گروه استانها، خبرگزاری مهر- رقیه رحمتی راد: استان خراسان جنوبی دومین استان بیابانی کشور است که بخش عظیمی از بیابان‌های کشور را در خود جای داده است و به دلیل خشکسالی‌های ۱۸ سال اخیر روز به روز به وسعت بیابان های این استان اضافه می شود.
به گفته برخی کارشناسان اگر روند خشکسالی در استان تا ۱۵ سال آینده ادامه داشته باشد در این استان چیزی به عنوان مرتع وجود نخواهد داشت، کما اینکه هم اکنون نیز کاهش علوفه مرتعی در این استان ۴۴ درصد کاهش یافته که نشان از خشک شدن مراتع دارد.
با توجه به اینکه پنج میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از مساحت استان را بیابان‌ها تشکیل می‌دهند این عامل باعث شده است که سالانه خسارت‌های جبران ناپذری به راه های مواصلاتی استان، بخش کشاورزی و دامداری، راه آهن و عرصه‌های منابع طبیعی استان وارد شده، و باعث خالی از سکنه شدن بسیاری از روستاهای و مهاجرت روستائیان به دیگر استان های کشور شود.
گسترش بیابان بعد از تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین به عنوان سومین چالش مهم جامعه جهانی به حساب می آید که در استان خراسان جنوبی خطر بیابانی شدن بیش از هر جای دیگر احساس می شود و نیازمند توجه ویژه مسئولان به حوزه بیابان است.
دشت هایی که هیچ ندارد
یک پیرمرد روستایی در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه دیگر توان چوپانی در این زمین‌ها را ندارد، بیان کرد: تمام علف‌ها از بین رفته و چراگاهی برای گوسفندانم ندارم.
محمد اسدالهی با بیان اینکه این اراضی هفت سال است که رنگ بهار را به خود ندیده‌است، اظهار کرد: گوسفندانم برای یافتن اندکی آذوقه از صبح تا شب در این زمین‌ها جست‌وخیز می‌کنند و در نهایت چیزی نصیبشان نمی‌شود.
وی خواستار علوفه رایانه‌ای از سوی مسئولان شد و گفت: اگر وضعیت به همین روال پیش برود دیگر جانی برای ما روستاییان باقی نمی‌ماند.
اسدالهی ادامه داد: در شرایط کنونی روزبه‌روز تعداد دام‌ها و دامداران روستایی کاسته شده و این امر نیازمند توجه جدی از سوی دولت و مسئولان است.
افزایش سطح بیابانی، کاهش علوفه و دعوای دامداران
یکی دیگر از دامداران روستایی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به کمبود بارندگی در چندسال اخیر، بیان کرد: کاهش بارندگی باعث افزایش خشکسالی و کاهش علوفه در روستاها شده است.
شیردل براتی با بیان اینکه بیست سال است که به دامداری مشغول است، بیان کرد: رنجی که در چند سال اخیر متحمل شده‌ام شوق چوپانی و گوسفندداری را از من گرفته است.
وی ادامه داد: به دلیل خشکسالی و نبود علوفه برای دام، دامداران نیز برای یافتن چراگاه با یکدیگر به دعوا و جدال می‌پردازند.
براتی با بیان اینکه در دو سال گذشته بر روند بیابانی شدن اراضی روستایی افزوده شده است، اظهار کرد: بیابانی بودن اراضی علاوه بر کاهش دام، در روزهای مختلف سال مشکلات متعددی را برای دامداران به وجود می‌آورد.
گسترش کویر
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بیرجند در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: بیابان پدیده‌ای است که روزبه‌روز توسعه می‌یابد و برای مناطق کم آب، خشک و نیمه‌خشک زنگ خطری بوده که باید جدی گرفته شود.
ابراهیم علیپور با اشاره به نام‌گذاری روز جهانی بیابان‌زایی در تقویم، بیان کرد: به دلیل اهمیت موضوع بیابان، ۲۷ خردادماه به عنوان روز جهانی بیابان‌زایی در سراسر جهان نام‌گذاری شده است.
وی ادامه داد: امروزه مسائل مربوط به بیابان و گسترش کویر یکی از مهم‌ترین مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
علیپور با اشاره به عوامل مؤثر در بیابان‌زایی، بیان کرد: استفاده نادرست از اراضی کشاورزی، چرای بیش‌ازحد مراتع، شخم اراضی در جهت شیب زمین و پراکندگی اراضی کشاورزی از جمله این عوامل است.
وی ادامه داد: بالا بودن سطح فقر نسبی جوامع روستایی و ناتوانی ساختار روستایی در استفاده از فرصت های رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی یکی دیگر از عوامل مؤثر در بیابان‌زایی است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بیرجند ادامه داد: عرصه‌های بیابانی بیرجند شامل دشت خاکستری، مرک، شهاباد، قطار گز، چاه زرد و چاه غیاث است.
