به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، استان کرمان با وجودی که عنوان بزرگترین استان کشور را به خود اختصاص داده است اما به دلیل 10 سال خشکسالی پیاپی به یکی از بحرانی ترین استانهای کشور در خصوص کم آبی تدبیل شده است و از ابتدای سال جاری آبی نیز با وجود بارندگی های متمادی در سایر مناطق کشور شاهد بارندگی جدی نبوده است و در سال جاری و به خصوص تابستان به شدت در معرض خشکسالی قرار گرفته است.
در این میان نکته نگران کننده در کرمان برداشت منفی از منابع آب زیر زمینی و کاهش سطح منابع آبی بخصوص در مناطق شهرستانهای جنوبی استان کرمان و وجود چاههای آب غیر مجاز است.
استان کرمان با وجود اینکه یکی از استانهای عمده کویری کشور محسوب می شود اما شغل اصلی مردم در این استان بخصوص شهرستانهای جنوبی و شهرستانهای پسته خیز شمالی، کشاورزی است و این استان جزء صادر کنندگان محصولات کشاورزی به سایر استانهای کشور و صادر کننده عمده پسته کشور به دنیا به عنوان یکی از کالاهای استراتژیک کشور در بخش صادرات غیر نفتی است.
رئیس جهاد کشاورزی کرمان در زمینه وضعیت کشاورزی استان کرمان گفت: در حال حاضر 850 هزار هکتار زمین در کرمان زیر کشت محصولات مختلف قرار دارد و این استان یک چهارم باغات کشور را در خود جای داده است.
محمد تکلوزاده تصریح کرد: در استان کرمان 310 هزار هکتار باغ زیر کشت پسته قرار دارد که 75 درصد از باغات پسته کشور را شامل می شود و تولید پسته در کرمان نیز از لحاظ وزنی بالغ بر 260 هزار تن می شود.
تکلو با اشاره به سایر محصولات استراتژیک در کرمان گفت: استان کرمان طی سالهای اخیر در زمینه کشت محصولات استراتژیک رشد عمده ای داشته است و اولین استان کشور در خصوص سطح زیر کشت گردو محسوب می شود که در سال گذشته 27 هزار تن گردو از این باغات برداشت شده است.
وی با اشاره به کشت گل محمدی استان کرمان گفت: گل محمدی نیز به عنوان یک محصول ارگانیک نقش مهمی در صادرات استان دارد و این محصول به طور مستقیم در قالب غنچه خشک، روغن گل محمدی و گلاب از استان به مناطق مختلف دنیا صادر می شود اما کمبود منابع آبی و وقوع خشکسالی در این مدت این ظرفیتها را با خطر جدی مواجه کرده است.
رئیس سازمان بازرگانی کرمان نیز با اشاره به اینکه پسته سهم عمده ای در صادرات غیر نفتی کشور دارد، گفت: از یک میلیارد و 200 میلیون دلار صادرات پسته کشور در سال گذشته حدود یک میلیارد دلار مربوط به استان کرمان بوده است و عملا 80 درصد از ارز آوری در این قسمت به استان کرمان اختصاص دارد.
وی گفت: محصولات کشاورزی یکی از مهمترین کالاهایی است که می تواند روی اقتصاد استان تاثیر چشمگیری داشته باشد.
وی با اشاره به برداشت سالانه 230 هزار تن خرما در استان کرمان گفت: این محصولات به طور عمده در بازار داخلی مصرف می شود اما به دلیل کیفیت بالا توانایی صادرات به سایر مناطق دنیا را نیز دارد.
همه این توانمندیها درحالی است که خشکسالی در کرمان تولید محصول استراتژیک پسته و سایر محصولات کشاورزی استان را تحت تاثیر قرار داده است و در کنار کم آبی، سرمازدگی زمستانی و بهاره سال گذشته نیز سبب شد که 50 تا 60 درصد از پسته استان کرمان دچار خسارت شود و شدت خشکسالی تا حدی پیش رفت که در تابستان سال جاری به هزار و 200 روستا از طریق تانکر آبرسانی می شد.
از طرفی 90 درصد از آبهای استان کرمان در بخش کشاورزی استفاده می شود اما به دلیل عدم استفاده از روشهای مکانیزه و آبیاری سنتی 70 درصد از آب استحصالی در استان کرمان در بخش کشاورزی به هدر می رود که در همین راستا دولت با اختصاص 20 میلیارد تومان توسط ستاد خشکسالی سعی در کنترل خسارات خشکسالی در کرمان کرده است.
