لزوم استفاده از فناوریها برای ادامه حیات روستاهای گیلان

به گزارش خبرنگار مهر در رشت، معماری سنتی روستایی از سنتهای عامیانه سرچشمه می گیرد که در بطن یک ملت و فرهنگ به طور ناخود آگاهی وجود دارد و بیانگر آمال و آرزوهای آنهاست.

معماری سنتی روستایی گیلان مجموعه ای بسیار متنوع است و بررسی علل و ریشه های این گوناگونی مستلزم مطالعات وسیع است از اینرو نگاه ژرف به شکل و ظاهر ساده این معماری و دریافت شگردها و زیبایی های اندیشه و عمل روستاییان امری ضروری است.

یک کارشناس ارشد معماری در این رابطه با اعلام اینکه معماری روستایی گیلان مجموعه متنوعی از ابنیه و سکونتگاهها را در بر می گیرد، گفت: در این سرزمین با تنوع جغرافیایی و اقلیمی و گوناگونی فرهنگی در هر مکان، روستاها ظاهری ویژه ای دارند.

مجید عسگری با اشاره به اینکه اصولا خانه روستایی ساده است و سادگی در طرح خانه و ترکیب فضاهای خانه وجود دارد، افزود: شکل کلی خانه روستایی همانند طبیعت اطراف آن ساده است و اندازه فضا در خانه های روستایی متناسب با ابعاد انسانی است.

وی ادامه داد: در خیلی از روستاها واحدهای ساختمانی یا خانه ها ضمن داشتن مشابهتهای زیادی عین هم نیستند، فرق خانه ها گاه در موقعیت زمین و یا اندازه آن است، گاهی شکل زمین ها متفاوت است و گاه شیب و ناهمواریهای آن در حال معماری روستا به گونه ای است که به راحتی خود را با این شرایط ویژه همساز می کند.

در جاهایی طرح و ساخت روستا از چنان ویژگی های برخوردار است که بیننده خارجی را چه عوام باشد و یا متخصص به تحسین وا می دارد، چنانکه در روستاهای نامی ایران مثل ابیانه و ماسوله چنین است. دلیلی ندارد آن دستی که با زدن هزاران گره طرحی رنگین را به صورت فرش و گلیم می بافد در برخورد با فضا و پدیده سه بعدی معماری وابماند. سلیقه و ذوق فطری و ناآلوده روستایی در بسیاری از مواقع در معماری بومی و سنتی دهات گیلان تجلی می یابد.

معماری روستای امامزاده ابراهیم (ع) شفت از جاذبه های گردشگری

با این وجود سبک معماری یکی از روستاهای استان گیلان که می تواند گردشگران زیادی را به سوی خود بخواند، روستای امامزاده ابراهیم (ع) شفت است.

استان گیلان 940 بقعه دارد که یکی از این بقعه ها امامزاده ابراهیم (ع) از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است که در 33 کیلومتری جنوب شهرستان شفت واقع شده است.

این بقعه به لحاظ قرار گرفتن در دامنه کوههای " اسلار " و " ونی "، وجود ساختمانهای چوبی، آبشارها و رودخانه های پرآب که از جوشش چشمه های بالا دست پدید آمده است همه و همه چشم هر زائر و بیننده ای را به خودش جلب می کند.

سالانه حدود یک میلیون مسافر ازمنطقه زیارتی و سیاحتی امامزاده ابراهیم (ع) شهرستان شفت دیدن می کنند که 75درصد آنها در فصل تابستان به اینجا سفر می کنند.

روستای امامزاده ابراهیم (ع) از توابع بخش احمد سرگوراب شهرستان شفت، در 23 کیلومتری جنوب شرقی شهر شفت و 57 کیلومتری شهر رشت قرار دارد. این روستا از شمال به روستای طالقان، از شرق به روستای امامزاده هاشم (ع) و از غرب به روستای سیاه مزگی محدود می شود. آب و هوای آن معتدل کوهستانی و میانگین بارندگی سالیانه آن یک هزار و 600 میلیمتر است، رودخانه امامزاده ابراهیم (ع) از میان روستا عبور می کند.

