به گزارش خبرنگار مهر، همایش بین المللی «اخلاق، الهیات، و بلایای فراگیر» در تیرماه سال جاری به همّت دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی و همکاری بیش از بیست نهاد حوزوی دانشگاهی ملّی و بین المللی برگزار خواهد شد. رحیم دهقان دبیر علمی این همایش، ضمن بیان این خبر گفت؛ هدف عمده این همایش، فروکاستن آسیبهای اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی ناشی از بیماریهای فراگیر در حد توان است. این همایش در دو محور عمده اخلاق و الهیات تلاش دارد تا ضمن هم اندیشی با صاحبان قلم و اندیشه و با استفاده از ظرفیت محققین حوزوی و دانشگاهی، نگاهی علمی و آکادمیک و عمیق به پیامدهای بلایای فراگیر در ابعاد مختلف اخلاقی و الهیاتی داشته باشد.
خبرنگار مهر در همین رابطه مصاحبهای با دبیر علمی این همایش داشته است که در اختیار خوانندگان قرار میگیرد:
*اهداف همایش «اخلاق، الهیات و بلایای فراگیر» چیست و این همایش چه رویکردی را دنبال خواهد کرد؟
ما در این همایش میکوشیم به عمده ترین مسائل اخلاقی و الهیاتی ناظر به بلایای فراگیر بپردازیم. عمده ترین هدف ما در این همایش، تبیین دقیق آسیبهای اجتماعی، پیامدهای اقتصادی، و چالشهای اخلاقی و فرهنگی ناشی از بیماریهای فراگیر و ارائه تصویری درست از آنها در جامعه است. طبیعی است که بیماری کرونا، علاوه بر حوزه سلامت و زحمتهای بی دریغی که کادر درمان کشور در این روزهای سخت متحمل میشوند، در دیگر ابعاد نیز نیاز به تحلیل و بررسی علمی دارد. به خصوص ابعاد فرهنگی، اخلاقی، و اقتصادی این پدیده نیاز به هم اندیشی و ارائه راهکار دارد. پیامدهای اقتصادی ناشی از این بیماری بخصوص در کشور ما که با تحریمهای ظالمانه دولتهای متخاصم مواجه است، نیاز به بررسی دارد. همچنین پیامدهای این بیماری بر اخلاق و فرهنگ و چالشهای الهیاتیِ ناشی از آن نیاز به بازسنجی و دقت نظر دارد. لذا این همایش با چنین رویکردی تلاش خواهد کرد با استفاده از ظرفیت محققین حوزه و دانشگاه و فضلا و اساتید صاحبنظر، نگاهی علمی و آکادمیک و عمیق به این امور داشته باشد و به سهم خود بتواند به مسائل جاری کشور کمک کند.
*محورهای اصلی این همایش چیست و بر چه اساسی انتخاب شده است؟
با توجه به اهمیت اخلاق و الهیات، و نیز مسئولیت دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی، ما تلاش کردیم محورهای اصلی همایش را با توجه به دو محور اخلاق و الهیات تنظیم کنیم و آسیبهای ناشی از بلایای فراگیر را بیشتر از این دو چشم انداز مورد مطالعه و تحلیل قرار دهیم. لذا این همایش دو محور کلی دارد؛ یکی «اخلاق و بلایای فراگیر» و دیگری «الهیات و بلایای فراگیر». در ذیل محور اخلاق؛ ما سه محور «اخلاق پزشکی و چالشهای بیماری کرونا»؛ «اخلاق سیاسی و وظایف دولتها در مواجهه با بلایای فراگیر»، و «اخلاق، بلایای فراگیر و مسائل اجتماعی- اقتصادی» را خواهیم داشت. همچنین در ذیل محور الهیات؛ دو محور «بلایای فراگیر و زیست مؤمنانه» و «بلایای فراگیر و مباحث نظری الهیات» را خواهیم داشت. سعی شده ریز موضوعات هم به گونهای تنظیم شود که اهداف عمده همایش که تحلیل آسیبهای اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی ناشی از بیماریهای فراگیر است را پوشش دهد.
*اگر امکان دارد در مورد ریزموضوعات همایش قدری برای مخاطبان توضیح دهید؟
بله اتّفاقا برای اینکه تصویر روشنی از مباحث ارائه شود، ما تلاش کرده ایم تا ریزموضوعات را به صورت جزئی در پوستر همایش بیان کنیم. البته این بدین معنا نیست که نویسندگان لزوماً باید مقالات خود را از این ریزموضوعات انتخاب کنند بلکه چالشهای بسیاری وجود دارد که مرتبط با اهداف و عنوان همایش است و ممکن است در قالب ریزموضوعات نیامده باشد.
نویسندگان میتوانند در رابطه با این مباحث به تحقیق بپردازند و ما البته استقبال خواهیم کرد. در عین حال، اگر بخواهم به ریزموضوعات اشاره کنم باید عرض کنم که در باب اخلاق پزشکی و بیماریهای فراگیر ریزموضوعاتی چون؛ هنجارهای اخلاقی حاکم بر رابطه دوسویه بیمار کرونایی و پزشک؛ تحلیل نقش وزارت بهداشت، پرستاران و شهدای سلامت از منظر اخلاقی؛ وظایف اخلاقی سازمان بهداشت جهانی در مواجهه با بیماریهای دنیاگیر؛ تزاحمهای اخلاقی درعملکرد کادر درمانی؛ بایسته¬های روابط خانوادگی در دوران خدمت طولانی مدت به نظام سلامت؛ اخلاق مراقبت و نظام سلامت در شرایط بیماریهای فراگیر؛ و همچنین تبعیض درمانی در شرایط حاد بیماریهای فراگیر مورد توجه واقع شده است.
