واقعيت هاي ملموس اجتماعي مي گو يند دختران در تحصيل جدي تر از پسران هستند

نظر شما در مورد ورود 70 درصدي دختران به دانشگاه ها كه طرح " تفكيك جنسيت"  را به دنبال داشت، چيست ؟

مسئله تفكيك جنسيت در ايران، مسئله جد يدي نيست. زنان مي خواهند از حقوق خود شان د فاع كنند و زماني هم كه وقت آن بيايد تلا ش مي كنند كه اين كار را انجام دهند. زماني نيز در صدد دفاع ازمنافع گروهي خود هستند كه با ايجاد شد ن اين فرصت ، بحث آن نيز در جامعه ما به وجود مي آيد. حالا تا چه ميزان قوانين از آنان د فاع مي كند و مدافع حقوق زنان است ، اين خود ش سئوالي است كه بايد پاسخ داده شود .
البته بعد از انقلا ب تلا ش هاي زيادي در اين راستا صورت گرفته است . انجمن ها ، سازمان هاي زنان ومراكز مختلفي كه از حقوق زنان حمايت مي كنند، تشكيل شد. كار هاي خيلي خوبي در اين زمينه شده ولي به نظر من لازم است كه كارهاي بيشتري انجام شود . در واقع مسئله اين است كه بين زنان و مردان تفاوت هايي وجود دارد . من مطمئن هستم توانايهايي كه در مردان وجود دارد در زنان نيست . بر عكس  در خيلي از زمينه ها نيز زنان داراي توانايهايي هستند كه  امكان دارد در مردان وجود نداشته باشد.

خانم دكتر! به عقيده شما اين توانايي ها را در چه زمينه هايي مي توان ديد ؟  

به عنوان مثال؛ ما اگر بخواهيم در سازمان ها از مد يران زن استفاده كنيم ، ضرر نمي كنيم . نه به اين د ليل كه چون من خودم  مسئول بخش انتشارات  دانشگاه علوم پزشكي ايران به عنوان يك سازمان فرهنگي- علمي هستم ودرآن فعاليت مي كنم، اين حرف را مي زنم. بلكه دليل آن اين است كه  زنان داراي د قت و مسئوليت پذ يري هستند، امكان اداره كردن سازمان ذي ربطشان را به نحو بسيار خوبي دارند. در اين مورد من هيچ شكي ندارم و آن را تجربه و امتحان كرده ام كه در دو ويژگي" د قت" و" مسئوليت   پذيري " بين كاركنان زن و مرد تفاوت هاي زيادي وجود دارد. اين ويژگي ها د ر بين زنان به مراتب بيشتر از مرد ها است .

ولي امروز در جامعه ما، بسياري از مسئولان و متخصصان كشور،علت ناكار آمد بود ن زنان  در كار هاي اجتماعي و مد يريتي را به د ليل ويژگيهاي فيزيكي مثل ظرافت بيشترزنان نسبت به مردان ، دوران بارداري ، مسئوليت در قبال همسر و فرزندان و... مي دانند . در حالي كه در يك محيط اجتماعي ، شايد آن چيزي كه از اهميت بيشتري بر خوردار باشد ، فكر كردن در زمينه ايجاد تعامل بين انسان ها است كه به برقراري ارتباطات بهتر مي انجامد . به عقيده شما وقتي زنان مي توانند مسئوليت و مد يريت زند گي در منزل را به عهده بگيرند، آيا نمي توانند در كارهاي اجتماعي كارآمد باشند كه صرفا به مسائل فيزيكي و ظرافت هاي زنانه آنان پرداخته مي شود ؟

من با اين نظر كه ما فقط بايد به توانايي هاي فيزيكي بين زنان و مردان توجه كنيم، موافق نيستم. به اين صورت نيست كه چون خداوند درخلقت، مرد وزن را با تفاوت هاي فيزيكي خلق كرده است، پس زن انساني ظريف آفريده شده است.  واقعا در تفكر چه فرقي بين زن و مرد وجود دارد ؟ هر د وانسان هايي هستند كه به خوبي مي توانند فكر كنند.
وقتي ما مسئوليت هاي بزرگي مثل همسرشدن، مادر شدن و تربيت فرزندان را در خانه به عهده زن مي گذاريم، پس قاعد تا اداره سازمان ها نيز از چيز هايي است كه بسيارساده تر از آن مد يريتي است كه در خانه به عهده زن مي گذاريم تا آنها را انجام دهد.

