تبلور هنر اسلامی در آیینه کاری بناهای مذهبی کرمانشاه/ وقتی تاریخ در نقوش تکیه های مینیاتوری اکران می شود

به گزارش خبرنگار مهر،  کرمانشاه در کنار چشم اندازهای طبیعی و همچنین آثار باستانی بیشمار متعلق به قبل از اسلام، در حوزه بناهای دینی و مذهبی و تکایا نیز از جایگاه بسیار رفیعی در سطح منطقه برخوردار است.

یکی از این اماکن بسیار مهم و زیبا که در دورانی به عنوان یکی از مکانهای مهم و تاثیرگذار کرمانشاه محسوب می شد، تکیه " معاون الملک" است.

این مکان یکی از بناهای به جای مانده دوره قاجاریه در کرمانشاه است که کاشی های منحصر بفردآن، اين بنا را از دیگر تکایای متمایز می کند.

تکیه معاون الملک در بافت قدیم شهر کرمانشاه و در محله آبشوران قدیم و در خیابان شهید حداد عادل قرار گرفته است.

اين تكيه به دستور "حسن خان" معروف به "معاون الملك" تاسیس شده است. اين بنا از سه قسمت "حسينيه"، "زينبيه" و "عباسيه" تشكيل شده است.

بنای بخش حسينيه تکیه معاون المک 6متر از سطح خيابان پايين تر است و براي ورود به حسينيه بايد از هفده پله بزرگ عبور كرد.

در كنار اين پله ها سقاخانه كوچكي وجود دارد كه با كاشي هايي با شمايل منسوب به حضرت ابوالفضل (ع) تزيين شده است. در اين تصوير حضرت ابوالفضل (ع) سوار بر اسب است و شمشير به كمر و پرچم در دست دارد. روي پرچم نصرمن الله و فتح قريب نوشته شده است. جلوي پاي سوار نيز تصوير كودك خردسالي ديده مي شود. مردم سوار را به حضرت ابوالفضل (ع) و تصوير كودك را به حضرت سكينه (س) نسبت مي دهند كه از حضرت عباس؛ عموي خود طلب آب كرده است.

مردم اين مكان را محترم مي شمارند و در آن جا شمع روشن كرده و طلب حاجت مي كنند.

حسينيه صحن كوچكي است و در اطراف آن حجره هاي دو طبقه و طاق نماهاي متعددي ديده مي شود كه تمام ديوارهاي آن با كاشي كاري زيبا تزيين شده است.

داخل طاق نماهاي اين بخش با مجالس كاشي كاري شده پوشيده شده است و اين مجالس، صحنه هايي از عزاداري و هم چنين تصاويري از خلفا و سلاطين ايران و بارگاه حضرت سليمان را نشان مي دهد.

به هنگام مرمت حسينيه آثاري از آيينه كاري و گچ بري بر ديوارهاي آن ظاهر شد. ظاهرا بناي اوليه با گچ بري آيينه كاري تزيين شده بود.

قسمت زينبيه، صحن مسقفي است كه اطراف آن به وسيله حجره هاي متعددی احاطه شده است. غرفه های طبقه فوقانی محل استقرار زنان شرکت کننده در مراسم سوگواری بود. سقف بنا به صورت گنبدی دو پوش است. تمام دیوارها و حجره های اطراف با کاشی های زیبایی تزین شده است

در اطراف این بنا مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی شاعر مرثیه سرای ایرانی به چشم می خورد.

آرامگاه مرحوم "معاون الملک" بانی این تکیه که در سال 1327 شمسی در گذشته است، در اتاق کوچکی در جنوب شرقی زینبیه قرار دارد.

بخش عباسیه صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن یک بنای دو طبقه و در قسمت جنوبی آن، ایوانی با دو ستون آجری ساخته شده است. دیوارهای عباسیه نیز با کاشی های رنگارنگی پوشیده شده است.

