضربان سازها می توانند سرعت ضربان قلب را با توجه به نیاز بیمار تغییر دهند به این صورت که در زمان فعالیت بیمار، ضربان ساز ضربان قلب را تندتر و در هنگام استراحت آن را کند می کند.

این پژوهش در رساله کارشناسی ارشد فیزیک و به راهنمایی دکتر حسین آفریده انجام شده است.