یکی دیگر از اقدامات انجام شده توسط دولت اعطای 50 درصد وام بلاعوض به کشاورزان و 50 درصد با سود بسیار اندک در خصوص استفاده از آبیاری تحت فشار است.
دبیر سابق ستاد خشکسالی استان کرمان نیز در خصوص خشکسالی در کرمان می گوید: ستاد خشکسالی کشور 20 میلیارد تومان برای کاهش خسارات ناشی از خشکسالی در مناطق آسیب دیده تصویب کرده است که توسط شرکت آب و فاضلاب و سازمان آب روستایی در جهت تامین اعتبار طرح های آب آشامیدنی، تامین علوفه و خرید دام برای آسیب دیدگان هزینه می شود.
جواد کمالی با اشاره به دو مرحله ای بودن تسهیلات خشکسالی گفت: در مرحله دوم نیز 27 میلیارد تومان به عنوان کمک به کشاورزان در راستای اجرای طرح های آبیاری تحت فشار تعلق می گیرد.
وی گفت: در این طرح 50 درصد وام بلاعوض و 50 درصد با بهره بسیار کم به کشاورزان متقاضی آبیاری تحت فشار تعلق می گیرد که بهترین فرصت ممکن برای تغییر شیوه آبیاری کشاورزی در استان است.
اما باید به این نکته توجه کرد که فرهنگسازی و اطلاع رسانی در خصوص شرایط بحرانی به کشاورزان یکی از مهمترین عوامل کنترل عوارض ناشی از خشکسالی در بخش کشاورزی و استفاده بهینه و مدیریت در مصرف آب بخصوص در بخش کشاورزی است که باید از طریق مسئولان مربوطه اجرا شود.
مدیر شرکت آب و منطقه ای استان کرمان نیز با هشدار نسبت به کاهش منابع زیر سطحی آب در استان کرمان گفت: به دلیل برداشت مازاد از منابع آبی استان همچنین عدم بارش باران و تجدید این منابع آبی با پائین آمدن سطح آبهای زیرزمینی و کسری منابع آب مواجه شده ایم.
سید علی موسوی افزود: با وجود اینکه کاهش بارندگی سبب کم شدن نفوذ آب به منابع زیر زمینی شده است اما متاسفانه برداشت آب از این منابع نسبت به سالهای گذشته تغییری نکرده و همین مسئله سبب شده است عملا با کسری منابع روبرو شویم.
موسوی افزود: مقدار نفوذ آبهای زیرزمینی در استان کرمان 5.6 میلیارد متر مکعب است در حالیکه میزان برداشت از آنها 6.7 میلیارد متر مکعب می باشد.
وی وجود 30 درصد از باغات کشور در استان کرمان و بهره مندی معادن و صنایع مختلف در استان از منابع آب را باعث تشدید وضعیت موجود دانست و گفت: به دلیل استفاده سنتی از آب در بخش کشاورزی و عدم استفاده بهینه در سایر بخش ها میزان زیادی از آب موجود نیز به هدر می رود.
وی گفت: آب شرب استان کرمان نیز از منابع آب زیر زمینی تامین می شود اما با وجود اینکه استان از این لحاظ بسیار فقیر است به دلیل ادامه روند برداشت بی رویه و عدم صرفه جویی مشکل کمبود آب در استان به سرعت به سمت بحرانی شدن پیش می رود.
وی افزود: متوسط بارندگی در کشور 250 میلی متر است و در استان کرمان متوسط بارندگی 134 میلیمتر برآورد شده است که با توجه به خشکسالی های اخیر از متوسط بارش استان نیز پائین تر هستیم.
وی عنوان کرد: هم اکنون در یازدهمین سال خشکسالی قرار داریم و این مسئله مشکلات کم آبی در استان را حادتر کرده است.
وی افزود: از نظر چرخه آب به طور متوسط در مجموع میزان نزولات جوی استان 24.5 میلیارد مترمکعب در سال است که از این میزان 18 میلیارد مترمکعب به صورت تبخیر و تعریق طبیعی از دسترس خارج می شود و 3.75 میلیارد مترمکعب آن مستقیما به سفره های آب زیرزمینی نفوذ می کند.
