به گزارش خبرنگار مهر، مقام معظم رهبری در دیدار با دست اندرکاران کنگره بین المللی علامه حکیم قطب الدین شیرازی به بحث تخصص گرایی و نکات مثبت و منفی آن اشاره و تصریح کردند: تخصص گرایی به سبب پرداختن به وضع انسان در یک حوزه تخصصی امری خوب است، اما از جهت محدود کردن انسان و ذهن او با توجه به وسعت ذهن انسان امری نامطلوب است.
در گذشته حکیم و در زمان ما علامه به کسی اطلاق می شود که در علوم مختلف صاحب نظر باشد، چگونه می توان در دوران کنونی متخصص پرورش داد که فهمی از علوم دیگر ازجمله علوم انسانی داشته باشند؟ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی‌نیا، مدیر گروه اخلاق کاربردی پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی مؤسسه دارالحدیث در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که اثرات منفی تخصص گرایی چیست؟، گفت: به نظرم تخصص گرایی به دلیل پیشرفت علوم، نه تنها لازم است، بلکه مَفرّی هم از آن نداریم، بنابراین تخصص گرایی اجتناب ناپذیر است.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم علوم توسعه، رشد و عمق پیدا کند و به یافته های جدیدتری در حوزه خاص دست پیدا کنیم باید به این کار روی بیاوریم، افزود: ممکن است علمی گسترش زیادی داشته باشد اما عمق زیادی نداشته باشد، در این صورت آنرا به دریایی گسترده اما به عمق کم تشبیه می کنند اما کسی که عمق زیادی دارد او را به اقیانوس تشبیه می کنند؛ این عالم اگر چه گسترش علوم اش کم است اما عمق بسیار زیادی دارد.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم حدیث تصریح کرد: برای اینکه علوم توسعه پیدا کند نیازمند به تخصص گرایی هستیم، لکن نباید این را خالی از نظر داشت که معمولا کسب تخصص بدون زمینه جامع یا مقدماتی از علوم مورد نیاز برای دست یابی به آن تخصص مهیا نیست. به عبارت دیگر کسی که بخواهد در یکی از رشته های خاص حقوقی، متخصص شود باید ابتدا کلیات علوم حوزوی را در بر بگیرد.
وی افزود: بنابراین طالب علم از ابتدا نمی تواند به سراغ تخصص برود، بلکه باید مراحل نخستین علوم حوزوی را ببیند و اشرافی نسبت به همه علوم مرتبط با حوزه مانند فقه، اصول، فلسفه، کلام، تفسیر، حدیث، قرآن و ... پیدا کند و در واقع بیگانه از این علوم نباشد در حد متعارفی نسبت به اینها اطلاعات کافی و مورد قبولی را داشته باشد و بعد در حوزه خاصی تخصص پیدا کند.
سبحانی نیا تصریح کرد: بنابراین جامعیت به معنای این نیست که در همه علوم صاحب نظر باشد بلکه به معنای این است که در این علوم مرتبط با حوزه به اصطلاح پیاده نباشد، اشراف علمی تا حد قابل قبولی داشته باشد.
این محقق و پژوهشگر حوزه علوم حدیث و اسلامی بیان کرد: عرف در جامعه علمی و حوزه این است که برای کسی که بخواهد متخصص شود لازم است که مقدمات را تهیه کند، مثلا پزشکی که در یکی از رشته ها تخصص و یا فوق تخصص می گیرد مرحله اول این است که پزشک عمومی شود، پزشک عمومی یعنی اشراف به علوم پزشکی عام که همه پزشکان باید داشته باشند.
وی با بیان اینکه در حوزه هم وضعیت همین طور است، گفت: بنابراین اگر مقصود شما از جامعیت علمی، کسب مهارتها و دانش عمومی حوزوی است که همه رشته های مورد نیازی که نام بردم، هست. به نظر من حتما لازم است و بدون کسب این علوم اصلا امکان پذیر نیست.
سبحانی نیا در پایان سخنانش بیان کرد: ولی اگر مقصودتان از جامعیت علمی این است که طالب علم در همه رشته ها صاحب نظر به تمام معنا شود، این امکان پذیر نیست. از نظر سنی، عمر انسان کفاف نمی دهد تا انسان در همه رشته ها صاحب نظر و متخصص شود. شاید این امر توسط نخبگان ضورت گیرد، گرچه بعید می دانم که نخبگان هم بتوانند در رشته های مختلف صاحب نظر شوند.
نظر شما