عابدین سالاری اسکر: جلسه «چهل و سوم» شورای شهر تهران صبح و عصر به فرایند تصویب کلیات و بخش درآمدی لایحه بودجه سال ۹۷ پرداخت. در زیر به آن می پردازم.
کلیات بودجه پیشنهادی شهرداری با تغییرات اندکی(بدون اعلان رقم کلی) به تصویب شورا رسید. سوالی که در ذهن افکار عمومی مطح می شود ، این است که« بودجه سال آینده چه تفاوتی با بودجه امسال دارد؟» و «با وجود شعارها و ادعاهای مدیریت جدید شهری تا چه حد این شعارها در بودجه منعکس شده است؟» و« نقاط قوت و ضعف این بودجه می باشد؟» ابتدا، با راستی آزمایی ادعاهای آقای شهردار شروع می کنم.
۱-۱: «آینده فروشی را متوقف کردیم»، احتمالا منظور وی این است که هولوگرام (تراکم سیار ساختمانی) به روش قبل در شهرداری صادر و فروخته نمی شود. این ادعا تا امروز (دقیقا، ۱۵ بهمن ماه) تا حدی درست است. البته، اگر شهرداری از دو بخش نامه قبلی خود در حوزه معماری و شهرسازی(به تعبیر خودشان ضد فساد) عدول کند و دوبار به روشهای قبل بازگردد، این ادعا نیز تاریخ مصرفش تمام خواهد شد.(شواهد و قرائن نشان میدهد که قرار است با سبک و سیاق جدیدی کارگزارها، مجددا فعالیت خود را آغاز کنند) حال سوال این است که آیا این ادعای آقای شهردار درست است؟ پاسخ خیر است ! چرا که آقای شهردار، در تاریخ ۲۶ دیماه لایحه دوفوریتی جهت فروش ۴ هزار میلیارد اوراق مشارکت به شورا ارسال و از شورا مصوبه گرفت . پس آینده فروشی از قبل شروع شده است، منتها در دوره مدیریت قبلی، فضای کالبدی و فیزیکی شهر فروخته می شد. اکنون آینده مالی شهر پیش فروش می شود. همانگونه که دولت از سال ۹۲ بعد از کاهش قیمت نفت، همین رویه را در سطح ملی پیگیری کرده است.( فروش اوراق مشارکت، نوعی آینده فروشی و ایجاد تعهد برای آیندگان است.)
۱-۲: آقای شهردار و شورا مدعی هستند که درآمد پایدار افزایش یافته است؛ اگر از آنها پرسیده شود چگونه؟ به کد۱۱۰۱۱۰ بودجه؛ یعنی "عوارض حاصل از مالیات بر ارزش افزوده" اشاره می کنند. این کد درآمدی در سال ۹۶؛ حدود ۲۵۰۰میلیارد تومان بوده است، در سال ۹۷ ، ۲۸۰۰ میلیارد تومان دیده شده است. در واقع، این افزایش همانگونه که در جلسه گفته شد، منوط به یک تصمیم و رای گیری در مجلس شورای اسلامی است و معلوم نیست اتفاق بیفتد یا نه! از یکی از اعضاء موثر شورا پرسیدم که غیر از این کد درآمدی که می گویید افزایش درآمد پایداراست، دیگرچه مواردی وجود دارد؟ ایشان پاسخ داد؛ افزایش درآمد فروشگاه شهروند!! به نظر می رسد، ادعای دوم یعنی افزایش درآمد پایدار در حال حاضر، قابلیت راستی آزمایی ندارد!!
۱-۳: ادعای سوم آقای شهردار این است که «بودجه تحقق پذیر است». وی برای اثبات این ادعا به برخی احتمالات مطرح شده در خصوص امکان ایجاد رونق نسبی در بخش مسکن اشاره کرد. واقعیت این است که در میان اقتصاددانان در خصوص روند خروج از رکود اقتصادی توافق نظر وجود ندارد. مقایسه بسیاری از کدهای درآمدی شهرداری در ۹ ماهه اول امسال نشان میدهد که تحقق پذیری بودجه عمدتا یک تصور خوشبینانه است. در جلسه امروز، از یکی از اعضاء موثر کمیسیون بودجه که در ابتدای جلسه گزارش مالی آذرماه شهرداری را ارائه کرده بود، پرسیدم:« بر اساس آمارهایی که در گزارش صبح دادید، روشن است که بودجه محقق نخواهد شد. چرا بودجه سال آینده را اینگونه می بندید؟»
از آنجائیکه وی به من اجازه داد، حرف هایش را منتشر کنم، مضمون حرف ایشان این بود:« برای ایجاد تحرک در شهرداری و جلوگیری از ادامه این لختی و تنبلی، باید بودجه را اینگونه ببندیم و از طرفی در فضای کشور متهم به این نشویم که شهر را متوقف کرده ایم.» این عبارت به روشنی، مبنای تصمیم گیری(تصمیم سیاسی و مصلحتی) راجع به اعداد و ارقام بودجه را نشان می دهد. از این رو، به نظر می رسد، بودجه سال تحقق پذیر نیست.
