دكتر آزاد ارمكي : تاريخ انديشه اجتماعي در ايران مملو از تعابير معارض با يكديگر است

دكتر تقي آزاد ارمكي رئيس دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سمپوزيوم " سنت و مدرنيزاسيون : تعامل اين دو " تحت عنوان چالش اصلي مدرنيته ايراني سخنراني كرد .
به گزارش خبرنگار فرهنگي "مهر" دكتر آزاد ارمكي در اين سمينار گفت :  مدرنيته غربي ، مدرنيته شرقي، مدرنيته التقاطي، مدرنيته معلق، و مدرنيته ايراني اصلي ترين تعابير مطرح شده در مورد واقعيت جاري ايراني به نام مدرنيته است . وجه مشترك همه مدعيان و داوران در مورد مدرنيته در ايران ، يعني كساني كه قائل به ما به ازاي خارجي - ذهني يا عيني مربوط به آن هستند ، قبول هستي خاصي است كه متاثر از تعامل يا تعارض بين مدرنيته جهاني و شرايط جامعه ايراني در دوره جديد است . اين وضعيت از مدرنيته ايراني كه هستي خاصي دارد ، ضمن اين كه ريشه در جهان معاصر غربي دارد ، ريشه در شرايط محيطي و پيراموني جامعه ايراني دارد . تفاوت عمده ميان تعابير متعدد به كار برده شده دلدادگي اين وضعيت به يكي از ريشه هاي موثر در شكل دهي آن است . اگر دلدادگي مدرنيته در ايران بيشتر به جهان غرب است ، از آن به عنوان مدرنيته بيشتر غربي و كمتر ايراني ياد شده و اگر اين دلدادگي بيشتر به شرايط و موقعيت فرهنگي اجتماعي ايران است از آن به عنوان مدرنيته بيشتر ايراني و كمتر غربي ياد شده است . پس نزاع اصلي بين مدعيان و داوران مدرنيته در ايران، نوع رابطه اي است كه جهان معاصر ايراني با جهان معاصر غربي دارد .

وي افزود : با توضيح فوق مي توان ادعا كرد كه در ايران معاصر وجودي به نام مدرنيته ، جاري و ساري است .  اين وجود در تعامل با وجودهاي متعددي است :  (1) سنت ايراني، (2) مدرنيته غربي، و (3) وجود فرا ايراني و فرا غربي . در صورت قبول اين كه مدرنيته در ايران متفاوت از صورت هاي متعدد و گوناگون ، ولي مرتبط با مدرنيته در كل جهان دارد ، وقتي از جهان اجتماع ايراني سخن گفته مي شود ديگر نمي توان از امري عدمي يا وجودي ، يعني از نبود مدرنيته يا غلبه سنت و سنت گرايي بر جامعه و فرهنگ در ايران ياد كرد . اين قول كه وضعيت معرفتي و اجتماعي و فكري جامعه ايراني را در موقعيتي آغازين كه در ارتباط بين سنت و مدرنيته است بدانيم ، بي معني است .

دكتر آزاد ارمكي با طرح اين پرسش كه  آيا شاهد يا شواهدي براي ادعاي فوق وجود دارد ؟ ، گفت : در پاسخ به اين پرسش به بيان واقعيت هاي تاييدي در دو سطح  نظري و تجربي مي پردازم . در سطح نظري ،  شكل گيري روشنفكري ديني در ايران نمونه بارز اين مدعاست، زيرا چالش اصلي اي كه روشنفكري ديني در ايران دارد فراتر از پيوستگي جهان مدرن با جهان سنتي است . از نظر اكثر روشنفكران ديني جهان معاصر تلفيقي از جهان سنتي و مدرن است كه مركزيت آن را دين و دينداران مدرن به عهده دارند . با وجود مراحل گوناگون در تطور انديشه روشنفكري ديني ، موضوع اصلي مشترك در همه اين دوران ، جست وجوي راه حل در متن ديني و فرهنگي ايراني براي مشكل  تزاحم سنت و مدرنيته بوده است . در سطح تجربي نيز با انقلاب اسلامي رو به رو هستيم . انقلاب اسلامي در ايران اصلي ترين نمونه تجربي تعامل بين جهان سنتي و مدرن است ، زيرا شعارهاي اصلي انقلاب ، ديني و اجتماعي است . برابري در كنار آزادي ، عدالت در كنار حقوق انساني و حفظ سنت هاي ديني و اجتماعي داراي اهميت است . در ادامه اين تجربه، پس از دوم خرداد ، اصلاح طلبان مدعي جامعه مدني هستند كه  ضمن تاكيد بر اهميت دين و دينداري ، حقوق انساني نيز برايشان اهميت دارد .