براساس اسناد تاریخی در س‍‍ال‌ 1327در گ‍رم‍‍اگ‍رم‌ م‍ب‍‍ارز‌ات‌ م‍ش‍روطه‌ خ‍و‌ا‌ه‍‍ي‌ گ‍رو‌ه‍‍ي‌ ‌از م‍ش‍روطه‌ خ‍و‌ا‌ه‍‍ان‌ ب‍ه‌ ‌ع‍ل‍ت‌ ‌آن‍ک‍ه‌ ت‍ک‍ي‍ه‌ م‍‍ع‍‍اون‌ ‌ال‍م‍ل‍ک‌ م‍ح‍ل‌ ‌اج‍ت‍م‍‍ا‌ع‌ م‍خ‍‍ال‍ف‍‍ان‌ م‍ش‍روطه‌ ش‍ده‌ ب‍ود ب‍‍ا ‌اس‍ت‍ف‍‍اده‌ ‌از ت‍وپ‌ ‌ه‍‍ا‌ي‌ س‍ن‍گ‍ي‍ن‌ ‌اي‍ن‌ ب‍ن‍‍ا‌ي‌ ن‍ف‍ي‍س‌ ر‌ا ک‍ه‌ ‌ه‍م‍چ‍ون‌ گ‍و‌ه‍ر ش‍ب‌ چ‍ر‌ا‌غ‍‍ي‌ در ‌غ‍رب‌ ‌اي‍ر‌ان‌ م‍‍ي‌ درخ‍ش‍ي‍د وي‍ر‌ان‌ ک‍رده‌ و ب‍ه‌ ‌آت‍ش‌ ک‍ش‍ي‍دن‍د.

ب‍‍ا ف‍روک‍ش‌ ک‍ردن‌ ‌آت‍ش‌ ‌ه‍رج‌ و م‍رج‌، ح‍س‍ن‌ خ‍‍ان‌ م‍‍ع‍ي‍ن‌ ‌ال‍ر‌ع‍‍اي‍‍ا‌ در س‍‍ال‌ 1307ب‍ه‌ ب‍‍ازس‍‍از‌ي‌ م‍ج‍دد ‌اي‍ن‌ ب‍ن‍‍ا‌ي‌ ب‍‍اش‍ک‍وه‌ پ‍رد‌اخ‍ت‌.

تکیه بیگلربیگی

تکیه معروف "بیگلربیگی" در بافت قدیم شهر کرمانشاه در خیابان مدرس و در مقابل مسجد جامع قرار گرفته است.

این تکیه در سال ۱۳۰۹ هجری قمری توسط "عبدالله خان فراش باشی" ملقب به "بیگلربیگی" از بزرگان کرمانشاه در دوره قاجاریه ساخته شده است. ساخت این بنا در طول 6 سال به پایان می رسد.

یکی از زیبایی های این تکیه تزیینات گچبری و آیینه کاری های آن است که بعد از 10 از ساخت این بنا در آنان مستقر شده است.

مساحت اصلی این تکیه در زمان ساخت بیش از 4 هزار متر مربع بوده است که در ناحیه چپ و راست درب ورودی یعنی درب اصلی وجود دارد که قبلا از خانه سمت چپ تکیه که مشرف به تکیه می شد برای مهمانان غریبه و از سمت راست تکیه برای احشام و دام و نیز درب اصلی برای مهمانان درجه یک استفاده می شد که در حال حاضر آن در خانه تفکیک شده و در حال حاضر به ۲ هزار متر رسیده است.

سر در ورودی به وسیله مقرنس های گچی و گچبری های برجسته تزیین شده است. همچنین در دو طرف ورودی دو ردیف طاق نما دیده می شود طاق نمای ردیف پایین مانند سر در ورودی با مقرنس های گچی و گچبری های زیبا تزیین شده است.

پس از سر در ورودی فضای هشتی قرار دارد در دیوارهای این فضا طاقچه هایی ایجاد شده و سقف آن با رسم بندی های آجری تزیین شده است.

تکیه بیگلربیگی دارای حیاط وسیعی است که کف آن در حدود دو و نیم متر پایین تر از خیابان است.

