چرای بی رویه دام نفس مراتع همدان را بند می آورد/دامپروری سنتی تهدید است

به گزارش خبرنگار مهر، کوچ نشینی کهن‌ترین شیوه زیست بشر است که پا برجا بودن آن تا عصر حاضر از بزرگترین جاذبه‌های این شیوه زیست است.

عشایر کوچنده استان همدان با جمعیت 12 هزار و 500 نفر در قالب هشت گروه متشکل از ایلات ترکاشوند، ترک یارم‌طاقلو، جمیر و طوایف مستقل (شاهسون، مگسه، بنفشه خزایی و زوله) مدت زمانی از بهار و فصل تابستان را در 72 منطقه ییلاقی استان همدان سپری می‌کنند و در پاییز از طریق ایل‌راههای سنتی و محورهای کوهستانی با پیمودن مسافتی بین 150 تا 650 کیلومتر استان را به سوی مناطق قشلاقی در لرستان، خوزستان، کرمانشاه و ایلام ترک کرده و سفر مشقت بار و پر خطری را از سر می‌گیرند.

عشایر همدان دو هزار و 500 خانوار را شامل می‌شود

مدیر امور عشایر استان همدان در این خصوص اظهار داشت: جمعیت عشایر استان همدان 12 هزار و 500 نفر است که دو هزار و 500 خانوار را شامل می‌شود.

حمزه علی یزدانی میزان مراتع استان همدان برای دام عشایر را 950 هکتار اعلام کرد و افزود: تعداد دام‌های عشایر نسبت به وسعت مراتع مازاد است.

استان همدان دچار فقر مراتع شده است

وی با بیان اینکه استان همدان دچار فقر مراتع شده، یادآور شد: به همین دلیل عشایر بیشتر از یک یا دو ماه در مراتع چرا نمی‌مانند، لذا برای تأمین علوفه و خوراک دام‌های خود پس از برداشت محصولات با توافق کشاورزان از مزارع دیگر استفاده می‌کنند.

وی یادآور شد: مسیرهایی که در استان همدان عشایر در آنها تردد می‌کردند توسط کشاورزان و کارخانجات مورد بهره‌برداری قرار گرفته و این امر باعث شده عشایر برای تردد از خودرو استفاده کنند که این اقدام نیز باعث می‌شود آنها زودتر ییلاق و قشلاق کنند و این نیز مشکلاتی را در پی دارد.

تمامی ارگان‌ها و دستگاه‌های اجرایی در مقابل جامعه عشایر مسئولند

وی اظهار داشت: تمامی ارگان‌ها و دستگاه‌های اجرایی در مقابل جامعه عشایر مسئولند و باید در راستای خدمت رسانی به آنها به وظایف خود عمل کنند.

رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان نیز گفت: در همدان 822 هزار هکتار عرصه مرتعی وجود دارد که 42 درصد مساحت استان و یک درصد مراتع کشور را تشکیل می دهد.

441 هزار هکتار از مراتع همدان درجه سه و کم تراکم هستند

محمد دهبانی افزود: در حال حاضر 63 هزار هکتار از مراتع استان را مراتع خوب، 318 هزار هکتار را مراتع متوسط و 441 هزار هکتار را مراتع درجه سه و کم تراکم تشکیل می دهد.

دهبانی ظرفیت مراتع درجه یک استان همدان را 75 هزار و 492 واحد دامی، مراتع درجه دو را 222 هزار و 601 واحد دامی و ظرفیت مراتع درجه سه را 294 هزار و 932 واحد دامی در یک فصل چرایی شش ماهه عنوان کرد.

دامپروری سنتی بر مراتع فشار می آورد

وی اظهار داشت: یکی از معضلات فعلی مراتع استان و حتی کشور، چرای مفرط دام است.

دهبانی افزود: میزان علوفه قابل بهره برداری از مراتع استان همدان معادل 120 هزار تن است که جوابگوی 594 هزار و 994 واحد دامی است.

وی اضافه کرد: در وضعیت فعلی و با شرایط حاکم بر مراتع استان، 594 هزار واحد دامی در طول چهار ماه از سال می توانند از علوفه قابل برداشت در این عرصه ها استفاده کنند، بدون این که لطمه ای به لحاظ مسائل زیست محیطی به آن ها وارد شود.

باید بین ظرفیت مراتع و تعداد دام ها تعادل برقرار شود

وی با تأکید بر اینکه به دلیل خشکسالی سال های اخیر باید بین ظرفیت مراتع و تعداد دام ها تعادل برقرار شود، گفت: مراتع در هر اقلیمی دارای ظرفیت چرای مجاز خاصی هستند و عواملی نظیر بارندگی، درجه حرارت، ارتفاع روی توان اکولوژیکی آن ها اثرگذار است.

رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان یادآور شد: در حال حاضر ظرفیت دام موجود در استان سه برابر ظرفیت مراتع است.

یک کارشناس منابع طبیعی نیر اظهار داشت: عبور دام های عشایر در فصل کوچ موجب خسارات فراوانی به مراتع و مزارع کشاورزی می شود.

کوچ زودهنگام عشایر موجب سفت شدن خاک می شود

امین نقی زاده با اشاره به کوچ زودهنگام عشایر در برخی سالها عنوان کرد: کوچ زودهنگام عشایر بیش از ظرفیت مراتع ضمن از دست رفتن فرصت رویش گیاهان مرتعی موجب سفت شدن خاک شده و باعث ایجاد روانآب و سیل در منطقه خواهد شد.