درآمد اکثر مردم روستای امامزاده ابراهیم (ع) از طریق فعالیتهای زراعی، دامداری، خدمات زیارتی و صنایع دستی تأمین می شود. برنج، چای، گندم، جو، لوبیا، سیر، سیب زمینی، سبزیجات، انگور و گردو از محصولات زراعی و باغی این روستاست. دامداری، پرورش گاو و گوسفند در روستا سنتی متداول است و گوشت و لبنیات از محصولات دامی روستاست، پرورش طیور خانگی و کرم ابریشم نیز در این روستا رواج دارد.

معماری روستای امامزاده ابراهیم (ع) از طبیعت آن نشأت گرفته است

سبک معماری روستای امامزاده ابراهیم (ع) که از جاذبه های گردشگری روستاست، از طبیعت و شکل زمین آن نشأت گرفته است، آثار این نوع معماری از دور قابل مشاهده است.

استقرار روستا در منطقه کوهستانی، محدودیت زمین، ازدحام جمعیت زائران به خصوص در فصول گرم سال و موجبات کاربری های متفاوت مهمان پذیرهای چند طبقه نشان بارز این معماری است، شکل خانه ها و فضاهای درونی آن شبیه به هم است و تفاوتهای در رنگ، نمای نرده ها، تعداد طبقات و نوع چیدمان چوبها دیده می شود. طبقات اول یا همکف، واحد تجاری است که قسمتی از آن برای سکونت خانوار در نظر گرفته شده است، طبقات دیگر به وسیله ستون های چوبی، به شکل شطرنجی به اتاقهای تقسیم می شوند.

هر ساختمان از چند طبقه تشکیل می شود که به وسیله پله های چوبی (پلکان) کمربندی غلام گردشی به یکدیگر راه دارند. این نوع معماری، امکان استفاده از مناظر طبیعی را، حتی در زمان استراحت فراهم می آورد. مصالح به کار رفته در واحدهای قدیمی، خشت، چوب و گل است، در ساخت خانه های جدید از مصالح آهن، آجر و سیمان نیز استفاده می شود. سقف تمامی بناها به صورت شیروانی است و با ایرانیت، سفال و یا با ورق گالوانیزه پوشیده شده است.

جاده مسیر دسترسی به آرامگاه امامزاده از مهمترین جاذبه های طبیعی روستای امامزاده ابراهیم (ع) است، این مسیر از جلگه ای زیبا با شالیزارها، خانه ها، رودخانه ها و کوهپایه های جنگلی عبور می کنند و در انتها به روستای امامزاده ابراهیم (ع) می رسد که بافت مسکونی جالب توجه و بسیار دیدنی دارد.

رودخانه خروشان امامزاده ابراهیم (ع) که از میان روستا عبور می کند، تأثیر بسزایی در زیبایی کالبد روستا دارد و آن را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کند.

آبشار قتلگاه، با ارتفاع چهار متر، در دامنه کوههای جنگل (وازگاه) سرازیر می شود و فضای بسیار جالبی پدید می آورد و در بالادست آن دو آبشار کوچکتری نیز وجود دارد. بنا بر روایتی، امامزاده ابراهیم (ع) بعد از عبادت، جام زهرآگین پیرزنی را در این مکان نوشید و به شهادت رسید و از این رو به نام آبشار" قتلگاه " معروف است.

چهل چشمه در ارتفاعات " گش علی سرا " قرار دارند و تعداد آنها معلوم نیست، آب این چشمه ها خنک و گواراست و آب آشامیدنی روستا نیز از این چشمه ها تأمین می شود. مسافران و زائران از آب چشمه به عنوان آب معدنی و شفابخش استفاده می کنند، که توسط امامزاده ابراهیم (ع) تبرک شده است.

چشمه میدان آب سرد و قابل شربی دارد، مردم محلی این چشمه را از معجزات امامزاده ابراهیم (ع) می دانند که پس از خشک شدن دوباره ظاهر شده است و گفته می شود در این مکان، پیکر امامزاده ابراهیم (ع) را غسل داده اند و از این رو مورد احترام فراوان زائران است.

