از تحریم تا خودکفایی؛ رزم خاموش و استراتژیک ایران و آمریکا در صنعت هوایی

مراسم پیوستن یک فروند هواپیمای بوئینگ پهن پیکر 747-200 که توسط متخصصین ایرانی بطور کلی بازسازی و تعمیر اساسی شده بود ، صبح امروز 29 آذر در شرکت مهندسی فجرآشیان در حاشیه فرودگاه مهر آباد تهران  انجام شد.

به گزارش مهر، حضور سرتیپ نجار و اکبر رحمتی،  وزرای "دفاع و پشتیبانی نیروی های مسلح" و "راه" نشان می داد که بازگشت این بوئینگ 30 ساله به ناوگان هوایی جمهوری اسلامی، معنایی غلیظ تر از یک دستاورد "فنی" داشت.

کسانی که اندک آشنایی با تعاملات جهان معاصر دارند، می دانند که صنعت هوایی کشورها به نوعی حکم "آبروی ملی" آنها  را دارد و شرکتهای هواپیمایی رسمی و دولتی، در حقیقت  سفیران اقتصادی-سیاسی کشورها محسوب می شوند. 

این گمانه وقتی به مرز واقعیت نزدیک می شود که مهندس حسامی مدیرعامل "هما" در سخنرانی کوتاه ، اما پرمحتوای خود به بعضی جنبه های ناگفته  "سیاسی" تحولاتی که در صعنت هوایی کشور می گذرد، اشاره کرد.

حسامی در بخشی از سخنانش این را هم گفت که صنعت هوایی ایران قبل از پیروزی انقلاب، کاملا آمریکایی بود و آنها فکر می کردند بعد از پیروزی انقلاب در سال 1357،  صنعت حمل و نقل هوایی ایران نهایتا تا سال 1363 بیشتر دوام نیاورد و به خاطر عدم ارسال قطعات یدکی و عدم توان ایران برای تعمیرات اساسی هواپیماهای بزرگ، اصولا پرونده این صنعت بسته شود.

اما جان کلام مدیرعامل هما جایی بود که گفت :طی چندماه اخیر، شاهد سخت گیری های شدید و زیادی در مورد بازرسی فنی هواپیماهای ایران از سوی کشورهای اروپایی و غربی بوده ایم، در پروازهای حج امسال ، متوجه شدم که دولت عربستان سعودی هم به این خیل سخت گیری ها پیوسته است و شدیدا به دنبال پیدا کردن اشکالات و نواقص فنی هواپیماهای ایرانی هستند که پرنده های ایرانی را خانه نشین کنند.

حسامی اظهار داشت: آمریکایی ها در 2-3 ماه اخیر تلاش بسیار گسترده و البته "زیرکانه و ظریفی" را آغاز کرده اند تا صنعت هوایی ایران را زمینگیر کنند.

حسامی همچنین با لبخند خاطره ای از دکتر احمدی نژاد را نقل کرد: رئیس جمهور کاملا در جریان مساله هواپیمای بوئینگ بود و وقتی با ایشان تماس می گرفتیم یا حضورا ایشان را می دیدیم در جواب سلام و علیک ما می پرسید: از هواپیمای آلفا براوو چه خبر؟!

مدیرعامل هما در پایان سخنانش با اشاره به ثمر نشستن تلاش ایران برای توانمندی تعمیرات هواپیماهای غول پیکر و بزرگ، اظهار داشت: امروز انتشار خبر بازسازی و تعمیر بوئینگ 747 یک تیر زهرآگین بر چشم و دل دشمنان نظام و به خصوص "دولت آمریکا" است.

***

البته تهران کاملا پیش بینی داغ شدن این جنگ هوایی را می کرد، اقدام دیگر ایران که البته از حدود 5 سال قبل آغاز شد، راه اندازی خط تولید ساخت هواپیمای کوچک ایران -140 (با 50 نفر ظرفیت) بود.

 وزیر دفاع در این مراسم نوید داد که اولین سری این هواپیماها - 10 فروند- امسال وارد ناوگان هوایی کشور می شود و 30 فروند دیگر به مرور در سالهای آتی، در لشگر پرندگان ایرانی قرار می گیرند.

اکبر رحمتی هم  سخنانش تلویحا به یک احتمال بسیار ویژه و مهم اشاره کرد: انفکاک "هما" از وزارت راه به وزارت دفاع. اگر تحریم های هوایی  علیه ایران سخت تر شود و موضوع صعنت و حمل و نقل هوایی ماهیت "حیثیتی تری" پیدا کند، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح مسئولیت این مهم را بر عهده خواهد گرفت.

