خبرگزاری مهر- گروه استان ها: شهرستان سرایان با وسعت ۹۳۴ هزار هکتار در شمال استان خراسان جنوبی قرار گرفته و دارای اقلیم گرم و خشک است.
قریب به دو دهه خشکسالی مشکلات زیادی را برای مردمان این دیار که اکثرا کشاورز و دامدار هستند بوجود آورده است.
از طرفی افت آب های زیر زمینی نیز مزید بر علت شده و دشت سرایان را به چهارمین دشت فوق بحرانی کشور از لحاظ منابع آبی تبدیل کرده است.
به عقیدهٔ بسیاری از کارشناسان، بحران آب یکی از چالش‌های بسیار مهم خراسان جنوبی است و با توجه به اینکه شهرستان سرایان چهارمین دشت فوق بحرانی کشور است و میزان بارندگی بسیار پایین است؛ مشکل کمبود آب به طور یقین حادتر بوده و ضروری است تا تدابیر لازم در راستای پیشگیری از مشکلات فرآروی آینده اندیشیده شود.
در این شرایط نیاز است تا ظرفیت هایی که در شهرستان وجود دارد برای نگهداشت آب در منطقه استفاده کرد.
دق چاه طالب یکی از ظرفیت های آبی شهرستان است که در فصول بارندگی دریایی را در دل کویر ایجاد می کند اما به دلیل مدیریت نشدن این آب تبخیر می شود و از دست می رود که باید از این ظرفیت ۲۷ میلیون متر مکعبی در دل کویر که قطره آبی برای آن کار دریایی را می کند بهره برد و پیش از آغاز فصل چاره اندیشی برای مدیریت آب منطقه انجام داد.
سرایان چهارمین دشت فوق بحرانی کشور
محمد صادقی رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سرایان در گفتگو با مهر با اشاره به فرونشست های ایجاد شده در بخش های آیسک و سه قلعه این شهرستان به تداوم خشکسالی های در شهرستان اشاره کرد که منجر به افت آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین، خشکیدن قنوات و چشمه‌ها شده و این شهرستان را در ردیف یکی از چهار دشت فوق بحرانی کشور قرار داده است.
وی با استناد به گفته کارشناسان یکی از راهکارهای مهم مقابله با خشکسالی را اجرای عملیات آبخیزداری دانست.
۲۷ میلیون متر مکعب آبی که هدر رفت
وی با اشاره به انباشته شدن حدود ۲۷ میلیون متر مکعب آب به دلیل بارندگی های اواخر سال گذشته در دق چاه طالب، از اجرای طرح های آبخیز داری برای استفاده بهینه از این ظرفیت عظیم آبی با همکاری جهاد کشاورزی خبر داد.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سرایان افزود: اقدامات مطالعاتی برای ایجاد دو استخر ذخیره آب در دستور کار است.
وی بیان کرد: دق چاه طالب واقع در کویر سه قلعه پایین ترین نقطه شهرستان به لحاظ ارتفاع از سطح دریا بوده و مرکز تجمع روان آب اطراف است.
وی بیان کرد: آب ورودی به دق چاه طالب از ارتفاعات شمالی و از روستاهای دوست آباد، تیغاب، آرین شهر و.... سرچشمه گرفته و پس از آبگیری بندسارهای واقع در مسیر مازاد آن به دق چاه طالب منتهی می شود.
صادقی افزود: وسعت حوزه آبریزورودی به دق ۵۱۶ هزار و ۴۰۰ هکتار می باشد که بخشی از سرشاخه های آن در شهرستانهای قائن و بیرجند قرار می گیرد.
وی عنوان کرد: از خصوصیات بارز این دق شور بودن بافت خاک و آب زیرزمینی این عرصه است.
وی ادامه داد: هرچند سطح سفره آب زیرزمینی نیز تقریبا بالاست ولی به دلیل بالا بودن درجه شوری آب امکان استقرار پوشش گیاهی مقدور نیست.
برنامه ریزی سریع
وی افزود: روان آب وارد شده به این دق ناشی از آب باران در بدو ورود شیرین است ولی به مرور در اثر تبخیر زیاد از سطح و حجم آن کاسته شده و در اثر انحلال با خاک و آب منطقه بر شوری آن افزوده می شود به طوری که ما شاهد این مساله بودیم که در فروردین ماه ۱۳۹۶ هر روز در اثر تبخیر حجم آب کم شده و بر شوری آب افزوده شد تا اینکه تمام حجم آب در طول۴۰ روز در اثر تبخیر از بین رفت.
وی عنوان کرد: در چنین شرایطی هرگونه برنامه‌ریزی بایستی در اولین فرصت و در چند روز اول ورود آب به این دق انجام شود که هنوز آب شیرین است تا از هدر رفت آن به صورت تبخیر جلوگیری شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سرایان ادامه داد: خوشبختانه اجرای طرح های آبخیز داری در سال‌های گذشته در سرایان مورد توجه قرار گرفته و مطالعات تفضیلی و اجرایی در ۹ حوزه آبخیز شهرستان سرایان انجام شده است.
وی با اشاره به بارندگی های سال گذشته گفت: ۴ میلیون مترمکعب رواناب و سیلاب در حوزه های آبخیز بخش آیسک شهرستان سرایان مهار شد.
به گفته وی کار اجرایی و عملیات پروژه های آبخیزداری در ۲حوزه کریمو –مصعبی و سد شهید پارسا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و در سایر حوزه‌ها نیز پیشرفت ۲۰ تا ۶۰ درصدی اقدامات آبخیزداری محقق شده است.
آبخیزداری و مدیریت بحران آب
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرایان در ادامه به تأثیر آبخیزداری در حفاظت از منابع با ارزش آب، خاک، گیاه و درختان اشاره کرد و افزود: اجرای سازه های آبخیزداری در مسیر آبراهه ها سرعت سیلاب را به حداقل رسانده و با کاهش سرعت رواناب از خسارت به مزارع، باغات، ابنیه و جاده ها جلوگیری می‌کند.
صادقی تاکید کرد: علاوه بر کاهش سرعت آب در طرح‌های آبخیزداری، شاهد نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی نیز هستیم.
به گفته وی کار مطالعاتی حوزه آبخیز کریمو - مصعبی در بخش آیسک با وسعت ۶ هزار و ۲۵۰ هکتار از سال ۷۰ انجام و با شروع عملیات اجرایی و پیشرفت ۸۰ درصدی تا امروز در این حوزه ۲۰۰ سازه کوچک و بزرگ توری گابیونی، سنگ و ملات و بند خاکی اجرا شده است.
وی بند خاکی ا... آباد سبز رود را یکی از این بندها نام برد که با حجم یک میلیون متر مکعب آب در سال ۸۰ احداث شده و در بارندگی اخیر هم ۲۰۰ هزار مترمکعب آبگیری شده است.
با توجه به وجود یک واقعیت به نام خشکسالی و بروز سیلابها و روانابها در کشور یک ضرورت به نام آبخیزداری و آبخوانداری وجود دارد که از بهترین و علمی ترین روش های مدیریت پایدار منابع آب می باشد.
اگرچه ارزش واقعی آب قابل برآورد ریالی نیست ولی آب استحصال شده در پروژه های آبخیزداری که بدون نیاز به هزینه های حمل، قابل بهره برداری مستقیم در زمینه کشاورزی، دامداری و غیره بوده و دارای ارزش بیش از اعتبار هزینه شده در پروژ های بخش آبخیزداری و آبخوانداری است.
نظر شما