به گزارش خبرنگار مهر، "خاک آشنا" هفتمین فیلم فیلمساز 68 ساله اصفهانی در مقام کارگردان است که از روز چهارشنبه هفتم مردادماه در گروه سینمایی آزادی اکران شده و در چهار روز اول نمایش 14.5 میلیون تومان فروخته است. رضا کیانیان، بابک حمیدیان، مریم بوبانی، بیتا فرهی و رویا نونهالی بازیگران اصلی فیلم هستند.
کارنامه فیلمساز:
بهمن فرمانآرا متولد 1320 اصفهان، دانشآموخته مدرسه هنرهای نمایشی لندن و کارگردانی سینما از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است. او فعالیت در سینما را سال 1350 با کارگردانی فیلمهای مستند و کوتاه آغاز کرد. "خانه قمرخانم" نخستین فیلم بلند فرمانآرا در مقام کارگردان است که سال 1351 با بازی پروین ملکوتی و علیاکبر آقاجانی تولید شد.
او در 33 سالگی روی صندلی کارگردانی "شازده احتجاب" نشست که فیلمنامه آن را از رمان هوشنگ گلشیری اقتباس کرده و با همکاری وی آن را نوشته بود. فرمانآرا در این فیلم داستان زوال خاندان قاجار را به تصویر میکشد و ماجرای شازده احتجاب آخرین بازمانده قاجارها را روایت میکند که در نهایت خبر مرگ خود را از پیشکارش میشنود.
"شازده احتجاب" در سومین جشنواره بینالمللی فیلم تهران جایزه بهترین فیلم را گرفت و جمشید مشایخی، فخری خوروش، نوری کسرایی، ولی شیراندامی، حسین کسبیان، فیروز بهجتمحمدی، پروین سلیمانی و... در این فیلم فرمانآرا ایفای نقش کردند. "سایههای بلند باد" سال 1357 با بازی فرامرز قریبیان تولید و سعید نیکپور تولید شد و در جشنواره کن هم شرکت کرد.
اما احتمالا خود کارگردان هم نمیتوانست پیشبینی کند که برای ساختن فیلم بعدی خود باید بیش از دو دهه صبر کند. فرمانآرا که با پیروزی انقلاب مدتی را خارج از ایران سپری کرده و ترجیح داده بود در آمریکا و کانادا فیلم نسازد، به ایران بازگشت و سال 1378 "بوی کافور، عطر یاس" را کلید زد.
فیلم همان سال در هجدهمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و در 10 رشته نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد. ضمن اینکه توانست در هفت رشته از جمله بهترین فیلم، کارگردان، بازیگر مکمل زن، فیلمبرداری و موسیقی متن سیمرغ بلورین را از آن خود کند. "بوی کافور، عطر یاس" در چهارمین جشن خانه سینما هم درخشید و دو تندیس گرفت.
چهارمین فیلم فرمانآرا از جشنوارههای برلینة استانبول و مونترال به ترتیب جایزه نتپک، جایزه فیپرشی و جایزه بزرگ هیئت داوران را برد. "بوی کافور، عطر یاس" داستان فیلمسازی است که به تازگی به ایران بازگشته و قصد دارد به سفارش تلویزیون ژاپن مستندی درباره آداب و رسوم پس از مرگ ایرانیان بسازد.
فرمانآرا دو سال بعد "خانهای روی آب" را ساخت که در بیستمین جشنواره فیلم فجر نامزد پنج سیمرغ بلورین شد و هر پنج جایزه را در رشتههای بهترین فیلم، بازیگر نقش اول و مکمل مرد (رضا کیانیان و عزتالله انتظامی)، بازیگر نقش مکمل زن (بهناز جعفری) و بهترین طراحی صحنه را برد. برخی ارجاعات سیاسی از نکات حاشیهای "خانهای روی آب" بود.
"یک بوس کوچولو" ششمین فیلم فرمانآرا است که سال 1384 ساخته شد و مهمترین حاشیه آن این بود که پائیز پارسال اعلام شد در مراحل تولید این فیلم داربستهای مربوط به مرمت مقبره کورش باز و به بخشی از آن آسیب وارد شده است. گرچه در نهایت مشخص نشد ماجرا از چه قرار است و آیا فرمانآرا و گروه تولید او مقصر بودهاند یا نه.
درباره فیلم:
"خاک آشنا" محصول 1386 و داستان هنرمندی (رضا کیانیان) است که در گریز از هیاهو به روستایی در کردستان پناه برده و مشغول خلق آثار هنری است. ورود خواهرزاده جوان او به روستا در کنار وقایعی که آنجا رخ میدهد، باعث تغییری شگرف در زندگی مرد میشود و او را وامیدارد در شیوه زندگی خود بازنگری کند.
بابک حمیدیان، مریم بوبانی، بیتا فرهی، رویا نونهالی، نیکو خردمند، هدایت هاشمی، رعنا آزادیور، فرزین صابونی و... از دیگر بازیگران "خاک آشنا" هستند که با وقفهای دو ساله روی پرده سینماهای تهران رفته و فروش روزهای اول آن نشان میدهد مخاطبان چندان از تازهترین فیلم فرمانآرا استقبال نکردهاند.
"خاک آشنا" همان سال به دلایلی از حضور و نمایش در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر بازماند، اما سال 1387 در دوره دوازدهم جشن بزرگ سینمای ایران ـ آن هم بدون داشتن پروانه نمایش عمومی ـ شرکت کرد و در 12 رشته نامزد دریافت تندیس خانه سینما شد. در واقع داوران جشن بیمهری جشنواره فجر را با این تعداد نامزدی جبران کردند.
