دیپلماسی ضعیف فرهنگی درشهر حافظ / خواهرخوانده هایی که فراموش شدند

خبرگزاری مهر - گروه استان ها: ایران  دارای بیش از ۷۰ رایزنی فرهنگی در کشورهای مختلف است که وظیفه دارند در شناساندن فرهنگ ایران در کشورهای دیگر بکوشند.

سال گذشته به همت رایزنی فرهنگی ایران در تفلیس پایتخت گرجستان به مناسبت یادروز حافظ نمایشگاهی از آثار هنرمندان تجسمی شیراز در دانشگاه این شهر برپا شد که استقبال از این رویداد نشان از این داشت که حافظ همچنان برای مردمان کشورهایی که روزگاری بخشی از سرزمین ایران به شمار می رفتند ناشناخته است و دوست دارند این پیوند فرهنگی را بیشتر دریابند، با این حال شیراز پیوند خواهرخواندگی با چنین شهری که قدمتی طولانی در منطقه دارد، نداشته و نیازی از سوی متولیان فرهنگی دیده نمی شود که دیپلماسی فرهنگی را از کشوری آغاز کنند که سالانه میزبان میلیون ها گردشگر ایرانی است.

در سال هایی که از پیوند خواهرخواندگی شیراز با شهرهایی مانند «پچ» مجارستان، ۲ شهر در چین و سالهای متاخرتر با وایمار در ایالت تورینگن آلمان می گذرد همچنان رویدادی که موید پیوندهای فرهنگی و هنری است به واسطه حافظ، سعدی، خواجوی کرمانی و... اتفاق نیفتاده است.

شیراز همچنان در حسرت پیوستن به شهرهای خلاق ادبی

این در حالیست که دست کم بارها متولیان گردشگری، فرهنگی و حتی شهرداری شیراز بر اهمیت نقش گردشگری ادبی صحه گذاشته اند، اما گامی عملی در این خصوص برداشته نشده و شیراز همچنان در حسرت پیوستن به شهرهای خلاق ادبی است و اصحاب فرهنگ و هنر این شهر دیرین نگاهشان به آینده است تا چه پیش آید.

درحالیکه همواره مسئولان فرهنگی کشور نگاهشان به کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس است و گردشگری ادبی را محدود به این کشورها می کنند، تجربه نشان داده  این کشورها بیش از آنکه در اندیشه گسترش پیوندهای فرهنگی با ایران باشند، به هر ترفندی متوسل می شوند تا شخصیت های ادبی و فرهنگی این سرزمین کهن را به نام خود ثبت کنند و در رونق گردشگری کشورشان بهره کافی از غفلت ما ببرند.

با اینکه تاریخ نشان داده کشوری مانند آلمان همواره در طول تاریخ ارتباط خود را با ایران حفظ کرده است و از پیشگامان پیوندهای فرهنگی با ایران و به ویژه شهرهای تاریخی بوده است، نگاه مسئولان فرهنگی محدود به چند کشور همسایه هم نشده است.

حال این پرسش مطرح است که در راستای پیوستن شیراز به شهرهای خلاق ادبی، پیوند فرهنگی با شهرهای خواهر خوانده چه تلاشی کرده است؟

پیوندی که هیچگاه دوسویه نشد!

با وجود اینکه ۱۰ سال از روزی که شیراز و وایمار به واسطه «دیوان شرقی – غربی» فیلسوف و شاعر آلمانی «ولفگانگ فون گوته» پیوند خواهرخواندگی بستند، جز چند برنامه یک سویه در ایران و شهر شیراز هیچگاه این پیوند دوسویه نشد و حتی یک یادروز حافظ در طول این سالها در این شهر تاریخی که آرامگاه گوته در آن قرار دارد برگزار نشده است.

این در حالیست که در شهر وایمار که تاریخی دیرین در کشور آلمان دارد و خاستگاه جمهوری وایمار شناخته می شود برای یادآوری علاقه گوته به حافظ و پاسداشت این پیوند ادبی نمادی از گفت و گوی شرق و غرب به شکل دو صندلی سنگی روبه روی یکدیگر در آرامگاه این فیلسوف و شاعر قرار دارد و در مقابل در شیراز نه تنها یادی از این پیوند نمی شود، بلکه نمادی هم از این دوستی و خواهرخواندگی دیده نمی شود.

با این حال وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سفری که در روزهای گذشته به مناسبت بزرگداشت حافظ به شیراز داشت در جمع اصحاب فرهنگ و هنر استان فارس خواستار توجه به صنایع خلاق شد و این صنایع را در راستای گسترش گردشگری ادبی شیراز برشمرد.

