به گزارش خبرگزاری مهر، زمین لرزه یا زلزله به حرکات ناگهانی و سریع پوسته زمین گفته می شود. این حرکات ناشی از آزادسازی انرژی در یک نقطه داخلی زمین است که به آن کانون زلزله می گویند. از کانون زلزله یک سری امواج ارتجاعی با عنوان "امواج زمین لرزه ای" در تمام جهت ها حتی به بخشهای داخلی تر زمین گسیل می شوند. به مناطقی از سطح زمین که در خط عمودی کانون زلزله قرار دارند نقطه ظهور و انتشار زمین لرزه در سطح زمین (epicenter) گفته می شود. در این مناطق بیشترین شدت زلزله به ثبت می رسد.
سطح زمین در روی مرزهای صفحات تکتونیکی حرکات ثابت اما آهسته ای دارد و زمانی که زمین لرزه رخ می دهد این حرکات در مرزهای صفحات تکتونیکی شدت می یابد. زلزله هایی که در مرز میان این صفحات رخ می دهند به "زمین لرزه های بین صفحه ای" معروفند و به زلزله های با شدت کمتری که در داخل صفحات لیتوسفر زمین ایجاد می شوند "زمین لرزه های داخل صفحه ای" می گویند.
همه روزه در روی زمین هزاران زمین لرزه ایجاد می شوند اما ساکنان این سیاره تنها متوجه چند 10 نمونه از آنها می شوند که بیشتر این زلزله های قابل درک نیز هیچ خطری ندارد.
مدت زمان متوسط یک شوک زمین لرزه ای زیر 30 ثانیه است. باوجود این برای زمین لرزه های شدیدتر این مدت زمان می تواند به چند دقیقه نیز برسد.
امواج ارتجاعی که در مدت یک زمین لرزه در سطح زمین گسیل می شود انواع مختلفی دارند و در برخی موارد می توانند در یک حرکت افقی و یا عمودی زمین منتشر شوند.
یک زمین لرزه می تواند همراه با صداهای شدیدی ایجاد شود. این اصوات در اثر عبور امواج زمین لرزه ای در اتمسفر برانگیخته و در نزدیکی نقطه انتشار زمین لرزه با شدت بیشتری شنیده می شوند.
بعضی از زمین لرزه ها به خصوص زمین لرزه های شدید با برخی از پدیده های طبیعی دیگر مثل صاعقه، تغییرات ناگهانی میدان مغناطیسی، میدان الکتریکی و یا رادیواکتیویته محلی مثل انتشار گاز رادون، عصبی شدن حیوانات، تغییرات سطح آبهای زیر زمینی و یا آبهای ساحلی و فعالیتهای آتشفشانی همراه می شود.
خسارات زلزله ای
به گزارش مهر، زلزله ها از طریق یکسری از حوادث می توانند سبب بروز خسارات جانی و مالی بسیاری شوند. از مهمترین این حوادث می توان به حرکت خشن زمین اشاره کرد که منجر به ایجاد تکانهای شدیدی در سازه های ساختمانی می شود. در هر زلزله این حوادث می توانند خسارات شدیدی وارد کنند و تعداد بسیاری قربانی بر جای بگذارند.
زلزله پر قدرت ترین حادثه ای طبیعی زمین است. زمین لرزه ها می توانند در کمتر از چند ثانیه انرژی معادل هزار برابر بیشتر از یک بمب اتمی را ایجاد کنند.
به گزارش مهر، واحد اندازه گیری زلزله، مقیاس ریشتر است. این مقیاس لوگاریتمی، فاکتور شدت هزار را نشان می دهد. بنابراین یک زلزله با شدت 6 ریشتر هزار برابر پر قدرت تر از یک زلزله با شدت 4 ریشتر است.
در سال 1556 زلزله ای به شدت 3/8 در مقیاس ریشتر شانگهای را لرزاند و سبب مرگ 830 هزار نفر شد. همچنین در سال 1960 زلزله ای با شدت 5/9 در مقیاس ریشتر والدیو در شیلی را لرزاند.
نقشه مناطق زلزله خیز
زمین لرزه های با شدت بیشتر معمولا با حوادث ثانوی همراه می شوند که پس از شوک اصلی رخ می دهند. منبع زمین لرزه در منطقه داخلی پوسته زمین گسترده شده است و معمولا امکان شناسایی نقطه دقیقی که امواج لرزه ای از آن ایجاد می شوند وجود دارد.
انوع امواج لرزه ای
الف) امواج طولی یا فشرده: امواج P سنگهای مقابل و پشت خود را در همان جهتی که حرکت می کنند به نوسان در می آورند. به این ترتیب، این امواج "فشارها" و یا "ترقیقهای" بعدی را در ماده ای که در آن حرکت می کنند ایجاد می کنند. سرعت انتشار این امواج به خصوصیات ارتجاعی ماده و چگالی آن بستگی دارد. از آنها که امواج P به سرعت منتشر می شوند زودتر از سایر امواج به دستگاههای لرزه نگاری می رسند. در پوسته زمین این امواج می توانند حتی با سرعت 10 کیلومتر بر ثانیه منتشر شوند. این امواج از طول تمام مواد مسیر خود عبور می کنند.
ب) امواج عرضی یا برشی: به امواج S یا امواج ثانوی گفته می شوند. این امواج آهسته تر از امواج P حرکت می کنند و سرعت حرکت آنها در پوسته زمین بین 3/2 تا 6/4 کیلومتر بر ثانیه است. امواج S نمی توانند از سیالات عبور کنند.
ج) امواج سطحی: امواج سطحی برخلاف آنچه که تصور می شود در نقطه ظهور و انتشار زلزله گسترش نمی یابند بلکه تنها در فاصله قابل ملاحظه ای از این نقطه منتشر می شوند. این امواج حاصل ترکیب امواج P و امواج S هستند و به همین دلیل بسیار پیچیده هستند. امواج سطحی بیشترین خسارات را وارد می کنند.
د) امواج رایلی: به این امواج همچنین امواج R نیز گفته می شود. این امواج به صورت مداری و عمودی و همانند امواج ایجاد شده در سطح آب در طول مسیر انتشار حرکت می کنند.
ه) امواج لاو: به این امواج همچنین امواج L نیز گفته می شود. این امواج همانند امواج S اما در یک مسیر افقی حرکت می کنند.
دریا لرزه ها (زلزله های دریایی)
لرزه هایی که در زیر دریاها و یا اقیانوسها ایجاد می شوند می توانند زلزله های دریایی یا "سونامی" را برانگیزند. این زلزله ها نتیجه مستقیم بدشکلی بستر دریا است.
نظر شما