خبرگزاری مهر-گروه استانها: به زنجان که می آیید، پس از تماشای گنبد تاریخی سلطانیه، طولانی ترین غار آهکی جهان کتله خور و بنای بی نظیر رختشویخانه وارد طولانی ترین بازار سرپوشیده کشور که شدید سری هم به حمام موزه تاریخی «سرمدیان» بزنید و آبتنی نوروزی را اینجا تجربه کنید.
اگر دلتان هوای گرمای حمام های نمره را کرده، بقچه لباستان را جمع کنید و راهی حمامی شوید متعلق به عصر صفوی،اینجا هم چرک تن را می زدایید هم با هویت معماری بومی آشنا می شوید، بیش از 600 قطعه اشیا تاریخی مشاهده می کنید و زیر کیسه های دلاک مشت و مال هم داده می شوید دست آخر با یک استکان چایی تازه دم راهی خانه خواهید شد.
یكی از گرمابه های به جا مانده از روزگاران دور، گرمابه تاریخی حاج ابراهیم سرمدیان است، گرمابه ای كه در جدال با سرمای روزگار هنوز پا برجاست و مشتریان اهل ذوق خود را دارد.
در كوچه سقالر یكی از كوچه های معروف منتهی به خیابان فردوسی و در همسایگی كاروانسرا ناصریه كاروانسرای بهجت واقع شده است، در چوبی قدیمی با گل میخ هایش همچنان باقیست اما دیگر خبری از دو سكویی كه دو سوی در، برای نشستن تعبیه شده بود خبری نیست، دیوارها بازسازی و نقاشی شده است.
در را كه می گشایی بخار و رطوبت صورتت را نواش می دهد یك متر از پایین دیوار ها با رنگ نارنجی و آبی به طرح آجر نقاشی شده است چهار پله می آیی پایین وارد دالانی باریك به ابعاد دو متر مربع می شوی، در دیگری هست كه غبار تاریخ ندیده، جدید است و چشمی دارد.
كمد های چوبی دور تا دور سالن چیده شده اند و مقابل آن ها سكویی برای نشستن، كف سالن با تكه موكت های مختلف پوشانده شده، یك بخاری با دودكش بلند كه از وسط سقف خارج شده روبروی در است و یك حوض هشت ضلی با ماهی های قرمز كه سقف بالای آن گنبدی است و سه نورگیر دارد كه وقتی به جهت تعبیه آن ها دقت می كنی می بینی یك فلش به سمت قبله است.
انتهای سالن یك تخت با روكشی مندرس و یك خمره بسیار بزرگ و قدیمی كه تكیه گاه سماور كوچك گرمابه است و در سوی دیگر یك یخچال یك و نیم متری كه حداقل عمرش سه دهه است، اسفندها به شكل لوستر به نخ كشیده شده و لامپ ها را احاطه كرده اند.
دور تا دور سالن كه «سربینه» نام دارد اشیا قدیمی چیده شده، لوازم چوبی، سماور، ترازو، دستگاه نخ ریسی، قلیان، چراغ نفتی، خمره و حتی كتاب هایی كه به گفته صاحب گرمابه متعلق به عهد صفویه است «مشك اب»، حصیرها و ده ها وسیله دیگر دور تا دور سقف طاق ضربی كوبیده شده اند، بسیاری از وسایل ها روی ۴۳ كمد چوبی كوچك كه با رنگ آبی روشن نقاشی شده اند چیده شده و حتی عكس هایی از شمایل ائمه (ع) و لوطی های قدیمی زنجان چسبانده شده، بخشی از اشیا ریز مثل انگشتری و كتاب های قدیمی درون یك ویترین جدید چیده شده اند و قفس های قناری روی كمدها قرار گرفته اند تا مشتری ها همراه با عطر خوش حمام از آواز زیبای آن ها نیز بهره مند شوند.
لنگ های قرمز رنگ تا شده و مرتب در یكی از قفسه ها روی هم چیده شده اند، شامپو، صابون و حتی كیسه در قفسه ای برای فروش صف كشیده اند.
در كمد كوچك روبروی در چشمی دار، را كه باز می كنی به سردابه می رسی جایی شبیه انبار با سقف كوتاه كه در گذشته برای خنك نگه داشتن آب و خوراكی استفاده می شد و در داخل كمد مخفی شده است.
نرسیده به انتهای سالن و سماور و تخت، ورودی دیگری هست كه از طریق یك محوطه یك متر مربعی هدایتت می كند به سمت سرویس بهداشتی و حمام.
دمپایی ها در ورودی صف كشیده اند تا مشتری آن را به پا كند وچهار پایه ها و سطل های پلاستیكی كه برای نشستن و آب برداشتن استفاده می شوند.از یك حوضچه كوچك محتوی آب سرد به دالان و بعد حمام وارد می شوی، این حوضچه علاوه بر اینكه پاهارا پیش از ورود پاك می كند هنگام خروج از حمام نیز اگر پاها با آب سرد در تماس باشند فرد را از سرما خوردگی و سردرد ناشی از بخارات حمام حفظ می كند.
دالان ها یا دهلیزها هم یكی از ویژگی های جذاب معماری گرمابه هاست، این دهلیزها در تعدیل هوای محیط موثرند و با معتدل كردن هوای گرم و سرد مانع سرماخوردگی می شوند.
وارد دلان كه می شوی یك در كوچك هست كه درآن نیم دیواری دو سرویس بهداشتی را از هم جدا كرده و در كوتاه و باریك دیگری كه طول و عرض آن یك در یك و نیم متر هم نمی شود به سالنی باز می شود كه دور تا دور آن درهای حمام های كوچك و دوش دار هست.
سالن با سرامیك كف پوشی شده در این سالن مردم كیسه می كشند و سپس در حمامك ها دوش می گیرند، دو حمام جداگانه كه دیوارهای آن نیز با مصالحی شبیه آهك پوشیده شده محل جداگانه ای برای نظافت های خاص است، نورگیرهای سقف سالن مشابه نورگیرهای سربینه است.
سكوی مربوط به نماز خواندن طی زمان تخریب شده و جای آن خالی است همین طور جای سه خزینه آب سرد، گرم و ولرم سالهاست در این سالن خالی است، گرچه هنوز آب جاریست، آب تنی هست و دلاك و مشت و مال ....
گرمابه حاج ابراهیم كه در دل بازار قدیمی زنجان جا خوش كرده است حالا علاوه بر مشتری های ثابت و سن و سال دار مشتری های جوان هم دارد كه با علاقه به مشت و مال می آِیند و در گرمابه آبتنی می كنند.
هر روز ساعت هفت صبح در گرمابه به روی مشتریان گشوده می شود،از هفت سال پیش تاكنون شنبه ها گرمابه مختص بانوان است و مشتری ها پرو پا قرص هستند حتی یك مشتری دارد كه به هوای آبتنی از تهران به زنجان عزیمت می كند. دلاك و مشت و مال ده، برای آقایان یك نفر است و برای خانم ها سه نفر.
محمد رضا سرمدیان نوه حاج محمد و فرزند حاج ابراهیم، سومین نسل از گرمابه داران در این خانواده است. او كه علاقه مند به فعالیت در محیطی آرام است از هفده سال پیش پس از فوت پدرش مدیریت حمام را عهده دار شده و دلسوزانه تمام امورات آنجا از تعمیر و بازسازی تا جمع آوری كلكسیونی برای ایجاد موزه درگرمابه را انجام می دهد.
نظر شما