موفقیت خوشبین ها در رسیدن به هدف/جزئیات هدفگذاری در زندگی

حجت الاسلام دکتر احمد قلی زاده در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه بسیاری از افراد در زندگی خود هدف مشخصی را دنبال نمی کنند، افزود: نقصی که در همه انسانها وجود دارد این است که نمی دانند  در زندگی دنبال چه چیزی هستند و همین آنها را سردرگم می کند و بدنبال آن دچار افسردگی، اضطراب و استرس می شوند.

چندی پیش یکی از روانشناسان کشور در سمیناری به تحقیقی در دانشگاه "استین فورد"آمریکا اشاره کرد که طبق آن 97 درصد مردم جهان از نداشتن هدف در زندگی رنج می برند؛ طبق این تحقیق مردم از اهداف خلقت خودشان بی اطلاع بوده و هدف مشخص و یگانه ای را در زندگی دنبال نمی کردند.

عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و مسئول بخش روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت ادامه داد: ممکن است برای عده ای این پرسش مطرح شود که چطور می توانیم یک انسان اخلاقی باشیم و یا یک فرد دینی باشیم و امکان دارد کسی بپرسد که چطور می شود زندگی آرامی داشت و حتی عده ای عنوان می کنند که چطور می توان پولدار شد؟

وی تصریح کرد: در قدم اول پاسخ این است که تمام افراد موفق در دین، اقتصاد، عرفان، نویسندگی، مسائل مدیریتی و... یا کاملا به صورت آگاهانه و یا ناخودآگاه یک مسیری را طی کرده اند.

حجت الاسلام قلی زاده با بیان اینکه انسانهای موفق در ابتدا خود را به خوبی شناخته و به توانایی های خود آگاه هستند، گفت: این افراد موقعیت جغرافیای خود از نظر هوش، استعداد، سطح خانواده و...را می شناسند و می دانند کجای نقشه قرار دارند؛ در قدم دوم می توان گفت که حالا چون این افراد مبدا و مقصدشان معلوم است و انگیزه به اندازه کافی دارند، به سراغ بهترین و کوتاه ترین مسیر ممکن می رود، اگر این بینش در فرد به وجود آمد و از سویی انعطاف داشت به نتیجه خواهد رسید.

برخی افراد نمی دانند که باید هدف داشته باشند

عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با تائید ضمنی نتایج دانشگاه استنفون آمریکا، افزود: بسیاری از افراد نمی دانند که باید در زندگی هدف داشته باشند و اصلا در این زمینه آگاه ندارند، فکر می کنند زندگی همین حرکت ماشینی است که هر روز دارند، این افراد معنی هدف را نمی دانند و از آن آگاهی ندارند به همین دلیل است که از مباحث روانشناسی استقبال کرده و خوب آنها را گوش می کنند.

حجت الاسلام  قلی پور افزود: عده ای هم فکر می کنند که هدف دارند در حالیکه ندارند و تنها در خیال سیر می کنند، البته خیال و رویا در ذات خود خوب است چرا که اگر نباشد اتفاقی نمی افتد اما نکته منفی توقف در آن است.

مراحل تبدیل خیال به عمل

مسئول بخش روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت  با اشاره به مراحل مثبت تبدیل خیال به عمل گفت: انسان ابتدا در عالم خیال موضوع را به تصویر می کشد، بعد آن را تبدیل به فکر کرده و سپس به خواسته می رساند، بعد از آن  اشتیاق سوزانی در وی ایجاد می شود که موجب حرکت شده و وقتی حرکت انجام شد انعطاف نیاز است و پشت بند آن نتیجه حاصل می شود.

هدف گذاری های ناقص

عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه هدف گذاری بسیاری از افراد در زندگی ناقص است، اظهار کرد: هدف گذاری این افراد روی اسلوب نیست و بنابراین برنامه شان خراب می شود یعنی زندگی را می گذرانند بدون اینکه کاری را انجام بدهند، لذا در زندگی این افراد بسیاری از کارها را می بینید که می خواستند انجام بدهند و نداده اند و به اواخر عمر که نزدیک می شوند دو واژه "ای کاش" و "اگر" را زیاد به کار می برند: " ای کاش من این کار را انجام داده بودم"،" اگر این کار را کرده بودم الان اینطور شده بود" و....