به چه علت ؟

من در تجربه شخصي خودم مادر شد ن ، همسر بودن و ... را تجربه كرده ام و مي دانم كه سپري كرد ن اين گونه تجربيات به مراتب سخت تر از تجربياتي است كه در حال حاضر بايد در اين سازمان انجام بدهم. به دليل اين كه، هم زمان با آن نقش نهايي كه  انجام مي دهم، چند نقش ديگر نيز دارم كه بايد انجام دهم. كدام مردي وجود دارد كه هم زمان بتواند چند نقش را انجام دهد . همچنين در منابع مطالعاتي كه در دانشگاه تد ريس مي شود و بر گرفته از مطالعات علمي در خارج از كشور است، ما مي بينيم كه آنها هم به همين نقش زنان اشاره مي كنند . در واقع آنان مي گويند:  زماني كه ما اين تغيير نقش ها را به زنان مي دهيم  باعث مي شود كه توانايي هاي آنان د گرگون شود.
شايد يكي از دلايلي كه باعث مي شود برخي از افراد بگويند كه زنان كارايي كمي دارند ، همين تداخل نقش ها باشد كه براي آنان به وجود مي آيد . يعني نقش مادري ، همسري و در كنار آن نقش هاي اجتماعي را كه زنان هم زمان با هم به عهده مي گيرند و نمي توانند آنان را از هم تفكيك كنند . در واقع اين تداخل نقشي امكان دارد به اين صورت ما را مورد ارزيابي قرار دهد كه ما از لحاظ كارايي ضعيف هستيم . ولي من اين را قبول ندارم . چون مسئوليت پذيري كه درچارچوب خانواده به عهده زن گذاشته مي شود و همچنين  پذيرش نقش مسئوليت پذيري در كار بيرون از خانه ، در واقع زنان را در انجام وظايفشان مسئول تر مي كند . 
البته نه از جنبه فمنيسم بودن كه من چندان به اين اصل اعتقاد ندارم؛ بلكه از آن جهت كه آن گروه از زناني كه با كار بيرون از منزل درگير هستند، قاعد تا مسئوليت بيشتري را هم به عهده مي گيرند و به نظر من همسران آنان نيز خيلي راحت تر زند گي مي كنند .  

با توجه به اين كه تخصص شما در زمينه " مد يريت خد مات و بهداشت"  است ، تعريف شما از " مد يريت " چيست ؟ 

تعريف مد يريت علمي، بعد از بحث هاي زيادي كه در سازمان هاي د نيا وجود داشته است و نمي توانستند مسائل زيادي را كه در گذ شته با آن مواجه مي شد ند ، اداره كنند، به وجود آمد. بعد ازاين نظريه ها بود كه آقاي تيلورآمد و تعريفي از مد يريت را ارائه كرد. در واقع او با ارائه اين تعريف انقلا بي را در سازمان ها ايجاد كرد .
تيلور معتقد است كه مد يريت وظايف هماهنگي، رهبري، برنامه ريزي ، سازمان دهي و هدايت را به عهده دارد. بنابر اين به طور طبيعي، مد يري كه در يك سازمان قرار دارد قاعد تا بايد بتواند اين چند وظيفه مهم را به نحو احسن انجام دهد. حالا امكان دارد كه اين مد ير بتواند مثل زنان نقش چند مد يريتي را به كار برد. يعني هم در منزل و هم در سازمان مربوطه اين كار را انجام دهد . واقعيت اين است كه در منزل نيزهمه اين وظايف بر عهده يك خانم است. وظيفه بر نامه ريزي ، سازماندهي ، بود جه ريزي ، هدايت و رهبري اعضاي خانواده .  يعني به مرور؛ زنان كل وظايف اعضاي خانواده را به عهده مي گيرند .

يعني شما فكر مي كنيد كه مردها عملا اين وظايف را به عهده  ندارند ؟    

به طور قطع  مرد ها هم اين وظايف را به عهده دارند. ولي مي توانيم بپرسيم كه آنان چه قدر از اين وظايف را انجام مي دهند ؟ چقدر از اين وظايف را يك خانم در منزل انجام مي دهد ؟ من نمي خواهم از لحاظ آماري بگويم كه ميزان انجام اين وظايف از سوي هر دو طرف چقدر است. ولي  در واقع زنان هستند كه قسمت بيشتري ازآن وظايف را در منزل انجام مي دهند .

