احیای هویت سه محله قدیمی در همدان/ گذشته همدان زنده می شود

به گزارش خبرنگار مهر، قرار گرفتن شهر همدان بر گذرگاه ایلات و عشایر و تهاجمات تاریخی اقوام داخلی و خارجی بافت ویژه‌ای را به این شهر تحمیل کرده‌ بطوریکه در گذشته شهر همدان به چندین محله تقسیم می‌شده که برخی از این محلات دروازه داشتند و در ساعات معینی از شب دروازه‌ها بسته می‌شدند.

کوچه‌های محل از محوطه‌ای که وسیع‌تر بود و چمن نامیده می‌شد جدا و با پیچ و خم‌های فراوان که تنها افراد هم‌محل به خوبی آن را می‌شناختند و گاه از گذرگاه‌های مسقف و تاریک می‌گذشتند، تشکیل می‌شد.

بین محله‌های مختلف شهر همدان تفاوت در آداب و رسوم و حتی در لهجه و اصطلاحات وجود داشت.

فضای سبز و کوچه‌های این محلات به قدری حالت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند که مردم آن می‌توانند از قدمت و خاطراتی که در دوران گذشته در این محلات دارند، سخن بگویند.

مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه شهر همدان از سنوات قبل یک شهر ییلاقی بوده است، افزود: نظام شهرسازی همدان به صورت محله محوری بوده و با توجه با آداب و رسوم یک بافت پیوسته و زنجیره ای از لحاظ آداب اجتماعی و فرهنگی به وجود آورده است.

محمد علی اسدی با اشاره به اینکه 51 محله در همدان وجود داشته است، گفت: این محله ها به مرور زمان و با اجرای طرح های تفصیلی و جامع شهری از هم گسسته شده اما  هنوزهم این فرهنگ ها و آداب و رسوم و روابط اجتماعی در شهرهمدان وجود دارد اما نسبت به گذشته کمتر شده است.

وی ادامه داد: از این تعداد محله در حال حاضر 18 محله و مرکز محله همچنان باقی مانده که در برخی از این محله ها و مرکز محله ها مداخلات شهری شدت و ضعف دارد.

اسدی با اشاره به اینکه محله با مرکز محله تفاوت دارد، عنوان کرد: محله یک بحث نظام مند اجتماعی کلی است اما مرکز محله کالبد اقتصادی و عنصر اقتصادی و اجتماعی را می گویند که مرکز اجتماع مردم است.

مدیر عامل شرکت عمران و مسکن سازان استان همدان افزود: از سال 91 این شرکت پیشنهادی را به وزرات راه و شهرسازی، شرکت مادر تخصصی عمران و مسکن سازان و مدیریت شهری همدان مبنی بر احیای این محلات ارائه داد که با توجه به پلان های قبلی مرمت و بازسازی شود که مطالعه طرح استارت خورده است.

همدان به عنوان شهر پایلوت در احیای مرکز محله ها معرفی شد

اسدی ادامه داد: به لحاظ تغییرات مدیریتی که در مدیریت شهری همدان وجودداشت و به دلایل مختلف کار متوقف شد تا اینکه از اواسط سال 92 شرکت عمران وبهسازی شهری ایران بر احیای این مرکز محله ها تاکید کرد لذا شهر همدان به عنوان شهر پایلوت در احیای مرکز محله ها معرفی شد.

وی با بیان اینکه پتانسیل های زیادی در شهر همدان وجود دارد و می تواند برای سایر استان ها و شهرها الگو باشد، اظهار داشت: در این زمینه جلسات متعددی با حضور مدیریت شهری برگزار و کار به صورت جدی پیگیری و آغاز شد لذا مشاوری برای مطالعه طرح انتخاب که هم اکنون در بعد اجتماعی ، فرهنگی و کالبداقتصادی کار می کند .

