دکتر حسن فتحی استاد فلسفه دانشگاه تبریز در مورد اینکه از آغاز انقلاب شاهد سکانداری مسئولیت های غیر مرتبط در حوزه علوم انسانی در این حوزه بوده ایم به طور کلی نگاه فردی که مهندسی و علوم پایه خوانده به علوم انسانی چیست و چرا سکان مدیریتی حوزه های علوم انسانی به فارغ التحصیلان این حوزه ها واگذار نشده است به خبرنگار مهر گفت: این موضوع از طرفی به خود ماهیت علوم انسانی و تلقی عمومی همه ما در همه رشته های تحصیلی از علوم انسانی دارد. کسی که به عنوان مثال برق یا طب نخوانده خودش را در این دو حوزه نه صاحب نظر می داند و نه دخالت می کند و نه می تواند چنین کاری بکند.
وی افزود: ولی ماهیت علوم انسانی به گونه ای است که با همه انسان ها سروکاردارد و همه هم به نوعی خودشان را در آن صاحب نظر می دانند. این موضوع از جهتی خطا است و از جهتی ناروا. اینکه مثلاً درمان کردن مریض کار یک فرد است اما عادلانه زیستن یا خدا را شناختن یا فلان شیوه حیات را داشتن، مال همگان است این مسئله باعث می شود که همگان فکر کنند که درباره عدالت و نحوه زندگی و آنچه که علوم انسانی با آن سروکاردارد صاحب نظر هستند و این خطا به نوعی واقعیت است.
این استاد گروه فلسفه دانشگاه تبریز اظهار داشت: اینکه علوم انسانی به یک معنا علوم همه انسان ها است و همه انسان ها باید سررشته ای از آن داشته باشند و مخاطب آن هم همه انسان ها است این یک طرف قضیه است و درست هم هست. اما این معنایش این نیست که هر کسی خود را فیلسوف، روانشناس، عالم به علوم اجتماعی و صاحب نظر در تربیت بداند. این واقعاً یک اتفاق خاصی است که در خود علوم انسانی افتاده است.
این محقق و نویسنده تصریح کرد: یکی از علل اینکه در کشور ما زمام امور مربوط به علوم انسانی در دست کسانی غیر متخصص در این حوزه قرار می گیرد همین است. یکی دیگر از علت ها به سطح نازل فرهنگ عمومی در حوزه های فرهنگ و انسانی بر می گردد. درست است که در سطح نخبگان و در میان اهل اندیشه عمیق این اعتقاد وجود دارد که فرهنگ و توفیق و سلامت در فرهنگ پایه همه امور و هرگونه توفیق و سلامتی است اما در عمل می بینیم که در اولویت بندی ها و در اهمیت دادن ها آنچه که در درجه اول قرار می گیرد نه فرهنگ بلکه اقتصاد و قدرت و تکنیک است و به اصطلاح نه مبانی و پایه های زندگی بلکه اسباب و وسایل زندگی است.
فتحی یادآور شد: وقتی در سطح بسیار بالا ناظر بر همه امور کشور رهبری اولویت سیاسی و اقتصادی را بالاتر از فرهنگ عنوان می کنند برای مثال امسال را سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی نامیدند نشان می دهد که اهمیت به این حوزه ها داده می شود. حالا این نگاه عمومی در لایه ها و از جنبه های مختلف تأثیر گذار بوده و هست.
فتحی در ادامه عنوان کرد: موضوع دیگر به طرز تفکرها در انتخاب رشته در میان دانش آموزان و دانشجویان باز می گردد و اولویت هایی که خانواده ها به رشته هایی فنی و علوم طبیعی می دهند که متأسفانه شاهد هستیم که در غربالگری استعداد ها و توانایی ها توان های طراز اول به حوزه های فنی، مهندسی، پزشکی و اینها می روند و متعاطیان علوم انسانی یعنی کسانی که در این رشته مشغول تحصیل هستند داوطلب های ما اکثریت آنها از طراز های بالای استعداد نیستند و این باعث می شود که نخبگان در جاهای غیر فرهنگی مشغول شوند.
وی اظهار داشت: بعدها همین افراد با وصف اینکه علوم انسانی نخوانده اند در حوزه های مختلف می درخشند از جمله در حوزه های علوم انسانی هم وارد می شوند. اما این اکثریت افراد است که به علوم انسانی می پردازند یعنی در غربالگری ها طرازها پائین است. یک اقلیتی هم داریم که رتبه های بالا و استعدادهای بسیار درخشان هستند که اینها دغدغه خودشان را دارند و فریب این نگاه عمومی را نمی خورند در هر کلاسی چند نفری طراز اول در علوم انسانی مشغولند.
فتحی افزود: این مسئله یک جنبه دیگری از موضوع را برای ما نشان می دهد و آن این است که طرازهای بالای تخصص در علوم انسانی از معدل آنچه که مدیریت جامعه می خواهد بالاتر هستند و در طراز فرمان ها و فرمایشات نمی گنجند این سوء تفاهم را الان می بینیم. یک نگاه منفی به دانشگاهیان متخصص علوم انسانی دیده می شود. این نه به دلیل ضعف این افراد بلکه به دلیل قوت اینها است و به دلیل ضعف کسانی که درباره این تخصص ها داوری می کنند است.
استاد دانشگاه تبریز تأکید کرد: نتیجه امر این می شود که در مدیریت های حوزه علوم انسانی نگاه های کلان در سطح عامیانه باشد. مدیران متوسط که مدرک داران غیر مرتبط علوم انسانی هستند و در علوم انسانی عامی هستند بهتر می توانند درخواست مدیران بالا را جواب دهند و راحت تر از مقام بالاتر از خودشان فرمان ببرند که این مسئله یکی از علت های سکانداری افراد غیر مرتبط با علوم انسانی در علوم انسانی است.
وی در پایان یادآور شد: این مسئله در دراز مدت به علوم انسانی ضربه می زند ولی واقعیتی است که شاهد آن هستیم.
نظر شما