خانم د كتر! نظريه آ قاي تيلور بر پايه ابعاد روانشناسي ، جامعه شناسي و فرهنگي جامعه خودش ارائه شد. در حالي كه درايران ما به نقطه اي رسيده ايم كه آمار ورود د ختران به دانشگاه ها به بالاي 70 درصد رسيده است و برعكس آمار ورود پسران نيز به همان مقدار كاهش يافته است . با توجه به اين معيار كه شرايط روانشناختي ، رفتار هاي اجتماعي و فرهنگي مرد م ايران با ساير نقاط د نيا متفاوت است و به همان ميزان هم بر روي رفتارهاي زنان و مردان ما تاثيرمي گذارد ، بر اساس تجربه حرفه اي و تخصصي شما در اين بافت اجتماعي چه تعريفي  از "مد يريت" داريد؟

در بحث قبلي من به مسئوليت پذ يري خانم ها اشاره كرد م. شايد علت اين كه خداوند زن را خلق كرده است، براي اين است كه در زند گي حامي مرد باشد. در واقع زن در خانواده به حمايت از مرد مي پردازد. " هميشه پشت مردان بزرگ د نيا يك زن وجود دارد" . من نمي دانم اين يك بحث علمي است يا عاميانه. ولي  مفهوم اين حرف اين است كه: " يك زن آن قدر از يك مرد حمايت مي كرده كه مي توانسته او را به مسير خوب هدايت كند . "  اين موضوع ازهمان نكته ظريف مسئوليت پذ يري زنان است . چون  خداوند 9 ماه حاملگي را به زن داده كه آن را تحمل كند، سپس درد زايمان را كه به عنوان يك مرحله شد يد و خيلي بزرگ تحمل مي كند . يعني شما مي دانيد  كه " فرزند زايي" خودش چه مفهومي را در بر مي گيرد ؟ در حقيقت فرزند زايي يك مرحله تكاملي از زند گي يك زن است كه بعد از تولد فرزند ش مسئوليت هاي عمده را به عهده مي گيرد . شما فكر كنيد در تمام اين مدت پدر و مادرها يي كه صاحب اولاد مي شوند، براي مراقبت از نوزاد مادر چقدر بيدار مي شود و پدر چقدر؟! 
شايد واگذاري همين مسئوليت هاي اساسي به عهده زنان؛  به دليل اين باشد كه زنان از لحاظ طبيعي و فيزيولوژيك آماده پذ يرش يك چنين مسئوليتي هاي را داشته  و به نظر من اين مسئوليت ها در زن به وديعه نهاده شده است. يعني اين مسئله يك هد يه الهي است كه باعث تفاوت زنان با مرد ها مي شود . اين فرق بزرگي است . زيرا اين نكته در تمام مسير زند گي خودش را نشان  مي دهد .
درس خواندن دانشجوي پسر با دختر و همچنين ميزان مسئوليت پذيري اين د و گروه ، متفاوت است . د خترها به طور جدي و با   دقت خيلي زياد كه همراه با علا قه و همچنين پشتكار زياد است؛ مسائل زند گي را پي گيري مي كنند. اين مسئله كه الان درصد ورود د ختران در سال گذ شته به حدود60 درصد رسيده بود و امسال نيز بالاي 70 درصد را در بر مي گيرد، به علت اين است كه براي يك د ختر ورود به دانشگاه و سپس ادامه تحصيل در سطح فوق ليسانس ، يك مسئله  كاملا جدي است. در حالي كه براي يك پسرمسائل به مراتب جدي تري نسبت به ادامه تحصيل وجود دارد كه شامل سربازي و ادامه اشتغال است. براي پسرها اين د و بخش از زند گي به مراتب از اهميت بيشتري برخوردار است . مسئله درس خواندن براي پسرها، جاي چندان جدي را نمي تواند در مسائل زندگي آنان داشته باشد. آنان در پاسخ به اين سئوال كه چرا نمي خواهند ادامه تحصيل دهند؟ مي گويند: " افرادي كه درس خوانده اند به كجا رسيده اند كه حالا ما هم بخواهيم همان كار را انجام دهيم." در حالي كه وقتي اين سئوال را از يك خانم مي پرسيم او درس خواند ن را براي خود ش يك امر واجب مي داند كه براي  او يك مسئله جدي است . 
سر كلا س هاي درس به تجربه براي ما ثابت شده است كه حتي از نظر ساختار شخصيتي بين دختران و پسران تفاوت وجود دارد. چون آنان حتي از نظر نشستن بر سر كلا س درس با يكد يگر متفاوت هستند .  دانشجويان پسر در سر كلا س درس دائما در حال رفت و آمد؛ هستند. در حالي كه د ختران بيشتر تمايل دارند كه در خود كلا س حضور داشته و تا آخر كلا س بنشينند. همين دلايل است كه حضور پسر ها و دختر ها را در مسائل اجتماعي از يكد يگر تفكيك مي كند .
بنابر اين شما مي بينيد وقتي كه د ختران مسائل تحصيل را جدي مي گيرند، پس ورود شان به دانشگاه ها نيز بيشتر مي شود. در حالي كه اين مسئله براي پسرها معكوس بوده است .
به نظر من پسرها از استعداد بسيار بالايي برخوردار هستند. ولي اين عامل كه من از هوش بالايي بر خوردارم و اميد وار ي به اين مسئله باعث مي شود كا آنان فكر كنند كه حتما در دانشگاه قبول مي شوند. در حالي كه امكان دارد حركت د خترها لاك پشتي باشد و بر عكس پسرها امكان دارد حركتشان خرگوشي باشد. درست همين مثال در مورد آنان صادق است . دخترها باهمين حركت لاك پشتي است كه از پسرها جلو مي زنند . اين فرقي است كه بين د خترها و پسرها وجود دارد.
از اين جهت  ما مي بينيم كه در همه بخش هاي زند گي زن ومرد اين مسئله خود ش را نشان مي دهد . همه اين مواردي كه گفتم به دليل اين نيست كه من مي خواهم از گرايش هاي فمنيستي د فاع كنم . نه اين طور نيست.  بلكه اين چيزها واقعيت هاي ملموس اجتماعي ما است و شما مي بينيد كه اين ويژگي ها در جامعه ما هم وجود دارد .

