فلسفه برای کودکان با هدف آموزش مهارتهای تفکر و استدلال پیگیری می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، سعید ناجی عضو گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان (فبک) پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در نشست آشنایی با فلسفه برای کودکان که صبح امروز سه شنبه 24 آذر در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد گفت: این برنامه با عنوان " Philosophy For Children" به فلسفه برای کودکان و نوجوانان ترجمه شده است که از حدود 50 سال پیش ایده آن در اروپا و آمریکا مطرح شد. منظور از فلسفه در این برنامه تفکر، تعمق و تأمل است و به هیچ وجه واژه فلسفه آن به فلسفه دکارت، هگل، کانت و سایر فیلسوفان اشاره نمی کند.

وی افزود: با روشن شدن معنای فلسفه در این برنامه باید مفهوم کودکان هم روشن شود. در این برنامه کودکان به افرادی 5 تا 18 سال اطلاق می شود از این رو این برنامه دربرگیرنده نوجوانان هم خواهد بود.

ناجی در رابطه با عملکرد این برنامه گفت: در این برنامه می خواهیم روشهای جدیدی ارائه دهیم تا کودکان با تفکر آشنا شوند. یکی از علل اهمیت این موضوع این است که آموزش و پرورش و سایر نهادهایی که با کودکان در ارتباط هستند به کودکان تفکر یاد نمی دهند و این امر نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان به همین وضعیت است.

وی گفت: کودکان تنها مطالبی را در مدارس خود حفظ می کنند و پس از امتحان آن را فراموش می کنند چرا که در این فرآیند یادگیری هیچ تعمقی در کار نبوده است. یکی از علل ایجاد این برنامه این است که آموزش و پرورش کار اصلی خود را که غنا بخشیدن به زندگی انسان بوده انجام نداده است.

عضو گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان با اشاره به اینکه روشی که کودکان بتوانند به جای خود فکر کنند، به زندگی خود غنا ببخشند در آموزش و پرورش وجود ندارد گفت: منظور از تفکر خیال پردازی نیست، بلکه مقصود تصمیم گیری، نتیجه گیری، استدلال و داوری است تا کودک زمانی که می خواهد تصمیم گیری کند، دچار تعارض نشود.

وی در ادامه تأکید کرد: اخیرا متفکران به این نتیجه رسیده اند که ریاضی، فیزیک، علوم تجربی و بسیاری از مباحث درسی به صورت ظاهری به کودکان آموزش داده می شود اما مهارت اصلی که تفکر، استدلال و داوری است در فرآیند آموزشی کودکان حذف می شود.

ناجی همچنین گفت: فلسفه برای کودکان به صورت عملی و نظری مورادی را به اثبات رسانده است و مشخص شده است با این برنامه ضریب هوشی کودکان افزایش می یابد، مهارتهای درسی آنها بهبود یافته، اخلاق، عزت نفس، حسن هویت و شناخت آنها از دنیای اطراف نیز تحت تأثیر این برنامه متحول می شود.

وی اظهار داشت: طی 50 سال گذشته فعالیتها و آزمونهای متعددی انجام شده است و مدارسی که این برنامه را اجرا کرده اند به مدارس نمونه ای تبدیل شده اند که برای مثال یکی از این مدارس در استرالیا قرار دارد و با افزایش به کارگیری این برنامه به تدریج نقش ناظم از مدرسه حذف شده و فضایی بدون خشونت در مدرسه ایجاد شده است. از این رو فلسفه برای کودکان باید این امکان را برای کودکان فراهم کند که با علاقه به  مدرسه بروند نه با اجبار. این برنامه یک برنامه درسی است که می خواهد جایگزین برنامه های درسی در مقاطع مختلف شود.

ناجی در تبیین اهمیت این برنامه چهار همایش بین المللی فلسفه برای کودکان در طول سال اشاره کرد و گفت: این موضوع برای اندیشمندان جهان از اهمیت بسیاری برخوردار است و تا امروز 150 کشور این برنامه را پیگیری کرده و خواستار تحول برنامه آموزش و پرورش کشور متبوع خود هستند.

وی یادآور شد: گروه فبک از 4 سال گذشته در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی فعالیت کرده و می خواهد همزمان با پیشرفت سایر کشورها در این عرصه این پیشرفتها را مطالعه کرده و یک روش بومی از برنامه فلسفه برای کودکان ارائه دهد تا هم با ارزشها و فرهنگ ایرانی سازگار و هم متأثر از دستاوردهای سایر کشورها باشد. از این رو تا کنون کلاسهایی در این رابطه تشکیل و تحقیقاتی انجام شده، نتایج آن به چاپ رسیده است و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تنها نهادی است که در سطح آموزش عالی به عنوان یک گروه مستقل به برنامه فلسفه برای کودکان می پردازد و علاقمند است که از مهارتهای علاقمندان در این زمینه استفاده کند.

ناجی در توضیح بیشتر بومی کردن برنامه فلسفه برای کودکان گفت: ارزشها و مسائل فرهنگی این برنامه باید بومی شود، بنیانگذاران هم روشهایی برای بین المللی کردن و عدم ضربه زدن به فرهنگ کشورها پیشنهاد کرده اند، اما فرآیند تفکر چون مبانی ریاضی در سراسر دنیا ثابت است. بومی سازی می تواند در روشها، داستانها و کلاسداری معلم صورت گیرد.

وی همچنین با بیان اینکه این برنامه تلاش می کند کتابهای درسی را داستان وار و شکل کلاس را به دایره وار تغییر دهد، گفت: در این روش معلم محوری از بین می رود و معلم نقش تسهیل کننده به خود می گیرد و چون روش سقراط ، کودکان را با مطرح کردن پرسشهایی به موضوع علمی، اخلاقی و اجتماعی مدنظر خود هدایت می کند.

در ادامه این نشست بخشهای داستان نویسی، ترجمه داستان، تفکر، روانشناسی، روابط بین الملل و مجله فرهنگ برای علاقمندان معرفی و فعالیتهای آن تشریح شد تا علاقمندان به گروه های مختلف مهارتهای خود را در قالب آن ارائه کنند.