آزاده بود و به هیچ گروهی تعلق نداشت

به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین نشست «شب‌های روشن» با یاد «جلال آل احمد» با حضور عبدالله انوار و سعید محبی در موزه کتاب و میراث مستند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

در این نشست عبدالله انوار به عنوان قدیمی ترین دوست جلال آل احمد به توصیف او پرداخت و گفت: من ۷۶ سال پیش با جلال آل احمد در دانشسرای عالی آشنا شدم. او در خانواده ای مذهبی متولد شد و پس از جدایی او از خانواده نیز آثار تربیت مذهبی در کارهایش دیده می شد.

این پژوهشگر با اشاره به میهن پرستی جلال آل احمد گفت: جلال چیزی را برای مقام نمی ‌نوشت و آزادی در خونش بود و با نهایت قدرت کار می ‌کرد.

وی ادامه داد: نسل جدید باید آثار جلال را بخواند، او معتقد بود پول و مقام نسل جدید را به نابودی می کشاند و نباید برای پول و مقام اخلاق را از دست داد و براساس فسلفه یونانی در جامعه ای که پول ارزش پیدا کند احترام از بین می رود.

انوار با اشاره به کتاب «خسی در میقات» پیاده سازی مذهب به صورت واقعی در جامعه را موجب ایجاد اتحاد دانست و افزود: وقتی جلال صحبت از مذهب می کرد صحبت از اخلاق بود و براین باور بود اگر همه در یک افق اخلاقی جمع شوند جامعه نجات پیدا می کند ولی متاسفانه آثار جلال به خوبی انتشار نیافته است.

وی ذات جلال آل احمد را آزادی دانست و از جمله ویژگی های او را پایداری و استقامت در دوستی برشمرد و تاکید کرد: نسل جوان باید حرف جلال را بخواند و بفهمد، در این صورت جامعه از بسیاری مسائل نجات می یابد.

در ادامه محبی به بررسی چهره جلال در سیمای روشنفکری عصر خود پرداخت و گفت: نگاه روشنفکران آن عصر از جمله جلال، نگاهی کل نگربه تحولات اجتماعی بود.

این نویسنده و مترجم در ادامه به بررسی کتاب نون و القلم پرداخت و پیام اصلی داستان را تلاش روشنفکران برای نجات جامعه و اشاره به اعتقادات متعالی انسانی و ارزش های اخلاقی و دینی دانست.  

وی افزود: توجه و اقبال جلال به مذهب از موضع یک روشنفکر بومی معترض است نه از موضع انجام تکالیف دینی و یا اصلاح دینی و ما با دو آل احمد مواجه هستیم که ابعاد وجودی اش مغفول مانده است آل احمد قصه نویس و آل احمد مرجع.

محبی با تاکید بر ابعاد مختلف وجودی آل احمد و میراثی که برای امروز باقی گذاشته است ادامه داد: ویژگی مشترک در آل احمد نویسنده، فعال سیاسی و روشنفکر، وجدان بیدار او به نسل خود است که از لحاظ فیزیکی و فکری جوان مرگ شد و همانند بسیاری از چهره ها، آل احمد نیز عمر کوتاهی داشت.

وی آل احمد را مشغولیت نسل های بسیاری دانست و مرجعیت آل احمد را به علت تحول، شجاعت، صداقت و نثر آل احمد در آثاری چون «خسی در میقات»، «نفرین زمین»، «نون والقلم» و بسیاری دیگر برشمرد.

در ادامه این نشست، دهباشی با اشاره به زندگی جلال آل احمد گفت: کار آل احمد علیرغم عمر کوتاه او شعاع و دامنه وسیعی دارد که در هر زمینه ای قابل بررسی است.

وی افزود: در زمانه ما دو نویسنده وجود دارد که وضعیت مشابهی دارند، جلال آل احمد و صادق هدایت که این دو تن در دو دوره مورد ارزیابی قرار می گیرند، دوره ای که زیستند و دوره‌ای که پس از فوت آنها بررسی می شود.

این نویسنده ادامه داد: آل احمد در دوران زندگی خود نماد مبارزه با شاهنشاهی و پرچمدار جریان معترض روشنفکری بود و در سنی از دنیا رفت که آغاز سن یک نویسنده محسوب می شود.

دهباشی با اشاره به آثار آل احمد گفت: آثار آل احمد در زمینه داستان کوتاه، رمان و سفرنامه نویسی از جمله بهترین آثار ادبی است و سفرنامه حج او پس از گذشت سالها از سفرنامه ناصرخسرو از جمله مهمترین سفرنامه ها به شمار می آید.

وی آل احمد را از جمله سیاسی ترین نویسندگان روزگار خود دانست و گفت: تلقی او از جامعه و آزادی متفاوت بود و مبنای ما از آل احمد، باید متن کتاب ها و نامه های او باشد.

در حاشیه این نشست که توسط موزه کتاب و میراث مستند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با همکاری مجله بخارا برگزار شد، مجموعه ای از وسایل شخصی، دستنوشته‌ها، نشریات و اسناد تاریخی مرتبط با زندگی جلال، متعلق به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای بازدید عموم علاقه مندان به نمایش گذاشته شد.