با توجه به تعريف شما از" مد يريت زنان"  كه در مسائل مختلف زند گي به آن احاطه دارند ، آيا افزايش ورود د ختران به دانشگاه ها مي تواند بر خلا ف آنچه كه مسئله جنسيت را مطرح مي كنند؛ به وجود آورنده يك تعاد ل در جامعه ما باشد ؟ 

من با طرح مسئله جنسيت موافق نيستم. خداوند در خلق زن و مرد اصلا نگفته است كه آنان باهم فرق دارند . در تعاليم اسلا م نيز از زن و مرد به عنوان موجوداتي نام برده مي شود كه مي توانند در زند گي تعادل ايجاد كرده و از همد يگر در زند گي خانواد گي حمايت كنند. در واقع ما بايد اين مباحث را در منابع قوي اسلا م كه از آنجا نشات مي گيرد، برده و ببينيم آيا خداوند در خلقت زن ومرد تفاوتي قائل شده است يا خير؟ آيا خداوند گفته است كه كدام يك از زن و مرد برتر هستند؟ د ر منابع اسلا مي مطرح نشده است كه كدام يك از اين د و موجود برتر هستند. ولي در آنجا آمده است كه هر د وي آنان مكمل يكد يگر بوده و بنابراين وقتي كه مكمل يكد يگر باشند؛ تكامل بخش جامعه نيز هستند .
در حال حاضر سازمان بهداشت جهاني به مسئله اي كه خيلي به آن مي پردازد، مقايسه سطح سواد زنان و مردان است. حد ود 6 سال پيش كه من هم مقاله اي را در آنجا ارائه داد م، مقاله اي را از سازمان بهداشت جهاني مي خواند م كه در آن آمده بود : در بسياري از كشورهاي جهان سوم ، ترجيح مي دهند كه اولاد پسر داشته باشند. حتي در كشور هايي مثل چين كه اين خودش يك روانشناسي اجتماعي را لازم دارد . دلايلي مانند : اولاد پسرعصاي روز پيري است ، د ست ما را مي گيرد ، به پد ر و مادر      خد مت مي كند ، در آمد زا است ، از همان سال هاي اول زند گي مي تواند كار كند و براي خانواده در آمد ايجاد كند و موارد بسيار د يگري  را مطرح مي كنند كه مي تواند اين تفكر را در جامعه حاكم كرده و در واقع اين تفاوت جنسيتي را به نوعي ايجاد كند. همين تفكر هم براي مرد م ايجاد شود كه كود ك پسر را به د ختر ترجيح دهند .  پس شما مي بينبد كه اين مسئله در نهاد اجتماعي كشور هايي كه به اين ترتيب فكر مي كنند؛ رسوخ مي كند .
در حاضر، ما به اين ترتيبي كه داريم پيش مي رويم ، بهترين وضعيت اين خواهد بود كه اين تفاوت جنسيت را كنار گذاشته و در واقع به د خترانمان اجازه رشد بدهيم. چون به نفع جامعه ما است اگر از زنان ما حمايت شود و آنان بتوانند در مسائل اجتماعي رشد كنند. زيرا بنيان خانواده كه به وسيله زن تشيكل مي شود ، كود كان راهم كه به لحاظ تربيتي به د ست زنان با كفايت تربيت مي شوند، در بر مي گيرد.