وزیر راه که از مردان پرسابقه نهاد "جهاد دانشگاهی" است و تنها وزیری از کابینه خاتمی است که در دولت احمدی نژاد هم حضور دارد، در این مراسم به شدت از آنچه که "عوام زدگی" در تفسیر و تحلیل سوانح هوایی کشور یاد کرد، انتقاد کرد.

وی گفت: چه دلیلی دارد دلیل یک سانحه هوایی را اعلام عمومی کنیم؟ در کجای دنیا اینطور است؟ ما اصلا چیزی به عنوان "هواپیمای فرسوده" نداریم، اتوموبیل فرسوده داریم ولی هواپیمای فرسوده نداریم، هواپیما یک ساعت پروازی مشخص دارد که تا آن زمان مشخص، می تواند پرواز کند.
وزیر راه گفت: کسی که توپولف و صنعت هوایی روسیه را می کوبد، اگر 20 روز در صنعت هوایی حضور داشته باشد می فهمد که حرفش بیخود است و اگر اصرار کند من ذهنم می رود به این سمت که این آدم، "نوکر ایرباس " است.

تبیین فهم درست از مفهوم "خودکفایی در صنعت هوایی" محور دیگر سخنان رحمتی بود: معنی خودکفایی این نیست که همه چیز را خودمان درست کنیم این اصلا ضرورت ندارد، چیزی که می خواهم بگویم این است که اگر ما وضع سابق را داشتیم و آمریکایی ها به ما ایرباس و بوئینگ می دادند و محدودیت نداشتیم امروز این توانمندی فعلی را نداشتیم، اگر هم تحریم ها شدید شود خودمان می دانیم که نمی توانیم ادامه بدهیم، ولی در شرایط فعلی که انگیزه کار وجود دارد و آنقدر هم فضا بسته نیست، این خط را پیگیری می کنیم و با توکل بر خدا جلو می رویم.

وزیر راه،  مثال جالبی هم زد: "تحریم مثل این است که پول را بی حساب در اختیار بچه مان قرار نمی دهیم ولی آنقدر هم سخت نمی گیریم که نتواند کتاب و قلم و دفتر بخرد، واقعیت این است که در دنیای امروز می توانیم هرچیزی را که خواستیم بخریم و پول هم داریم ولی می خواهیم توانمندی داخلی هم رشد کند، هواپیما شناختن مهمتر از هواپیما خریدن است"

ازسخنان وزیر راه و مسئولان هما و فجرآشیان برمی آمد که هزینه تعمیر اساسی و به اصطلاح "اورهال" این بوئینگ 747 کردن حدود  5-6 میلیون دلار هزینه داشته است، وزیر راه این استدلال را رد کرد که بهتر است به جای هزینه برای هواپیمای از کار افتاده، یک هواپیمای نو بخریم و اظهار داشت: باید به شرایط توجه کنیم، در "شرایط فعلی " این کار و این هزینه درست است.

* * *

با این اوصاف به نظر می رسد یک نبرد تمام عیار در صعت هوایی بین "ایران" و "آمریکا" درگرفته است، ابزار آمریکایی ها "تحریم" و ابزار ایرانی ها " ایستادگی و خودکفایی" است. هرچند که شرکتهای روسی و ترفندهای تجاری(مثل خریدن هواپیماهای آمریکایی توسط شرکتهای ثالث) هم می تواند برگ های برنده ایران را در این رقابت افزایش دهند،  اما قطعا نبرد در میدان صنعت هوایی بخاطر تکنولوژی بالا و هرلحظه به روز آن، یک نبرد سخت و البته دیدنی است،

باید توجه داشت که  نهایت تصور پیروزی آمریکا در این میدان: توقف صنعت هوایی ایران و به حداقل رساندن پروازهای پرندگان ایرانی است ولی ایران "می تواند" از این شرایط سخت و در این میدان نبرد، یک "صنعت هوایی پیشرفته با درصدبالایی از خودکفایی" بسازد و اگر با واقع بینی و هوشمندی ار تهدید حریم، فرصت بیافریند و  اگر اکسیر "دیلپماسی" هم به ابزارهای ایران در این رقابت افزوده شود، می توان انتظار یک پیروزی بزرگ ملی را در آینده ای نه چندان دور کشید.

در این شرایط " پریدن هر پرنده ایرانی -و البته فرود سالم آن!- "گلبانگ سربلندی" در این رزمگاه تکنیک و سیاست است. 

-------------------------------------
گزارش: بهمن هدایتی