اسدی با اشاره به اینکه بیش از 10 ماه است که کارمطالعاتی طرح آغاز شده است عنوان کرد: در حال حاضر مطالعه طرح با 3 میلیادر ریال اعتبار 30 درصد پیشرفت دارد و چیزی حدود 20 جلسه با شورای اسلامی شهر همدان و شهرداری ، استاندای همدان و معاونت امور عمرانی کمیته کمیسیون ماده 5 و بقیه دستگاه های اجرایی و زیر ساختی جلسه برگزار شده است .

 وی با تاکید براینکه طی 3 جلسه رسمی در مساجد و مرکز محلات یادشده مردم در جریان کار گرفته و اعلام آمادگی کامل کردند، ادامه داد: با توجه به اینکه مرکز محله نقطه عطفی برای مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی بوده و به عنوان یک پایگاه بسیار موثر برای حل و فصل مسائل شهری و حتی اجتماعی به شمار می آید.

اسدی با اشاره به اینکه باید به نوعی این روابط اجتماعی همچنان حفظ شود گفت: متاسفانه در حال حاضر اجرای طرح های تفصیلی به شکل امروزی باعت گسستگی روابط اجتماعی و معاشرت در شهر شده است .

 وی یادآور شد: به منظور اجرای این طرح باید بخشی از کالبد مرکز محله ها هم احیا و هم مرمت شود و باید خانه های تاریخی و با ارزش این محلات را به شکل قدیم مرمت کنیم که پایگاه اجتماعی محله پا برجا بماند لذا به همین منظور خانه صالحان را در مرکز محله گلپا خریداری کردیم .

اسدی مهمترین چالش در احیای مرکز محله ها را ورود و خروج وسایل نقلیه که منجر به تخریب این مراکز می شود عنوان کرد و افزود: با توجه به اینکه رینگ اول مرکز شهر همدان از تراکم بیشتری به لحاظ  ورود مردم  و وجود بازارها و مراکز خرید برخوردار است متاسفانه در این مراکز به شدت شاهد ورود و خروج خودروها حتی در محله های باریک هستیم که گاهی منجر به تصادف و منجر به جرح می شود.

وی با تاکید براینکه مرمت، کف سازی، جداره سازی و مبلمان شهری از جمله مواردی است که در احیای مرکز محله ها انجام می شود، گفت: آرام سازی محله ها از لحاظ ورود و خروج وسایط نقلیه از دیگر کارهای مهمی است که در این مراکز باید انجام شود.

مدیر عامل شرکت عمران و مسکن سازان استان همدان احداث پارکینگ های عمومی و طبقاتی را از مشکلاتی عنوان کرد که در احیای مرکز محله ها مورد بحث بوده است لذا اکنون شهرداری از احداث پارکینگ ها در این مناطق منصرف شده چرا که احداث پارکینگ به وضعیت کالبدی این مراکز آسیب می رساند و حتی ممکن است منجر به تخریب خانه های با ارزش شود.

آسایش عمومی از مهمترین دستاوردهای احیای مرکز محله ها است

اسدی آسایش عمومی را از مهمترین دستاوردهای احیای مرکز محله ها دانست و یادآورشد: با اجرای این طرح هم رفاه اجتماعی در حوزه نفوذ این محله ها برقرار خواهد شد و هم به عنوان عنصر اقتصادی می تواند حداقل برای خرید مایحتاج روزانه ساکنین و هم پایگاه فرهنگی و اجتماعی برای مردم باشد.

مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان با تاکید براینکه قبل از اجرای طرح باید زیر ساخت های لازم از جمله برق ، گاز و تلفن به زیر زمین منتقل شوند اظهارداشت: این طرح فعلا در مرحله مطالعه است لذا اجرای این پروژه زمان خاصی می طلبد که دستگاه های مربوطه بتوانند کار خود را آغاز کنند.

اسدی افزود: براساس پیش بینی های انجام شده اجرای طرح احیای مرکز محله های کبابیان ، حاجی و کلپا از ابتدای سال 1394 به طور رسمی آغاز خواهد شد.

وی یادآور شد: همدان به عنوان شهر پایلوت در اجرای این طرح تنها شهری است که 3 مرکز محله را به صورت همزمان احیا خواهد کرد.