حجت الاسلام قلی پور ادامه داد: چاره کار چیست و چرا خیلی ها تصمیمی می گیرند و نمی توانند آن را عملی کنند؟ یکی از مباحث مهم در اینجا بحث مسئولیت پذیری است، احساسات منفی زیادی در ذهن ما انسانها هست که باعث می شود که هدف گذاری های ما درست انجام نشود به طور مثال در جامعه دینی بسیاری از افراد دوست دارند متدین باشد ولی در مقابل لغزشها و خطاها پایشان  به دلیل احساسات منفی که از آن به عنوان شیطان هم نام می برند، می لرزد.

وی افزود: به چند دلیل این اتفاق می افتد، اول اینکه انسانها دوست دارند در اتفاقات مختلف، نرسیدنهای خود را توجیه کنیم مثلا می گوییم نشد که من انسانی دین دار باشم چون خانواده ام و اجتماع من دیندار نبودند، من نتوانستم از لحاظ مالی قوی باشم چرا که جامعه دچار تورم است،  چون پدر من پولدار نبود و....که تمام این موارد توجیه است.

مسئول بخش روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت با تاکید بر اینکه یکی از گرفتاری های بزرگ جامعه ایرانی در نرسیدن به اهداف توجیه است، گفت: از سویی ما انسانها عادت کرده ایم که خود را قربانی حوادث روزگار کنیم یعنی زمانیکه هدفمان عملی نشد خود را قربانی حادثه می کنیم و می گوییم " من کارهام رو درست انجام داده بودم که امضاء را از مدیر بگیرم اما بورکراسی اداری آنقدر زیاد بود که نتوانستم امضا را بگیرم"، " من خواستم برای بیماری ام به پزشک مراجعه کنم اما یک متخصص خوب پیدا نکردم" و....

 هدف هست اما ترس و شک وجود دارد

حجت الاسلام قلی پور ادامه داد: برخی اوقات هم گرچه هدف هست اما ترس، مانع از رسیدن به آن می شود؛ ترس از شکست، مسخره شدن، نرسیدن و....که بسیار مهم هم هست.

عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با شک و تردید را از عوامل دیگر متلاشی شدن اهداف معرفی کرد و افزود:  یعنی افراد به محض اینکه تصمیم می گیرند کاری را انجام دهند دچار شک و تردید و دودلی شده که بسیار مخرب است و موجب می شود که کار را زمین بگذارند؛ چاره تنها این است که مسئولیت پذیر باشیم و بپذیریم که خودمان زندگی مان را می سازیم، خودمان هستیم که تصمیم می گیریم و...

شرایط هدف گذاری

حجت الاسلام قلی پور با بیان اینکه برای هدف گذاری دو امر مسئولیت پذیری و آگاهی مهم است، ادامه داد:  هدف باید خاص و روشن باشد، عنوان جملاتی همچون " می خواهم به خدا وصل شوم" یا "آدم خوبی باشم"، "ایمانم را قوی کنم" درست نیست، بلکه باید فرد بداند که درر چه حوزه ای خاص فعالیت می کند.

عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: هدف باید در زمان مشخص دنبال شود، یعنی کاری که می توان در سن 18 سالگی انجام داد به 70 سالگی موکول نکرد یا برعکس راهی که می توان در سن 18 سالگی رفت اصرار نداشته باشیم که 12 سالگی دنبال کنیم همچون گواهینامه رانندگی را گرفتن.

وی اندازه گیری کردن هدف را یکی دیگر از ویژگی های آن دانست و افزود: هدف باید قابل اندازه گیری باشد و ببینیم که پیشرفت کاری ما چقدر بوده و بتوانیم به شکل کمی آن را بررسی کنیم.

مسئول بخش روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت ادامه داد: هدف مان واقعی باشد، در عالم هپروت سیر نکنیم؛ من که توانایی ام مشخص و محدود است مثلا هدف گذاری نکنم که 3 میلیارد تومان پول در عرض یک سال بدست بیاورم و ...

حجت الاسلام قلی پور تاکید کرد: اگر کسی این مولفه ها را بداند و به موقع اقدام کند، قطعا انسان موفقی خواهد شد از سویی به عمل کار برآید به سخن رانی نیست.

