آيت الله عميد زنجاني : فقه سياسي در حال و آينده ما بسيار تاثير گذار است

به گزارش خبرنگار فرهنگي "مهر" ، آيت الله عميد زنجاني در اين همايش افزود:  من از تحليل تاريخ مشروطه به دو دليل قاصرم ، البته اين قصور دو جانبه است ، يعني هم من اطلاعات و قدرت تحليل را نداشتم و هم تاريخ مشروطيت آن قدر با مسائل مختلف آميخته شده كه بيرون كشيدن حقيقت از آن بسيار دشوار است .

وي افزود :  نكته بسيار مهم ، شرايط و وضعيت جهان اسلام در آن دوره است .  بايد بررسي كرد كه جهان اسلام در دوره مشروطه چگونه بوده است ، و نحله ها و جريان هاي فكري چه تاثيري در تدوين قانون اساسي داشتند .  اعلاميه مرحوم آخوند خراساني خطاب به متفكران و علماي جهان اسلام نشانگر توجه و تعامل جريان هاي فكري با نيروهاي سياسي است . وجود برخي از شباهت ها بين  وضعيت خلافت عثماني و و سلطنت قاجار در برابر مشروطه خواهي ( تضعيف سلطنت ، حمايت از حريت و مساوات ، و سرانجام كودتاي نظامي ) به انسان تلقين مي كند كه گويي يك دست اين جريان را هدايت مي كند . اين شباهت ها     متذ كر مي شوند كه در تحليل اثر نهايي مشروطيت ( قانون اساسي ) نبايد مسائل جهان اسلام را مورد غفلت قرار دهيم .

عميد زنجاني ادامه داد : جريانهاي فكري همزمان با مشروطيت در جهان اسلام  از دو فرهنگ نشات گرفته است : (1) فقه سياسي ، كه خود به دو بخش (1-1) فقه سياسي اهل سنت و (2-1) فقه سياسي شيعه تقسيم مي شود ؛ (2) فرهنگ سياسي اي كه در اثر استقلال طلبي و رهايي از يوغ استعمار به وجود آمده است .  فقه سياسي دانش بسيار عميقي را در بر مي گيرد كه از زمان دولت مد ينه آغاز شده و تا كنون ادامه داشته است . اين انديشه در حال و آينده ما بسيار تاثير گذار است . سوالي كه در فقه سياسي مشروطه مطرح است اين است كه نظام پارلماني جايگاهش در فقه سياسي كجاست ؟  در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه هر چند نظام پارلماني در فقه جايگاهي ندارد ، ولي مي توان مباني آن را در فقه سياسي يافت .

آيت الله زنجاني در پايان سخنراني خود نحله هاي متداول آن زمان را به چهار دسته :  تقليد ، التقاط ، اقتباس ، و نفي تقليد تقسيم كرده و گفت :  سه رويكرد در اين نحله ها وجود داشت ؛ عده اي مي گفتند دين به سياست ربطي ندارد ، عده اي ديگر مي گفتند دين از سياست جدا نيست ولي دين درباره مسائل حكومتي نظري ندارد ، عده اي ديگر نيز به تقليد و التقاط و اقتباس نگاه ابزاري داشتند . در تجزيه و تحليل قانون اساسي مشروطيت ، شناسايي  و طرز تفكر اين چهار نحله مي توانند به ما ياري رسانند .