بازشناسي فلسفه قيام در زیارت اربعین/ چندین نشانه شیعه

زيارت اربعين امام حسين(ع) يكي از نشانه هاي شيعه است. مرحوم شيخ طوسي در اين باره روايتي را از امام حسن عسكري(ع) نقل كرده اند: «علامت مؤمن (شيعه) پنج چيز است: نماز 51 ركعتي (17 ركعت واجب و 34 ركعت مستحبي و نافله)، زيارت اربعين، انگشتر در دست راست، پيشاني را در سجده بر خاك نهادن و بسم الله الرحمن الرحيم را بلند گفتن.» (تهذيب الاحكام، ج 6، ص 52؛ مصباح، كفعمي، ص 648.)

در روز اربعين، جابر بن عبدالله انصاري صحابه گرانقدر پيامبر اكرم(ص) به كربلا آمد و به نقل مرحوم كفعمي اولين زائر قبر مطهر امام حسين(ع) مي باشند. اما اين كه آيا در اين روز حضرت زينب(س) و ساير بازماندگان حادثه غمبار عاشورا، به كربلا بازگشته اند و زيارت كرده اند، محل ترديد و تأمل است و ميان دانشمندان نظر يكساني وجود ندارد.

زيارت اربعين را صفوان از امام صادق(ع) نقل كرده اند و مرحوم شيخ طوسي در مصباح المتهجد (صص 788-790) و مرحوم كفعمي در المصباح (صص 648-650) و ... نقل كرده اند كه در آن معارف بلندي آمده است و در اين نوشتار مختصر، به اجمال به شرح برخي از آن موارد پرداخته مي شود:

- در بخش اول زيارت، سلام آغازين اين زيارت نامه همانند ساير زيارت نامه هاي وارد شده، بر پيامبران برگزيده خداوند و امامان(ع) است و اين خود ادب بزرگي است كه در تمامي زيارات، به آن سفيران هدايت سلام داده مي شود چون تمامي پيامبران حامل خط نوراني بندگي خداوند هستند و بايد آن بزرگان را گرامي داشت.

- در بخش دوم زيارت، معرفي امام حسين(ع) و هدف و فلسفه قيام آمده است: «و بذل مهجته فيك ليستنقذ عبادك من الجهالة و حيرة الضلالة ... . كسي كه نهايت تلاش را در دعوت مردمان براي هدايت به كار برد و براي آنان به هر نحو ممكن خيرخواهي كرد تا آن جا كه در نهايت خون خويش و جان عزيزش را براي بيداري مردم از ناداني و گمراهي فدا كرد.

- بخش سوم زيارت درباره لشكريان مقابل امام حسين(ع) عبارت بودند از مردماني، دنياطلب، دين به دنيا فروش، پيروان طاغوت و هوسران، اهل اختلاف و نفاق و گروهي جهنمي: «قد توازر عليه من غرته الدنيا و باع حظه بالارذل الادني و شري آخرته بالثمن الاوكس... .»

- در بخش چهارم زيارت آمده است: «أشهد أنك كنت نوراً في الاصلاب الشامخه و الارحام المطهره ... .» اين فراز عمق ايمان شيعه به خداوند سبحن را ابراز مي دارد و هم اوج پاكي و طهارت امامان شيعه را در حالي كه مخالفان ائمه اطهار(ع) و غاصبان خلافت علي(ع) هيچكدام، اين ويژگي نوراني را ندارند و اين افتخار بزرگي است.

اگرچه اين دعا و زيارت، كوتاه است اما معاني بلندي را القا مي كند. پس در راه ترويج و فرهنگ زيارت ائمه اطهار(ع) كه چون خورشيدي فروزان بر بام قرون به هدايت و بيدارگري مردم و شكوفايي انديشه بشريتند، بايد بيشتر كوشيد و چنان بايد به ستايش آنان سخن گشود كه شايسته آنان است.