هفتمین فیلم فرمانآرا در پنج رشته ـ از جمله بهترین کارگردانی ـ تندیس خانه سینما را برد و پس از یکسال کش و قوس سرانجام رنگ پرده را به خود دید. این فیلم دیماه پارسال پروانه نمایش گرفت و پخش آن به هدایت فیلم سپرده شد. مصطفی شایسته هم همان زمان گفت: در حال بررسی شرایط و زمان مناسب اکران فیلم هستیم.
حاشیهها و نقل قولها:
نام "خاک آشنا" در میان فیلمهای بخش مسابقه جشنواره بیست و ششم فیلم فجر بود، اما به گفته فرمانآرا مسئولان شرط حضور فیلم را در جشنواره حذف صحنهای از فیلم قرار دادند که از نظر او رکن فیلم بود؛ صحنهای که نامدار پس از شنیدن خبر مرگ دوستش بر پلهها مینشیند و از ته دل گریه میکند.
فرمانآرا همان زمان تایید کرد به خاطر نپذیرفتن این شرط "خاک آشنا" از جشنواره حذف شده است: فیلم از چند هفته گذشته آماده نمایش بود و نظر به اینکه در حذف یک سکانس به توافق نرسیدیم، اجازه شرکت در جشنواره داده نشد ... تماس گرفتند که یک سکانس اساسی از فیلم خود را دربیاورم تا در جشنواره اجازه نمایش بگیرد. اما ترجیح دادم این کار را نکنم.
حاشیههای فیلم به همین جا و جا ماندن از قافله فیلم فجر ختم نشد و کمتر از 9 ماه بعد در دوازدهمین جشن خانه سینما حضور "خاک آشنا" در میان فیلمهای حاضر در جشن شائبهساز شد. معمول جشن خانه سینما این است که فیلمهای دارای پروانه نمایش، حاضر در جشنواره و اکرانشده در جشن داوری میشوند، اما فیلم فرمانآرا بدون این موارد داوری شد و جایزه هم برد.
امین تارخ دبیر جشن دوازدهم همان زمان به مهر گفت: آثاری که برای رقابت در جشن برای داوران به نمایش درآمدهاند مشکل قانونی ندارند. تاکید میکنم تنها فیلمهایی در جشن شرکت میکنند که پروانه نمایش دارند یا در یک جشنواره معتبر داخلی حضور داشتهاند. جشن خانه سینما صنفی است و ما ترجیح میدهیم وارد مناسبات غیر صنفی نشویم.
در مقطعی دیگر گفته شد محمدمهدی عسگرپور مدیر عامل خانه سینما مجوز نمایش این فیلمها را برای هیئت داروان جشن خانه سینما گرفته و داوران به آنها رای نخواهند داد. اما اعلام فهرست نهایی نامزدهای جشن خانه سینما نشان داد علاوه بر نمایش "خاک آشنا"، "کتاب قانون" و "صد سال به این سالها"، این فیلمها مورد قضاوت قرار گرفته و نامزد نیز شدهاند.
محمود اربابی، مدیر کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی وزارت ارشاد، هم در واکنش به این اقدام خانه سینما به مهر گفت: قانون جشن خانه سینما برخلاف آن چیزی است که در حال حاضر اتفاق افتاده است، از همین رو برگزارکنندگان جشن خود باید پاسخ دهند که چرا چنین کردهاند.
در هر حال، "خاک آشنا" اواخر شهریورماه 1387 در جشن دوازدهم خانه سینما خوش درخشید و چند ماه بعد ـ زمستان 87 ـ از اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی وزارت ارشاد پروانه نمایش گرفت تا گفته یکی از مدیران خانه سینما به حقیقت بپیوندد که گفته بود: این فیلمها در آستانه گرفتن پروانه نمایش هستند!
فرمانآرا در تازهترین اظهار نظر خود به مناسبت اکران "خاک آشنا" گفته است: گرچه در فیلم مسایلی درباره ارتباط نسل جوان و قدیمی جامعه هنوز وجود دارد. اما با برخی حذفیات فیلم مانند عکسی شده که چشمهایش را درآوردهاند. هویت شخصیتهای فیلم به نوعی گم شده، اما من امیدوارم مردم و تماشاگران خود این موارد را در ذهنشان جایگزین کنند.
پیشنهاد:
"خاک آشنا" همزمان با فیلمهای "دلخون"، "کیش و مات" و "پستچی سه بار در نمیزند" به نمایش عمومی درآمده و پیشبینی میشود در رقابت برای فتح گیشه قافیه را به رقبای خود واگذار کند. جمعه گذشته فیلم فرمانآرا در حالی به فروش 6.5 میلیون تومانی رسید که "کیش و مات" جمشید حیدری همان روز 16 میلیون تومان فروخت.
اگر دنبال فیلمی میگردید که پر از ستاره چشمنواز باشد و داستانش را هم بتوان تا حدودی از همان صحنههای ابتدایی حدس زد، "خاک آشنا" آن نیست که شما دنبالش هستید. نه کیانیان و نونهالی و حمیدیان ستاره پولسازند نه فرمانآرا فیلمسازی که از عناصر تماشاگرپسند استفاده کند. "خاک آشنا" فضایی شبیه دیگر آثار فرمانآرا دارد و تماشای آن تا پایان حوصله میخواهد.
نظر شما