به گزارش خبرنگار مهر، همدان که با قدمتی سه هزار ساله مهد تاریخ و تمدن ایران زمین نام گرفته دربردارنده هنرها و ظرافتهایی است که شاید در کمتر جایی از کشور بتوان به این ذخایر ارزشمند دست یافت.
به عنوان نمونه می توان به ظرفیت های نهفته در روستاهای سید شهاب و مبارک آباد این دیار اشاره کرد چراکه در میان بیش از هزار روستای استان همدان، این دو روستا با همه فرق دارند و در کمتر خانه ای هنرمندی که با حرفه منبت کاری آشنا نباشد دیده می شود.
منبت کاری، هنری است که از مواد اولیه ارزان، آثاری گرانبها تولید می کند و هر نمونه آن بیانگر احساس و اندیشه پدیدآورنده اش است.
منبت کاران از مواد اولیه ارزان محصولاتی گرانبها به وجود می‌آورند
این هنر یکی از ظرایف صنایع دستی ایران است که همچون دیگر انواع این صنعت پر پیشینه، تلفیق بلیغی از هنر و حوصله محسوب می‌شود و دست اندرکاران آن از مواد اولیه ارزان محصولاتی گرانبها با ارزشهای مصرفی و هنری فوق‌العاده بالا به وجود می‌آورند.
بنا به اسناد و مدارک، منبت کاری در ایران متکی به سابقه‌ای بیش از ۱۵۰ سال است و حتی عده‌ای از محققان به صراحت اظهار کرده اند که قبل از دوره ساسانیان نیز منبت کاری در ایران رواج داشته است.
نگاهی به وضعیت هنر منبت کاری در استان همدان بیانگر این واقعیت است که در استان همدان به دلیل وجود درختان فراوان و مساعد گردو، صنعت منبت کاری در شهرستانهای تویسرکان، ملایر و نهاوند همچنان رواج دارد.
2550 کارگاه منبت در تویسرکان فعال است
در شهرستان تویسرکان حدود دو هزار و ۵۵۰ واحد تولید سرویس مبلمان منبت و مصنوعات چوبی وجود دارد که پنج هزار و ۱۰۰ نفر در این کارگاه ها شاغلند اما ناگفته نماند که به دلیل پراکندگی وسیع کارگاه ها در مناطق و نداشتن جواز کار توسط تعدادی از آنها و قابلیت ایجاد کارگاه به سرعت یا حتی جمع آوری آن امکان به دست آوردن آمار دقیق وجود ندارد.
بررسی وضعیت شهرستانهای همجوار همدان نیز بیانگر آن است که تعداد کارگاه های منبت کاری، رویه کوبی و نقاشی در شهرستان ملایر حدود دو هزار و ۴۰۰ کارگاه است که چهار هزار و ۸۰۰ نفر در آنها شاغل هستند و علاوه بر شهر ملایر، این صنعت به شدت در روستای جوکار رواج دارد و حضور منبت کاران در چند روستای پراکنده دیگر از جمله دهنوآور، زمان آباد و حسین آباد و ... نیز مشاهده شده است.
سرمایه‌گذاران از ظرفیت‌های منبت‌کاری مبارک‌آباد غافل نشوند
در همین خصوص معاون هنرهای سنتی استان همدان با تاکید بر اینکه سرمایه‌گذاران نباید از ظرفیت‌های منبت‌کاری مبارک‌آباد و سیدشهاب تویسرکان غافل شوند، افزود: روستای مبارک‌آباد استان همدان دارای 18 کارگاه منبت‌کاری است و همواره تولیدات ارزشمندی توسط هنرمندان این روستا تولید می‌شود.
بهچت عباسی با بیان اینکه در چهار کارگاه روستای مبارک‌آباد صنعتگران به کلاف‌بری می‌پردازند، افزود: 37 هنرمند در این کارگاه‌ها مشغول به فعالیت هستند.
وی با اشاره به اینکه این روستا در تویسرکان واقع شده و به دلیل فعالیت ساکنان آن به منبت‌کاری مبارک‌آباد از شهرت بسیاری برخوردار است، گفت: راه‌اندازی شرکت‌های تعاونی صنایع دستی از پروژههای پیشنهادی این اداره کل به عنوان فرصت‌های سرمایه‌گذاری است.
وی یادآور شد: بر اساس این پروژه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی میتوانند شرکت‌های تعاونی فروش و تامین مواد اولیه با کیفیت و به صرفه در رشته منبت‌کاری را در روستای مبارک‌آباد ایجاد کنند.
عباسی با بیان اینکه سالانه بخشی از تولیدات منبت‌کاران این استان به سایر استان‌های کشور ارسال می‌شود، اضافه کرد: سرمایه‌گذاران میتوانند با سرمایه‌گذاری در مناطق فعال در عرصه صنایع دستی زمینه اشتغالزایی را برای صنعتگران همدانی فراهم کنند.
روستای سید شهاب تویسرکان فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاری است
وی همچنین گفت: روستای سید شهاب شهرستان تویسرکان نیز یکی از پروژههای پیشنهادی فرصت‌های سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان به شمار می‌آید.
معاون هنرهای سنتی استان همدان اظهار داشت: این روستا دارای صنعتگران شاخصی در عرصه منبت، مبلمان منبت و مصنوعات چوبی است.
