پسا استعمارگري در بافت ضد استعماري نيمه دوم قرن بيستم به وجود آمد

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" نشست امروز كه نخستين نشست از سلسله نشستهاي گفتگوي فرهنگي - بين المللي مركز مطالعات فرهنگي - بين المللي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي است ، با عنوان " پسا استعمارگري" برگزار شد .

در اين نشست گاندي ، در ابتدا تعريفي از " پسا استعمارگري" ارائه كرد و گفت : پسا استعمارگري در مفهوم آزاد ، به رويكردهاي نظري اطلاق مي شود كه بر تأثيرات و عواقب مستقيم استعمار تأكيد دارند .

وي با اشاره به اينكه اصطلاح فوق نمايانگر فراتر بودن تعريف تاريخي آن است ، افزود : يك مفهوم تاريخي و سياسي از استعمار اين است كه به صورتهاي ديگري چون استعمار انسان ، عادي سازي سركوب و وابستگي ظاهر مي شود و در همين راستا " پسا استعمارگري " يك حركت مركب ، ولي قدرتمند فكري و انتقادي را شكل مي دهد كه درك تاريخ ، مطالعات فرهنگي ، نقد ادبي و اقتصاد سياسي مدرن را روحي تازه مي بخشد .

گاندي در ادامه با يادآوري اينكه " پسا استعمارگري" در بافت ضد استعماري اي ظاهر شد كه در نيمه دوم قرن بيستم مركز توجه بود ، گفت : اين اصطلاح در مباحث انتقادي معاصر مورد توجه قرار گرفته است ، اگر چه در مورد معني آن ، دو دهه بحث شد ولي هنوز يك مفهوم مبهم باقي مانده است .

وي در اين ارتباط اظهار داشت : " پسا استعمارگري " را مي توان به وضعيت سرزميني اطلاق كرد كه ديگر مستعمره نيست و استقلال سياسي خود را بدست آورده است ، در اين مفهوم " پسا استعمارگري " به مجموعه اي از خصوصيات مختلف مربوط مي شو كه مشخص كننده ويژگيهاي اين كشورها و راهي است كه آنها طي مي كنند .

گاندي با اعلام اينكه "پسا استعمارگري" را به استعمارگران سابق نيز مي توان ربط داد ، افزود : آنها با ملل بيگانه تماسهاي گسترده داشتند و از دست دادن اين داراييهاي سودآور بشدت بر تكامل اقتصادي و فرهنگي آنها تأثيرگذاشته است .

اين نظريه پرداز معاصر همچنين گفت : پسا استعمارگري ممكن است صورت هاي جديد ظلم اقتصادي و فرهنگي را معين و تقبيح كند كه پس از استعمارگري مدرن بوجود آمده اند و گاه استعمارگرايي جديد ناميد مي شود ، اين اصطلاح يه اين مطلب اشاره مي كند كه همكاري ، معاونت و مدرن ساختن ، در واقع صورتهاي جيديد تسلط سياسي و فرهنگي هستند كه به اندازه استعمارگري امپرياليستي يا امپرياليسم استعمارگر زيان آور هستند .

وي با اشاره به اينكه اصطلاح " پسا استعمارگري " به راههايي اطلاق مي شود كه در آن نژاد، قوميت ، فرهنگ و هويت انساني در عصر مدرن بعد از استقلال اكثر كشورهاي مستعمره نمايان مي شوند، گفت :  البته برخي از منتقدين اين اصطلاح را براي اشاره به تمام فرهنگ و محصولات فرهنگي استفاده مي كنند كه از زمان استعمار تا به امروز تحت تأثير امپرياليسم هستند .

گاندي همچنين به ادبيات پسا استعماري اشاره كرد و يادآورشد : ادبيات پسا استعماري بدنبال توصيف كردن تعامل بين ملل اروپايي و مردم تحت استعمار آنهاست ، در اواسط قرن بيستم اكثريت جهان تحت سلطه كشورهاي اروپايي بودند ، به عنوان مثال بريتانياي كبير زماني بر بيش از 50 درصد جهان حكومت مي كرد ، در طول قرن بيستم كشورهايي همچون هند ، جامائيكا ، نيجريه ، سنگال ، سريلانكا ، كانادا و استراليا خود را از سلطه استعمارگران اروپايي آزاد كردند .

وي با اعلام اينكه ادبيات و هنر خلق شده در اين كشورها ، پس از استقلال موضوع "مطالعات پسا استعماري" است ، گفت : ادوارد سعيد متفكر فلسطيني - آمريكايي و از نمايندگان غربي در فرهنگ شرقي در سال 1978 در كتابي با عنوان" شرق گرايي" يك متن اصيل در زمينه مطالعات پسا استعماري آورده است .

گاندي افزود : همانطور كه استفاده از اصطلاح پسا استعماري وسيع تر شده معاني آن هم گسترش يافته است برخي ايالات متحده آمريكا را يك كشور پسا استعماري در نظر مي گيرند ، چرا كه قبلا يكي از قلمروهاي بريتانياي كبير بوده است ، ولي ايالات متحده در عمل به دليل استعمارگر بودن مورد مطالعه قرار مي گيرد .

ليلا گاندي دكتراي خود را در رشته زبان و ادبيات انگليسي در سال 1991 از دانشگاه آكسفورد دريافت كرده است . وي با دانشگاه ها و مراكز فرهنگي و نشريات بسياري همكاري دارد . دكتر گاندي استاد سخنران در كالج انگليسي دانشگاه لاتروب در ملبورن استرالياست .

وي در زمينه تاريخ فرهنگي رويارويي استعماري هند و انگلستان تحقيق مي كند و در اين زمينه مطالب متعددي منتشر كرده است .

دكتر گاندي رابطه مهمي بين نظريه پسا استعمارگري ، پسا ساختارگرايي و پسا تجدد گرايي ماركسيسم و فمينيسم برقرار مي كند . وي نقش نظريه پردازان برجسته اي چون ادوارد سعيد ، گاياتر اسپيواك و هومي بابا را در اين رابطه مهم ارزيابي مي كند .

پسا استعمارگري از موضوعاتي است كه در كشورهايي چون هندوستان كه سالها مستعمره كشورهاي اروپايي بودند ، بسيار مورد توجه قرار گرفته است . اين اصطلاح براي محافل دانسگاهي و ابتدا در دانشگاههاي انگلستان ابداع شد .

نشست امروز صبح با همكاري از سوي مركز مطالعات فرهنگي - بين المللي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و همكاري مؤسسه مطالعات آمريكاي شمالي و اروپاي دانشگاه تهران برگزار شد . دكتر گاندي به دعوت اين مؤسسه به ايران آمده است .