آرامگاه امامزاده ابراهیم (ع) از جاذبه ای زیارتی و تاریخی 

آرامگاه امامزاده ابراهیم (ع) از جاذبه های زیارتی و تاریخی روستا است و علت اصلی شکل گیری آن به شمار می رود، بنای امامزاده در سالهای گذشته چندین بار بازسازی شده است، در حال حاضر این بنا به مساحت 300 مترمربع، در چهار طبقه ساخته شده و شامل مسجد، صحن، سرویس بهداشتی، مهمانپذیر و فضای باز است.

آرامگاه بابا رکاب، عارفی که به امامزاده پناه داده بود و گویا به تحریک مادر وی مأموران حکومت، امامزاده را به قتل رسانده اند در مسیر دسترسی به امامزاده قرار دارد و مورد توجه و احترام مردم منطقه و زائران است.

مردم روستای امامزاده ابراهیم (ع) برگزاری مراسم معمول و ویژه را در بارگاه امامزاده به جا می آورند، آنان در اعیاد مذهبی فطر، قربان و غدیر و نیز مراسم جشن های نوروز به جشن و شادمانی و در ایام محرم و وفات ائمه به سوگواری می پردازند، مراسم طلب باران، بندآمدن باران و رفع خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی از دیگر مراسم ویژه این روستاست.

سوارکاری، کشتی گیله مردی، سوک سوک، عروس بازی، لب گود، چرخ فلک، قئیش بازی، جفت تاگ، دوبنا و لپه بازی، پیتگله بازی، گل مشته، بیج بیج، بیزه، آویزان، خورش بازی، گدگد، اشکل، ورف بازی، آپار بازی، تاب بندی و حساب بله از انواع ورزشها و بازیهای محلی است.

صنایع دستی روستای امامزاده ابراهیم شامل بافت جوراب، ژاکت و شال است که با سلیقه زیبای زنان روستایی بافته می شوند، پوشاک بیشتر مردم روستا به خصوص افراد میان سال و زنان، لباس محلی تالشی است و شامل دامن پرچین و بلند، پیراهن بلند، جلیقه، نیم تنه، پیژامه و روسریست، مردان نیز از شلوار، کلاه، پیراهن و نیم تنه استفاده می کنند.

ازغذاهای محلی این روستا می توان به واویشکا، خوتکا کباب، سیرقلیه، سیاه قاتق (فسنجان)، قیمه، شیرین قورمه و لوبیا خورشت نام برد.

گردشگری زیارتی در شفت توسعه یابد 

فرماندارشهرستان شفت به اماکن متعدد گردشگری و زیارتی در این شهرستان اشاره و گفت: با سرمایه گذاری در بخش گردشگری که قطب دوم سرمایه بعد از نفت محسوب می شود می توان تحول اساسی درشهرستان ایجاد کند.

حسن آقاجانی با بیان اینکه زیارتگاه امامزاده ابراهیم (ع) یکی از مناطق مستعد جذب گردشگر در این شهرستان است، افزود: برنامه ‌ریزی مناسب و ارائه امکانات لازم به گردشگر می‌ تواند در جذب آنان به منطقه مفید و مؤثر باشد.

وی همچنین اعلام کرد: امروزه صنعت گردشگری به دلیل پتانسیل و ظرفیت فراوانی که دارد به عنوان یکی از صنایع پررونق و درآمدزا برای بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید.

فرماندار شفت گردشگری زیارتی یا مذهبی را از جمله حوزه های با اهمیت دانست که باید برای آن برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرد، ادامه داد: وجود بقاع متبرکه و امامزادهها در استان گیلان به ویژه درشهرستان شفت می تواند در چرخه گردشگری جایگاه مناسبی را به خود اختصاص دهد و از این رهگذر سالانه درآمد کلانی را نصیب منطقه سازد.

 به هرحال معماری روستاهای گیلان به عنوان یک الگویی مناسب می تواند در جذب گردشگری بسیار مفید فایده باشد که باید نسبت به معرفی این الگوها برنامه اصولی تدوین کرد.