موسوی خاطرنشان کرد: 2.75 میلیارد مترمکعب در رودخانه های فصلی و دائمی جاری می شود که از این مقدار 1.5 میلیارد مترمکعب در رودخانه های دائمی و 1.25 میلیارد متر مکعب در رودخانه های فصلی جاری است که در نهایت تبخیر و یا در زمین نفوذ می کند.
وی افزود: میزان نفوذ آب به سفره های زیر زمینی هم از طریق نفوذ مستقیم اولیه و هم از طریق رودخانه های فصلی در مجموع 5.6 میلیارد متر مکعب است که میزان برداشت از این سفره ها بسیار بالا است.
وی گفت: با وجود خشکسالی در کرمان و به دلیل استفاده 90 درصد آب های موجود در استان در بخش کشاورزی همچنین هدر رفت نزدیک به 70 درصد از آب در این بخش به دلیل آبیاری سنتی در صورت عدم تبدیل سیستم سنتی به مدرن در آبیاری کشاورزی با مشکل جدی روبرو خواهیم شد.
وی اضافه کرد: تسهیلات ویژه ای در بخش کشاورزی برای مکانیزه کردن آب در اختیار کشاورزان قرار گرفته است اما نکته مهم در این بخش ایجاد فرهنگ صرفه جویی و مدیریت آب در استان است که باید به صورت جدی با توجه به ادامه کم آبی در سال جاری دنبال شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان با اشاره به کمبود بارندگی در کرمان در سال جاری از آغاز طرح باروری ابرها در کرمان خبر داد.
سید مهدی موسوی در گفتگو با خبرنگار مهر در کرمان اظهار داشت: با توجه به خشکسالی های اخیر استان کرمان و کاهش نزول بارندگی در سال گذشته و سال جاری طرح باروری ابرها در دستور کار قرار گرفته است.
وی گفت: دلیل تاخیر در اجرای این طرح نبود ابرهای مساعد همچنین درخواستهای استانهای مختلف و وجود فقط یک مرکز باروری ابر در ایران است، میزان بودجه مورد نیاز این طرح 600 میلیون تومان برآورد شده است که تاکنون 330 میلیون تومان به مر کز مطالعات باروری ابر پرداخت شده است.
وی با اشاره به اجرای طرح باروری ابرها در استان کرمان به عنوان یک روش موقت برای رفع مشکل کاهش بارندگی گفت: این طرح در کرمان انجام شده است اما در صورت بروز بارندگی با استانداردهای مطلوب استان نیز سالها طول می کشد که منابع آبی در حال کاهش کرمان دوباره بازیابی شوند.
طی سالهای اخیر طرح های مختلفی در خصوص حل مشکل آب در استان کرمان ارائه شده است که انتقال آب حوزه به حوزه از سرشاخه های رود کارون به استان کرمان همچنین انتقال آب از دریا به استان کرمان و طرح باروری ابرها مدنظر بوده است که به جز طرح باروری ابرها که به نظر می رسد تنها در کوتاه مدت می تواند تا حدودی مشکلات کم آبی استان را حل کند دیگر طرح ها تا کنون به صورت جدی پیگیری نشده اند و مسئولان اجرایی کشور باید با درک مشکل بزرگ کم آبی کرمان که برخی از مسئولان از آن به عنوان سونامی خاموش در کرمان یاد می کنند در جهت حل اساسی مشکل گام بردارند.
انتقال آب از سرشاخه های رود کارون به نظر می رسد عملی ترین راهبرد برای حل همیشگی مشکل آب می باشد که متاسفانه به دلایل سطحی مورد مخالفت برخی از مسئولان استان خوزستان قرار گرفته است و درکنار آن عدم پیگیری مسئولان کرمانی طی دوره های مختلف نیز این طرح را به فراموشی سپرده است.
امام جمعه کرمان نیز چندی پیش در دیدار با معاون رئیس جمعور، فاطمه واعظ جوادی خواستار پیگیری جدی انتقال آب به استان کرمان توسط هیئت دولت شد.
حجت الاسلام سید یحیی جعفری در این دیدار نسبت به کاهش مصرف آب و کاهش ذخایر آب در کرمان هشدار داد و گفت: باید برای حل همیشگی مشکل کم آبی در استان کرمان چاره اندیشی اساسی صورت گیرد.
نظر شما