روایات متعدد در باب هدف گذاری

وی با اشاره به مجموعه  سخنان گوهر بار امیرالمومنین در درر و غرر یا نهج البلاغه وهمچنین سخنان پیامبر اکرم اسلام در نهج الفصاحه افزود: در تمام این سخنان تاکید شده که خداوند انسانها را جهت رشد آماده کرده و این شما انسانها هستید که مانع رشدتان می شوید، اگر براساس اسلوب خاصی حرکت کنید محال است که موفق نشوید؛ اما متاسفانه ما انسانها علم کافی را نداریم و از سویی استقامت در ما وجود ندارد یعنی به محض اینکه به اولین مانع برخورد می کنیم از تصمیممان منصرف می شویم.

این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این پرسش که " چرا مردم نمی دانند که باید هدف داشته باشند آیا آیا محیط مقصر است یا خود آنها کوتاهی کرده اند؟" گفت:  منکر محیط نباید شد اما به شدت معتقد به  توانایی های فردی هستم و اینکه انسان می تواند همیشه خودش را از مهلکه نجات دهد.

تشبیه گذشته به دریای مواج و آینده به دریای آرام

حجت الاسلام قلی پور در این باره افزود: همچنین دو نکته در این باره وجود دارد، اول آن که به خودمان، باورهایمان و انتخابهایمان باور نداریم و اگر غیر از این بود حرکاتمان با ضریب بالا و با شتاب انجام می شد و دوم اینکه اغلب انسانها در گذشته های خود سیر می کنند؛  وقتی در گذشته ها باقی می مانند، دیگر قدرت حرکت در آینده را هم ندارند یعنی همیشه در "ای کاش" و "اگر" باقی می مانید و توان ادامه مسیر نیست.

مسئول بخش روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت با تاکید بر اینکه گذشته هیچ تاثیری در آینده ندارد، تصریح کرد: جز تجربه ای که از شکستها و ناکامی ها می آموزیم که دوباره مرتکب آن نشویم، گذشته هیچ تاثیر دیگری نخواهد داشت همچون موجی که پشت سر قایق ایجاد می شود هیچ تاثیری در حرکت رو به جلوی آن ندارد؛ زندگی ما انسانها نیز همین است، پشت سر ما امواج اما جلوی رویمان آرام است در حالیکه همه ما انسانها فکرمان را متمرکز آن موج می کنیم بی خبر از اینکه جلوی ما دریایی آرام است و می توان رو به جلو رفت.

تفاوت انسانهای خوش بین، واقع بین و بدبین

مسئول بخش روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت با تقسیم انسانها به سه دسته خوش بین، واقع بین و بدبین گفت: انسانهایی که در زندگی به خواسته های خود رسیده اند انسانهای خوش بینی هستند، افراد منفی باف که نگاه ناامیدی به خود و زندگی دارد به هیچ نقطه ای نمی رسد و انسان واقع بین نیز خود را در توانایی ها و داشته هایش محصور کرده و می ترسد که یک قدم جلوتر بردارد و بسیار محتاط است و در نتیجه موفقیت کمتری بدست می آورد.

وی افزود: اما انسانهای خوش بین، توانایی های فردی خود را می شناسند و دائم دایره آنها را گسترش می دهند؛ از سویی هرچقدر توانایی داشته باشند یک گام  بیشتر از آن برمی دارند؛ اغلب نرسیدن ها برای افرادی است که یا بدبین هستند یا خیلی واقع بین به شمار می روند.

تفاوت انسانهای درون کنترل و برون کنترل در هدف

عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به تقسیم بندی انسانها به دو دسته درون گرا و برون گرا گفت:  کنترل ما انسانها گاهی اوقات درونی و گاهی اوقات بیرونی است؛ یعنی اینکه گاهی اوقات خودمان تصمیم می گیریم و اجرا می کنیم و به جلو می رویم و گاهی اوقات قدرت تصمیم گیری برای خودمان نداریم و دنیای بیرون برای ما تصمیم می گیرد که باید به کدام سمت حرکت کنیم؟

وی افزود: در نتیجه آنها که از کنترل درونی برخوردار هستند، قدرت دارند که خودشان تکلیفشان را مشخص کنند و استرسشان کمتر و بازده بالا و موفقیت بیشتری دارند و در اکثر موارد هدف گذاری موفق می کنند و برعکس افراد برون گرا منتظر می مانند تا جامعه برای آنها تصمیم بگیرد و با هر نسیمی می وزند و در نهایت همواره دچار سردرگمی و استرس هستند.

------------

گفتگو از فهیمه سادات طباطبایی