در وسط حیاط، حوض بزرگی دیده می شود. این حیاط در ایام محرم انبوه عزاداران را در خود جای می دهد.

فضاهای بخش های شمالی شرقی و جنوبی حیاط کارکرد مسکونی داشته و در بخش غربی نیز گنبد خانه حسینی قرار گرفته است.

این تکیه دارای ۲۴ اتاق است. در ضلع شمال شرقی حیاط آشپزخانه وجود دارد که در ایام محرم برای تهیه غذای عزاداران مورد استفاده قرار می گرفته است.

بخش جنوبی حیاط شامل چهار فضا است که سه فضای آن دارای ارسی است .راه دسترسی به این فضاها از طریق پلکان سنگی داخل حیاط است . کف این فضا نیز در حدود یک متر بالاتر از کف حیاط است.

بخش شمالی حیاط دارای دو طبقه و یک زیر زمین است راه دسترسی به زیر زمین از طریق پلکانی در حیاط صورت می گیرد.

تکیه بیگلربیگی قبلا به صورت آجر فرش بوده کف حسینیه نیز از سرامیک های طرح سنتی است که قدیمی بودن بنا را نشان می دهد.

در داخل یکی از اتاق های طبقه فوقانی این تکیه، دو ستون گچی بسیار زیبا وجود دارد پایه ستون ها مربع شکل و ساقه ستون ها دارای شیارهای پیچی است. همچنین سر ستون ها از نوع سر ستون های بیزانسی است که با نقوش گل و گیاه تزیین شده اند

.

مهمترین قسمت تکیه بیگلربیگی بخش غربی آن است و گنبد خانه حسینیه در آن قرار دارد . این قسمت شامل ایوان نسبتا بزرگی است که از طریق یک رشته پلکان سنگی سه پله ای به حیاط تکیه راه دارد .

تکیه بیگلربیگی در سال ۱۳۷۵در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

در سال ۱۳۸۰ میراث فرهنگی تکیه بیگلربیگی را خریداری کرد و در سالهای بعدی کارهای مرمتی آن انجام گرفت و در سال ۱۳۸۳ به عنوان موزه خط و کتابت افتتاح شد.

یکی دیگر از دلایل اهمیت تکیه بیگربیگی قرار گرفتن آن در مرکز شهر است که در کنار بازار سنتی کرمانشاه قرار گرفته و به خاطر بازدیدکنندگان همین تکیه از بازار سنتی نیز دیدن می کنند و همین امر باعث درآمد و اشتغال زایی هم برای بازار و هم تکیه می شود.

آمارهای نشان می دهد که در ایام نوروز در حدود 4 هزار نفر از این تکیه بازدید می کنند.

بقعه متبرکه احمدین اسحاق

بقعه متبركه "احمدبن اسحاق" یكی از مهمترین مکانهای مقدس استان كرمانشاه محسوب می شود که در مسیر زائران عتبات عالیات قرار گرفته است و باعث توجه و علاقمندی بسیاری از زائران اهل بیت شده است.

احمدبن اسحاق اشعری قمی وكیل امام حسن عسكری(ع) در قم بوده است كه مسجد امام حسن عسكری در شهر مقدس قم به دستور ایشان و به امر حضرت ساخته شده است.

احمدبن اسحاق از شخصیت های برجسته و مردان وارسته ای است كه سعادت همزمانی با چهار امام جواد(ع)، امام هادی(ع)، امام حسن عسگری (ع) و حضرت صاحب الامر(عج) را داشته است.

این بقعه در مرکز اصلی شهر سرپل ذهاب قرار گرفته است، متاسفانه ساختمان قدیمی این بنا در اثر جنگ ویران شد و هم اکنون بارگاهی باشکوه و متناسب با شخصیت دینی آن بزرگوار بنا شده است.

تعداد امکان زیارتی و اسلامی استان کرمانشاه بسیار زیاد است و در یک یا چند گزارش نمی گنجد و این سه اثر که به صورت اجمالی توضیحاتی از آن آمده است، تنها نمونه کوچکی از  دوران پرشکوه فرهنگی و مذهبی این خطه است.