به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد خبری دومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی، تمدن نوین اسلامی از موضوعات مهم و مورد نظر در چشم انداز انقلاب اسلامی است که مقام معظم رهبری هم بر تحقق آن تاکید ویژه ای دارند. نگاه تمدن نوین اسلامی ایرانی نیست بلکه همه کشورهای مسلمان را دربرمی گیرد و افق بلندمدت آن رهبری جامعه اسلامی به دست امام زمان(عج) است. با توجه به اهمیت این موضوع دومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی از ۲ لغایت ۹ اسفند ماه با مشارکت بیش از ۱۵ مرکز دانشگاهی و حوزوی برگزار می شود.
به همین منظور با دکتر حاکم قاسمی رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) و مسئول کمیسیون آینده پژوهی و آینده نگاری دومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی گفتگویی انجام شده که در ادامه آن را می خوانید.
*تعریف شما از تمدن نوین اسلامی چیست؟
تمدن در یک تعریف کلی مجموعه دستاورهایی مادی و معنوی یک جامعه است که شکل و محتوای زندگی را تشکیل می دهد و سبک زندگی، نظامات اجتماعی، قواعد و قوانین، ابزارها و فناوری مورد استفاده و چگونگی و نوع زیست اجتماعی را تعیین می کند. تمدن اسلامی در طول تاریخ این ابعاد مادی و معنوی زندگی اجتماعی را با ویژگی های مختص به خود تعیین کرده بگونه ای که به عنوان تمدنی متفاوت و متمایز با سایر تمدنها ظهور کرده و تداوم یافته است.
حال وقتی از تمدن نوین اسلامی صحبت می کنیم، مراد و منظور تمدنی جدید و متفاوت با تمدن اسلامی نیست. تمدن نوین اسلامی از همان مبانی و بنیانهای تمدن نوین اسلامی برخوردار است اما متناسب و منطبق با شرایط جدید و تحولاتی که در زندگی اجتماعی بشر اتفاق افتاده است. تمدنی است که محتوای اسلامی را منطبق با شرایط جدید بشر و در شکل و فرمی نو ارائه می کند.
*جایگاه کمیسیون آینده پژوهی تمدن نوین اسلامی و ارتباط آن با هفته علمی تمدن نوین اسلامی چیست؟
وقتی از تمدن نوین اسلامی صحبت می شود، اصل بحث تمدن سازی و شکل دادن تمدنی نوین است که معطوف به حال و گذشته نیست، بلکه معطوف به آینده است. بنابراین پای آینده پژوهی و آینده نگاری به میان می آید. آینده پژوهی و آینده نگاری علم و دانشی است که می آموزد چگونه می توانیم بر آینده تاثیر بگذاریم و آن را بسازیم، لذا وقتی می خواهیم تمدنی مطلوب را در آینده ایجاد کنیم نیاز مبرم به این علم و دانش و به کارگیری آن داریم.
کمیسیون آینده پژوهی در چارچوب فعالیت هایی که در قالب هفته علمی تمدن نوین اسلامی صورت می گیرد و نقش آن در ترسیم و توصیف دقیق آینده مطلوب (که همان شکل گیری تمدن نوین اسلامی است) و تعیین راه رسیدن به این آینده مطلوب است.
*برنامه ها و اهداف این کمیسیون را تشریح کنید؟
نظر به اینکه فعالیت هفته علمی تمدن نوین اسلامی فعالیتی علمی است نه اجرایی، کمیسیون آینده پژوهی نیز فعالیتهایش متمرکز بر فعالیت علمی در حوزه آینده پژوهی تمدن نوین اسلامی است. در این جهت تلاش ما این است که اساتید صاحب نظر در این حوزه را شناسایی کنیم و فعالیت های علمی آنها را به سمت آینده پژوهی تمدن نوین اسلامی هدایت کنیم و ادبیات لازم در زمینه آینده پژوهی تمدن نوین اسلامی را تولید کنیم. اعتقادمان هم این است که با این فعالیت ها می توانیم به فرایند شکل گیری گفتمان تمدن نوین اسلامی کمک کنیم و در فرایند آینده نگاری برای ساختن تمدن نوین اسلامی می توانیم با شناسایی وضعیت ها، سناریوها و راهبردهای علمی و قابل اجرا را ارائه کنیم.
*موضوعات پیشنهادی برای مقالات سفارشی این کمیسیون را تشریح کنید و علت انتخاب آنها را بیان کنید.