عضو شورای اسلامی شهر همدان نیز گفت: احیا و حفظ محلات قدیمی در سرزندگی محلات، هویت فرهنگی و تاریخ شهر بسیار تاثیر گذار بوده و باعث ایجاد توازن میان کالبد فضای بافت قدیم و جغرافیایی جدید در راستا و چارچوب توسعه مناطق و نواحی شهری متعادل و پایدار خواهد شد.

ابراهیم مولوی اظهار کرد: همدان دارای محله های قدیمی و بناهاهای تاریخی فاخر و ارزشمندی است که نیاز به احیا و باز زنده سازی دارد چرا که اینگونه بناهای واجد ارزش میراث گرانبهایی از گذشتگان بوده و بخش هویتی، تاریخی جوامع بشری امروزی محسوب می شوند.

تخریب و نابودی محله های قدیمی تیشه ای بر ریشه هویت است

مولوی با بیان اینکه تخریب و نابودی محله های قدیمی تیشه ای بر ریشه هویت ما است و بر این اساس باید دغدغه حفظ این مناطق را داشت، اظهار کرد: در گذشته دیدار مردم با هم در این گونه محلات به صورت چهره به چهره بوده و بسیاری از معضلات و مشکلات مردم با ریش سفیدی و کدخدامنشی بزرگان محله بر طرف می شد.

وی با بیان اینکه باززنده سازی محلات قدیمی، احیای هویت فرهنگی و تاریخی شهر است، یادآور شد: تخریب بافت تاریخی و بی توجهی به پیشینه فرهنگی نشانگر سهل انگاری و بی مهری نسبت به پیشینه و هویت فرهنگی ما بوده و تسهیل کننده شبیخون فرهنگی، اعتقادی دشمنان این مرز و بوم است.

مولوی افزود: هم اکنون به دلیل بی توجهی های صورت گرفته نسبت به حفظ هویت تاریخی محلات قدیمی شاهد ساخت و جایگزین کردن ساختمان های ناهمگون در شهر هستیم. به طوری که بسیاری از خیابان ها، دیگر رنگ و بویی از قدمت، تاریخ، فرهنگ، هنر، معماری، ایرانی و اسلامی نداشته و به پارکینگ ماشین ها تبدیل شده اند.

.

شهرداری همدان به دنبال هویت بخشی به محله های قدیمی است

استاد دانشگاه و کارشناس طرح باززنده سازی محلات قدیمی همدان نیز در ارتباط با بررسی طرح ترافیکی در محله های گلپا، کبابیان و محله حاجی گفت: شهرداری همدان به دنبال هویت بخشی به محله های قدیمی همدان، احیا این سه محله را در دستور کار دارد و بنابر تفاهم نامه با دانشگاه های بوعلی و آزاد اسلامی شهرستان سه کارگروه معماری، شهرسازی و مطالعات اجتماعی شکل گرفت.

حسن سجادی زاده عنوان کرد: با گذشت 9 ماه از آغاز این طرح و برگزاری 40 جلسه در این خصوص، دو هدف هویت بخشی به تاریخچه محله ها و ترغیب اهالی بومی برای ماندن در این محله ها را دنبال می کنیم.

سجادی زاده افزود: در گذشته در مجاورت بازار قدیمی همدان 50 محله قدیمی وجود داشت که در حال حاضر آثاری از آنها باقی نمانده و جایگاه محله های گلپا، کبابیان و محله حاجی در سه نقطه مختلف از لحاظ بافت شهرستان همدان قرار دارد..

وی با اشاره به بازدیدهای مختلف از محله های قدیمی دیگر استانها و بررسی دلایل موفقیت و عدم موفقیت این طرح در دیگر استانها افزود: محله کبابیان در موقعیت خاصی از شهر قرار دارد و با داشتن ظاهر بسیار زیبا و مطالعه عکس های هوایی و تغییرات ایجاد شده بی شک دغدغه و اولویت اصلی، در کاهش تردد خودروها از این محله است.