علیپور با اشاره به اقدامات انجام‌شده در راستای بیابان‌زدایی، اظهار کرد: در این راستا دو هزار و ۲۴۶ هکتار از عرصه‌های بیابانی تحت عملیات بذرپاشی، نهال‌کاری و مدیریت روان آب قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه این اقدامات نتایج خوبی به دنبال داشته است، افزود: کاهش گردوغبار و جلوگیری از خسارات احتمالی به باند فرودگاه بیرجند و همچنین پروازهای این فرودگاه از مهم‌ترین این نتایج است.
علیپور اشتغال‌زایی در منطقه و بهبود وضعیت معیشتی ساکنین طرح، احیا و اصلاح مراتع تخریب‌شده ناشی از چرای بیش از ظرفیت، تلطیف هوای منطقه و جلوگیری از بروز صدمات ناشی از گردوغبار به جاده مواصلاتی بیرجند- نهبندان را از دیگر نتایج مطلوب بیابان‌زدایی دانست.
خراسان جنوبی دومین استان بیابانی کشور
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: این استان با قرار داشتن بر روی کمربند خشک و نیمه‌خشک نیمکره شمالی دارای ذخایر منابع آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه بسیار شدید و میزان پوشش گیاهی اندک است.
وی با بیان اینکه با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی ۸۶ درصد مساحت استان شامل بیابان است، اظهار کرد: از کل عرصه‌های طبیعی استان ۳۶ درصد را عرصه‌های بیابانی و ۵۰ درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل می‌دهد.
خسارت ۲۰۰ میلیون ریالی فرسایش بادی به منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به وجود کانون های بحرانی در استان، بیان کرد: هم اکنون ۲۸ کانون بحرانی بیابان در سطح استان موجود است.
وی با بیان اینکه این کانون‌ها در تمام شهرستان های استان پراکنده است، افزود: این کانون‌ها شامل یک میلیون و ۳۸۶ هزار و ۷۴۱ هکتار در استان است.
شریفی اظهار کرد: از کل مساحت خراسان جنوبی، سه میلیون و ۱۲۱ هزار و ۴۷۶ هکتار تحت فرسایش بادی در ۲۳ منطقه است.
وی ادامه داد: میزان خسارت فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی در کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان، سالیانه حدود ۲۰۲ هزار و۵۲۵ میلیون ریال برآورد شده است.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در راستای بیان زدایی، اظهار کرد: در سال ۹۳، هزار و ۹۳۵ هکتار نهال‌کاری انجام‌شده است.
وی با بیان اینکه در دو هزار و ۸۹۰ هکتار مدیریت روان آب های سطحی انجام‌شده است، افزود: این اقدامات با اعتباری بالغ بر ۲۶ میلیارد ریال اجرایی شده است.
شریفی ادامه داد: همچنین برای ۲۸ هزار و ۸۰۰ هکتار از جنگل های دست کاشت استان طرح اجرای مدیریت تهیه و در ۷۴۹ هکتار نیز اجرایی شده است.
تخصیص ۹۳۰۰ میلیون ریال اعتبار به پروژه‌های بیابان‌زدایی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اظهار کرد: در سال گذشته نیز ۷۰۰ هکتار از اراضی بیابانی نهال‌کاری و در ۹۰۰ هکتار نیز آبگیر احداث شده است.
وی با اشاره به برنامه‌های سال جاری در راستای بیابان‌زدایی، بیان کرد: بالغ بر ۹ هزار و ۳۰۰ میلیون ریال برای اجرای پروژه‌های سال جاری در بخش بیابان‌زدایی در نظر گرفته شده است.
شریفی با اشاره به اینکه خشکسالی های پیاپی در خراسان جنوبی، اظهار کرد: تأثیر خشکسالی مداوم چند سال اخیر در بیابانی شدن بیشتر عرصه‌های منابع طبیعی از طریق ضعیف تر شدن پوشش گیاهی و وزش بیشتر طوفان‌های گردوخاک بر عموم مشهود است.
وی منابع آبی محدود و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی را یکی از عوامل بیابان‌زایی دانست و افزود: خشکسالی های متمادی و کاهش بیوماس در سطح عرصه‌های طبیعی، خاک حاصلخیزی کم و پوشش گیاهی ضعیف از جمله عوامل بیابان‌زایی است.
شریفی ضعف آگاهی های عمومی از اهمیت منابع طبیعی و نقش آن در جلوگیری از فرسایش بادی، تغییر کاربری اراضی و استفاده نکردن از روش های جدید برای مدیریت و حفاظت خاک در اراضی کشاورزی را از دیگر عوامل بیابان‌زایی دانست.
خراسان جنوبی هجدهمین سال خشکسالی را پشت سر می‌گذارد و با گذر زمان نیز بر بیابانی شدن این خطه افزوده می‌شود. بنا به اذعان کارشناسان احیای زمین با استفاده از شوره‌زارها راهی برای نجات از این مشکل و نیازمند تلاش از سوی مسئولان دارد.
نظر شما