عباسی با اشاره به این که راه‌اندازی شرکت‌های تعاونی به رونق فعالیت‌های صنعتگران این روستا منجر خواهد شد، عنوان کرد: روستای سید شهاب دارای 505 کارگاه کلاف‌بری و منبت‌کاری است.
وی با بیان اینکه کارگاه‌های روستای سید شهاب به دو گروه کارگاه‌های کلاف‌بری و منبت‌کاری تقسیم می‌شوند، یادآور شد: روستای سیدشهاب دارای 54 کارگاه کلاف‌بری و 451 کارگاه منبت‌کاری است.
معاون هنرهای سنتی استان همدان عنوان کرد: تعداد شاغلان فعال در عرصه منبت‌کاری در این روستای شهرستان تویسرکان 757 نفر است.
بخش خصوصی موجب رونق اقتصادی و توسعه صنایع دستی همدان می شود
عباسی ابراز امیدواری کرد بخش خصوصی با همکاری و مشارکت بخش دولتی بتواند موجب رونق اقتصادی و توسعه صنایع دستی در همدان شود.
وی تاکید کرد: سرمایه‌گذاران با آگاهی از فرصت‌های موجود در حوزه صنایع دستی میتوانند ضمن کسب درآمد به ایجاد اشتغال برای صنعتگران روستای سیدشهاب نیز کمک کنند.
اما بررسی ها نشان می دهد که از سال ۱۳۸۰ با هدف تجمیع واحدهای منبت کاری و ارائه خدمات لازم به آنها، خوشه منبت و مبلمان در حاجی آباد در نزدیکی شهر ملایر توسط شرکت شهرکهای صنعتی راه اندازی و تعدادی واحد نمونه احداث و به منبت کاران واگذار شد که فعال شدن این مجتمع کارگاهی می تواند گام مؤثری در جهت توسعه این صنعت باشد.
نگاهی کلی به این هنر نشان دهنده این واقعیت است که در دسترس بودن مواد اولیه با توجه به وفور درختان به خصوص گردو در منطقه و با توجه به قیمت مناسب آنها در این زمینه مشکلی ندارد و دسترسی به مواد اولیه ساده و آسان است.
در منطقه تویسرکان، نهاوند و ملایر درختان گردو به وفور پرورش می یابد و اراضی این شهرستانها دارای باغهای وسیعی از درختان گردوست که یکی از انواع چوبهایی است که از استحکام، نقوش و رنگ زیبایی برخوردار و برای کنده کاری بسیار مناسب است.
استادکاران ماهر و زبردست منبت کاری در روستاهای همدان اشتغال دارند
وجود استادکاران ماهر و زبردست از دیگر مزیتهای این صنعت است زیرا با توجه به تجریبات افراد شاغل در این صنعت مدت زمانی که طول می کشد تا فردی به طور کامل به رموز و فنون منبت کاری آشنایی یابد، حدود دو سال است و آموزش این رشته نیز به روش استاد شاگردی انجام می شود.
ارزش افزوده بالا نیز از دیگر مزیتهای منبت کاری است چراکه این صنعت در سالهای اخیر رشد روز افزونی داشته و سود حاصل از تولید مصنوعات منبت شده حدود ۸۰ درصد است و قدر مسلم در صورت نوع محصولات و کیفیت بهتر، این رقم به ۹۰ هم خواهد رسید.
اما از نگاهی دیگر آنچه مطرح است اینکه بازار فعلی، بازار محدودی است که شامل طبقه پردرآمد جامعه می شود که این بازار بر اساس سلیقه عده ای خاص با درآمد خوب شکل گرفته و چون تولید کننده و عرضه کننده باید نظر خریدار را جلب کنند به طور طبیعی تولیدات نیز با عنایت به سلیقه مشتریان شکل خواهد گرفت.
میزان استفاده از کالاهای منبت کاری شده در همدان حدود پنج درصد است
با تمام تفاسیر و با وجود محدود و کوچک بودن بازار هدف، تقاضا در سطح نسبتاً خوبی برای این محصولات وجود دارد اما میزان استفاده از کالاهای منبت کاری شده در داخل استان همدان حدود پنج درصد و در خارج استان ۹۵ درصد است.
به گفته کارشناسان، کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس از طرفداران این صنعت هستند، ولی با توجه به هزینه های بسیار گزاف حمل و نقل و حجیم بودن این محصولات امکان صادرات آن برای تولید کنندگان وجود ندارد و تمام آنها در کشور به فروش می رسند.
به گفته برخی از فعالان این رشته ایجاد واحدهای بازاریابی و فروشگاه ها و نمایشگاه های دائمی مناسب در مراکز شهرستانها و استان همدان نه تنها سرمایه گذاران را به این روستاها هدایت می کند بلکه فرصتی برای شناساندن هنر منبت همدان به مردم کشور و حتی خارج از کشور را هم فراهم خواهد کرد.
از سوی دیگر با تقویت مشاغل روستایی و توجه به این کارگاه ها نه تنها مشکلی به عنوان بیکاری جوانان وجود نخواهد داشت بلکه روند مهاجرت در این روستا معکوس شده و این روستاها به یک روستای مهاجر پذیر و قطب ایجاد اشتغال تبدیل می شود.
پس بی ربط نیست اگرگفته شود می توان با توجه به مشاغل روستایی و بالاخص صنایع دستی روستاها، آن را عاملی در افزایش توجه به روستاها بدانیم و با تقویت این هنرها آوازه و شهرت گذشته این مناطق را به آنها باز گردانیم.
نظر شما