خلق ۳۰ میلیون شغل در صنایع فرهنگی کشورهای عمدتاً توسعه یافته

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۳۰ میلیون شغل در صنایع فرهنگی در کشورهای عمدتاً توسعه یافته خلق شده بود، افزود: از این تعداد ۲۵ میلیون شغل متعلق به  آمریکا، اروپا و ژاپن بوده است؛ همچنین ۱۶درصد شاغلان در آمریکا در صنایع خلاق فعالیت می‌کند و گردش مالی این حوزه در این کشور ۶۲۰ میلیون دلار برآورد شده است؛ افزون بر این در اروپا نیز ۷میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در همین زمینه فعال هستند.

صالحی ادامه داد: با توجه به این آمار، جریان سرمایه‌گذاری از نظر قدرت ارتباطی و صادراتی و ویژگی‌های فراوان این حوزه فرصتی را برای ایران ایجاد کرده است که در این فضا با منابع انسانی قابل توجه، فرصتی ملی خلق کند.

وی تکیه بر عنصر جوانی و خلاقیت را از مولفه‌های گرایش اقتصادی به هنر در زمینه‌های یادشده عنوان کرد و افزود: بسیاری از صنایع خدماتی می‌توانند در بستر صنایع خلاق حرکت کنند؛ از آن جمله باید به حوزه گردشگری اشاره کرد که می‌تواند هم از صنایع هنری درآمد کسب کند و هم با مردم ارتباطی عمیق برقرار کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیوند با این موضوع، ایجاد گذرهای فرهنگ و هنر را یکی از راهکارهای بهره‌گیری از صنایع خلاق دانست که همه اجزای هویتی شهر را درگیر می‌کند و به آن تشخصی می‌بخشد که با معنای فرهنگ تعریف می‌شود و فرصتی برای اقتصاد فرهنگ و هنر ایجاد می‌کند.

از سویی استاندار فارس هم با بیان اینکه شیراز در گذشته جایگاه پرورش ستارگان پرفروغ، هنرمندان، شعرا و ادبا و فلاسفه بوده، عنوان کرد: این خطه هم‌ اکنون نیز در سایه‌سار اندیشه‌های فاخر گذشتگان، پرچمدار و طلایه‌دار هنر است.

دیپلماسی هنر به‌منزله انتقال دهنده فرهنگ

عنایت الله رحیمی در زمینه گسترش ارتباطات بین‌المللی به اعلام آمادگی کشورهای حاشیه خلیج فارس و شرکت در جشنواره‌های کشورهای اروپایی و دعوت از آنان نیز اشاره کرد و گفت: می‌توان در زمینه ارتباط با دیگر کشورها بر دیپلماسی هنر به‌منزله انتقال دهنده فرهنگ حساب کرد.

وی از ابراز تمایل کشورهای عمان و قطر برای برگزاری نمایشگاه های فرهنگی و هنری از آثار هنرمندان استان فارس در حالی خبر می دهد که رایزنی های فرهنگی ایران در کشورهای همسو در خصوص دیپلماسی فرهنگی آنچنان تلاشی دست کم در معرفی فرهنگ و هنر شیراز نداشته اند.

با این وجود در دویستمین سالگرد انتشار کتاب «دیوان شرقی غربی» که توسط گوته شاعر آلمانی به زیور طبع آراسته شد می شود به گفته عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بهانه ای باشد که شیراز هم در جلوه گری این پیوند فرهنگی گامی بردارد و اندیشه های برخاسته از حافظ را که در اثر ارزشمند این فیلسوف غربی متجلی شده به نمایش بگذارد.

به گزارش خبرنگار مهر، پاریس جدای از جاذبه های گردشگری رایج به خاطر وجود گورستان «پرلاشز» و لافونتن، شاعر و مدفن صادق هدایت، لندن به یمن شکسپیر، نویسنده سرشناس بریتانیایی، کپنهاگ دانمارک به واسطه وجود هانس کریستین اندرسون، قونیه به واسطه مولانا و بسیاری شهرهای دور و نزدیک صنایع خلاق و گردشگری ادبی ایجاد کردند و شیراز با وجود آرامگاه حافظ، سعدی و خواجوی کرمانی اندر خم پیوستن به شبکه شهرهای خلاق ادبی جهان قرار دارد و همچنان از سیر و سلوک گوته که حافظ را کشتی نجات می نامد بی بهره است.