۱-۴: اصلا فرض کنید، وجود رابطه مثبتِ خروج از رکود بخش مسکن و تحقق پذیری بودجه سال آینده درست باشد. حال، سوال این است دقیقا چه کدهایی در بودجه، در نتیجه رونق مسکن، محقق می شود. پاسخ روشن است؛ "درآمد های ناپایدار" یعنی همان چیزی که شهر فروشی نامیده می شود (به عنوان مثال؛ "عوارض بر پروانه های ساختمانی(زیربنا) به مبلغ ۲۶۰ میلیارد تومان و "عوارض تجاری سازی و مال سازی (که خیلی در مذمت آن سخنرانی کرده اند!) به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان و ...) حال، سوال این است که آیا تحقق این بخش ها، امتداد روش های قبلی در اداره شهر نیست؟ آیا منظور آقای شهردار از اینکه می گوید:« بودجه مملو از تحول بنیادی است» همین است؟
۱-۵: یک تفکر رایج در بین اعضا شورا و مدیران شهرداری وجود دارد که بر اساس آن؛ « با افزایش قیمت ها می توان رفتار شهروندان و شهرداری را تغییر داد و منابع درآمدی جدیدی برای اداره شهرداری خلق کرد» ذکر مثالهایی این موضوع را روشن تر می کند : کد درآمدی ۱۳۰۱۱۰؛ "درآمد حاصل از فروش و جمع آوری زباله" ۴ میلیارد تومان در بودجه دیده شده است. یک عضو محترم شورا، با یک استدلال فضایی و خیالی عدد ۸۰ میلیارد را پیشنهاد داد؛ یعنی۲۰ برابر ! یا سایر کدهای مربوط به بازیافت!! ( پیشنهاد افزایش های عجیب و غریب و بدون مبنا)
در واقع، این تفکر به دنبال دو هدف است؛ یکی اینکه فکر می کند با این روش، سیستم فشل و لخت شهرداری را به حرکت درآورده و دوم اینکه؛ هزینه زندگی کردن در شهر تهران بالا می رود! (به قول یکی از اعضاء شورا، اینها همه چیز و همه کس را پول می بینند.) حال، سوال این است که در نتیجهِ این تفکر خطرناک چه می شود؟ اولین اثر آن این است که زندگی کردن برای بسیاری از لایه های اجتماعی را سخت تر می کند (مخصوصا لایه های پایین جامعه). در زمانه ای که شرایط اقتصادی مردم طوری است که بسیاری از آنها در آستانه نابودی هستند، اصرار بر این روش ها چه معنایی دارد؟ نکته شگفت انگیز این است که هیچ عضوی از اعضای شورا، از جانب توده های مردم به این اعداد نمی پردازد و همه اعضا صرفا به دنبال کسب درآمد برای شهرداری هستند. از طرفی، "اینکه تغییر قیمت به تنهایی موجب تغییر رفتار مصرف کننده می شود. در هیچ مکتب اقتصادی به اثبات نرسیده است ." به عبارت دیگر، قیمت صرفا یک متغیر از متغیر های تغییر رفتار مصرفی است. و این مساله، از کالایی به کالایی دیگر، با توجه به کشش های "درآمدی" ، "جانشینی" و "قیمتی" و برای گروههای اجتماعی مختلف، متفاوت است(یعنی این نگرش در عین آسیب زا بودن ، پایه علمی هم ندارد).
۱-۶: در این جلسه، در قالب کد درآمدی؛ "درآمد حاصل از پارکینگ"، عدد بسیار بالایی معادل ۱۰۰۰ میلیارد تومان در قالب یک تبصره (نه در ردیف های بودجه) به تصویب رسید. شورا برای دور زدن قانون، آنرا در قالب یک تبصره آورد . بدون شک یکی از معیارهای شفافیت بودجه، کاهش تعداد تباصر بودجه است. این ۱۰۰۰ میلیارد تومان، صرفا از امکان عملی بودن و اثرات رانتی که دارد، یکی از علامت های جدی بودجه غیرشفاف است.
هر فردی که در جلسه ۸ ساعته امروز شورا، حضور داشت، به خوبی متوجه می شد که برخی از اعضاء شورا، حتی به لحاظ شکلی و ظاهری به فرایند بودجه نویسی آشنایی حداقلی نیز ندارند. به نظر می رسد، ضرورت دارد یک کلاس آموزشی برای اعضا، جهت یادگیری روش های بودجه نویسی برگزار شود!!
*سردبیر هفته نامه «طهران شهر»
نظر شما