به طور کلی مباحث و موضوعاتی که به مشخص شدن آینده های ممکن، آینده های باورپذیر، آینده های محتمل و آینده مطلوب تمدنی با تاکید بر تمدن نوین اسلامی مربوط می شوند، حوزه کار کمیسیون آینده پژوهی قرار می گیرند. بر این اساس مباحث مرتبط با روند پژوهی و مطالعه روندهای تاثیر گذار در شکل گیری تمدن نوین اسلامی، رویدادها، تصورات، و اقدامات تاثیر گذار بر آینده تمدنها، واکاوی پیشرانها و عوامل موثر در شکل گیری و پیشبرد روندهای ظهور تمدن نوین اسلامی، بررسی عوامل تغییر و ثبات در شکل گیری تمدن نوین اسلامی، آینده نگاری (سناریوپردازی، چشم انداز سازی، طراحی نقشه راه، و…) برای شکل گیری تمدن نوین اسلامی، راهبردنگاری، سیاست گذاری، برنامه ریزی و … برای شکل گیری تمدن نوین اسلامی، الگوپردازی، مدل سازی، تصویرپردازی و … برای شکل دادن تمدن نوین اسلامی و حتی روش شناسی مطالعات آینده تمدن نوین اسلامی، همه در حوزه فعالیت کمیسیون آینده پژوهی و آینده نگاری تمدن نوین اسلامی قرار می گیرد. نظر به اینکه در باره این مباحث و مباحث مرتبط با رویکرد آینده پژوهی ادبیاتی تولید نشده و یا کم است، کمیسیون از ارائه مطلب در این زمینه ها استقبال می کند.
*تاکنون چه تعداد مقاله برای کمیسیون ارسال شده است و به کسانی که قصد دارند درباره آینده پژوهی تمدن نوین اسلامی مطلب ارائه دهند، تاکید می کنید که بر چه موضوعاتی تاکید بیشتری کنند؟
برابر گزارش دبیرخانه هفته علمی تمدن نوین اسلامی ۶۷ مقاله به دبیر خانه رسیده که ۵۸ مقاله تایید و پذیرش شده اند. از این بین ۸ مقاله مرتبط با موضوعات کمیسیون آینده پژوهی انتخاب شده تا در دومین همایش آینده نگاری تمدن نوین اسلامی که هم زمان با هفته علمی تمدن نوین اسلامی در دوم اسفند ماه در پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) برگزار می شود، ارائه شود.
عناوین این مقالات عبارتند از: تاثیر گرایش اجتماعی در تفاسیر قرآن کریم بر شکل گیری و شکوفایی تمدن نوین اسلامی، عقلانیت سه گانه در تمدن اسلامی و امکان تکوین تمدن نوین اسلامی، واکاوی پیشران های ظهور تمدن نوین اسلامی در خارج از جهان اسلام، اضلاع تمدن نوین اسلامی و راه پایدارسازی و پابرجایی آن، حکمرانی خوب در تمدن نوین اسلامی، تحلیل سناریوهای فراوری تمدن نوین اسلامی و ظرفیت هویت سازی آن در نظام بین المللی، رسانه های تمدنی و عصبیت رسانه ای: پیشران تمدن نوین اسلامی و جهان اسلام در مرحله گذار به تمدن نوین اسلامی.
*دستاوردهای نخستین هفته تمدن نوین اسلامی از نظر شما چیست؟
می توان مهمترین دستاوردها را می توان بنا گذاشتن بنیانی علمی دانست که در زمینه ساختن تمدن نوین اسلامی تلاش می کند. علاوه بر آن با برگزاری هفته علمی به قوام یافتن گفتمان تمدن نوین اسلامی کمک شده است و با مقالاتی که چاپ و منتشر می شود ادبیات خوبی در این باره تولید می شود. با درگیر شدن مراکز پژوهشی و دانشگاهی از سراسر کشور و برگزاری نشستهای تخصصی و همایشها این ادبیات ترویج شده و می شود و در نتیجه حرکتی علمی شکل بگیرد که ادامه آن می تواند به فعالیتها و حرکتها در مسیر ساختن تمدن نوین اسلامی کمک کند و به صورت یک پیشران در این جهت عمل کند.
دومین هفته علمی هم این فرایند را ادامه می دهد و موجب تقویت و غنای این فرایند می شود و با درگیر کردن مراکز پژوهشی و دانشگاهی و اساتید مختلف از سراسر کشور امکان هم افزایی و تولید ادبیات بیشتر را فراهم می آورد که می تواند تلاشها و فعالیت ها در مسیر تمدن نوین اسلامی را تقویت کند.
نظر شما