مدیرکل منابع طبیعی همدان نیز از احیا و تقویت پوشش گیاهی منابع طبیعی استان همدان خبر داد و گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 104 هکتار از اراضی ملی در استان همدان احیا شده است.

محمدرضا همتی گفت: مدیریت بیش از چهار هزار هکتار از اراضی ملی برای پیشگیری و برطرف کردن حریق از این اراضی از دیگر اقدامات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان به شمار می‌رود.

وی افزود: از دیگر اقدامات در کنار برطرف کردن حریق از اراضی ملی مراقبت و کنترل ورود و خروج دام بوده تا آسیب کمتری به مراتع و اراضی ملی وارد شود.

میزان فرسایش سالانه خاک در استان همدان حدود 12 تن در هکتار است

مدیرکل منابع طبیعی استان همدان در ادامه گفت: میزان فرسایش سالانه خاک در استان همدان حدود 12 تن در هکتار است.

محمدرضا همتی افزود: میزان فرسایش خاک در استان همدان بیش از سه برابر میانگین جهانی است.

همتی با بیان اینکه این میزان در چشم انداز توسعه باید به هشت تن در هکتار کاهش یابد، گفت: چرای دام بیش از سه برابر ظرفیت مجاز، شخم زمینهای کشاورزی در راستای شیب و تخریب زمینهای دولتی برای مصارف غیر کشاورزی از مهمترین عوامل فرسایش خاک در استان همدان هستند.

مدیرکل منابع طبیعی استان همدان اضافه کرد: اعتبار لازم برای جلوگیری از فرسایش خاک در بخش های آبخیز، جنگل و مرتع در برنامه پنجم توسعه 150 میلیارد تومان برآورد می شود.

همتی عنوان کرد: در حال حاضر عملیات جلوگیری از فرسایش خاک در بخش های آبخیز، جنگل و مرتع با دو میلیون ریال در هکتار اجرا می شود.

وی ادامه داد: میزان فرسایش خاک در دامنه های شمالی و جنوبی الوند، زمینهای دامنه ای و کوهپایه ای و زمین های شیب دار از دیگر مناطق استان همدان بیشتر است.

اجرای عملیات آبخیزداری در کاهش رسوب و فرسایش خاک موثر است

مدیرکل منابع طبیعی استان همدان گفت: اجرای عملیات آبخیزداری، توسعه فضای سبز و جنگل کاری، توسعه باغات دیم در زمین های شیب دار، کنترل چرای دام، تنظیم تقویم کوچ عشایر و احیا و اصلاح مراتع از برنامه های مفید این اداره کل برای کاهش رسوب و فرسایش خاک است.

همتی از نابودی بسیاری از مراتع ابراز تأسف کرد و گفت: آثار حرکت دام‌ها به صورت موازی در مراتع باعث خاک‌کوبیدگی آنها شده و این امر باعث جلوگیری از رشد و نمو خاک می‌شود.

سالانه 100 هزار تن علوفه در همدان تولید می شود

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان در ادامه با بیان اینکه سالانه 100 هزار تن علوفه در استان همدان تولید می شود، با بیان اینکه اجرای طرح های مرتع داری افزون بر ارتقا توان اکولوژیکی و بهبود وضعیت مراتع، زمینه استمرار تولید در سال های آتی را نیز فراهم می کند، افزود: دامداران با استفاده به موقع، به جا و متناسب از مراتع و پوشش علوفه ای امکان استفاده در سال های بعد را نیز خواهند داشت.

همتی افزود: منابع طبیعی شامل درخت، جنگل و مرتع نقش بسیار تعیین کننده ای در مهار پدیده های نامطلوب و بلایای طبیعی شامل سیل، رسوب و رانش زمین و حتی مهار خشکسالی دارد.

باید سالانه 12 هزار هکتار درخت در همدان کاشته شود

مدیرکل منابع طبیعی همدان با بیان اینکه باید سالانه 12 هزار هکتار درخت در همدان کاشته شود، ابراز امیدواری کرد با مشارکت مردم در آینده‌ای نزدیک این هدف محقق شود.

وی افزود: نقش درختان در تثبیت آب و خاک، پالایش هوا از گازهای سمی، کنترل سیلاب، رسوب، فرسایش و جلوگیری از گسترش بیابان و آلودگی‌های زیست‌محیطی و صوتی به همراه نقش منبع طبیعی در توسعه توریسم و طبیعت‌گردی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

همتی اظهار داشت: منابع طبیعی از نعمت‌های ارزشمند خداوند متعال است که حفظ و حراست از آن می‌تواند در انتقال این سرمایه‌ها به نسل‌های بعدی مؤثر باشد.

مراتع همدان گنجایش پذیرش تمام دام های استان را ندارد

وی پنج برابر شدن ظرفیت دام‌ها و چرای بی‌رویه آنها را خطری جدی دانست و ادامه داد: مراتع استان همدان گنجایش ظرفیت چرای 590 هزار رأس دام را دارد و این در حالی است که هم اکنون دو میلیون دام از این مراتع استفاده می‌کنند.

وی به رعایت تقویم چرا توسط عشایر اشاره کرد و اظهار داشت: دامداران و عشایر نباید قبل از تاریخ 15 اردیبهشت دام خود را به مراتع وارد کنند.