در محور دوم اخلاقی ما که عنوان «اخلاق سیاسی و وظایف دولتها در مواجهه با بلایای فراگیر» را دارد، ریزموضوعاتی چون عملکرد دولتها در مقابله با کرونا بر بنیان سه رویکرد فضیلت گرایی، وظیفه گرایی و سودگرایی اخلاقی؛ اعتماد اخلاقی دو سویه ملت- دولت و نقش آن در مدیریت بحران کرونا؛ تحریمهای سیاسی اقتصادی و ارزیابی اخلاقی کنش سیاسی دولتها در شرایط کرونایی؛ ابعاد جنگ بیولوژیک از منظر اخلاق؛ شفافیت، صداقت و بی طرفی رسانهها و در ارائه آمارهای مربوط به بیماری کرونا؛ و نقش رسانههای جمعی در کنترل روانی، امیدبخشی، کاهش آلام و پیشگیری و درمان بیماریها را مورد نظر خواهیم داشت.
و در محور سوم اخلاقی که عنوان «اخلاق، بلایای فراگیر و مسائل اجتماعی- اقتصادی» را دارد، موضوعاتی چون اخلاق فرمان برداری و قانون پذیری در مواجهه با بحران کرونا؛ بایدها و نبایدهای اخلاقی خانوادهها در دوران قرنطینه خانگی؛ راهکارهای اخلاقی جهت افزایش صبر و تاب آوری اجتماعی؛ ایثار و ازخودگذشتگی در شرایط کرونایی؛ اخلاق مصرف و تبعات اقتصادی کرونا و وظایف اخلاقی صنوف اجتماعی و سازمانهای مردم نهاد؛ فقر، بیکاری و بایستههای اخلاقی نظام تولید در دوران کرونا و پساکرونا؛ و اخلاق آموزش و الزامات نهادهای آموزشی و دانشگاهی در دوران بیماریهای فراگیر را مد نظر خواهیم داشت.
در محورهای الهیاتی نیز ریزموضوعاتی چون بایستههای فقهی اخلاقی حاکم بر روشهای سوگواری نوین؛ تحلیل تزاحم رفتارهای دینی با الزامات بهداشتی؛ نقش رنج اندیشی، مرگ اندیشی و آخرت اندیشی در مواجهه با بیماری کرونا؛ نقش بلایای فراگیر در غفلت زدایی، عبرت آموزی و احیای یاد خدا؛ تحلیل رویکردهای معنوی و عرفانی به پدیده بیماریهای فراگیر؛ روان شناسی دینی و انزوای خودخواسته در شرایط قرنطینه کرونایی و نیز برخی مباحث نظری الهیات نظیر بازشناسی سنتهای دینی کهن در مواجهه با بلایای فراگیر؛ تسلی بخشی دینی در هنگامه بلایای فراگیر؛ الهیات شر و چالشهای ناشی از بیماریهای فراگیر؛ الهیات امید و بلایای فراگیر؛ بررسی تعارض فاعلیت انسانی با فاعلیت الهی در رفع بلایای فراگیر؛ شفاعت جویی در زندگی انسان گرفتار در بیماری جهانی؛ و بلایای فراگیر جهانی و مسئله آخرالزمان را مد نظر قرار داده ایم. البته این ریز موضوعات در پوستر همایش و نیز در وب سایت همایش هم آمده است و نویسندگان عزیز میتوانند به وب سایت همایش مراجعه کنند.
*همایش در چه زمانی برگزار خواهد شد و چه برنامههایی خواهید داشت؟
مهلت دریافت چکیدهی مقالات ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ تعیین شده است و مهلت دریافت متن کامل مقالات تا ۱۰ تیر سال جاری است. خود همایش انشاءالله در پایان تیرماه برگزار خواهد شد. البته این نکته را باید متذکر شوم که با توجه به شرایط کرونایی که ما در حال حاضر گرفتار آن هستیم، همایش قرار است به صورت آنلاین برگزار شود. به همین جهت، ما در حال حاضر مشغول برگزاری پیش نشستهایی در قالب وبینار برای این همایش هستیم که در این پیش نشستها، صاحب نظران ایدههای خود در رابطه با محورها و موضوعات همایش را به بحث خواهند گذاشت. در واقع، ما در این روزها با برگزاری پیش نشستهای همایش، به نوعی در حال برگزاری خود همایش هم هستیم. اما در عین حال، تاریخی که برای اختتام همایش در نظر گرفته شده است، ۳۰ تیر سال جاری خواهد بود.
اما در رابطه با برنامهها باید عرض کنم که کار همایش در سه محور اصلی به پیش خواهد رفت. یکی برگزاری پیش نشست هاست که این روزها در حال برگزاری است و شما اخبار آن را در خبرگزاریهای مختلف و سایت دانشگاه شهید بهشتی میتوانید دنبال بفرمائید. دیگری، فرآیند دریافت و بررسی آثار و مقالات اندیشمندانی است که دریافت خواهیم کرد و در نهایت ضمن بررسی در اختیار جامعه علمی قرار خواهیم داد، و بخش سوم برنامه ناظر به برگزاری همایش است که با توجه به محدودیتهایی که در اینترنت ممکن است داشته باشیم، همکاران من در حال بررسی چگونگی برگزاری مراسم در روز برگزاری همایش هستند و اطلاعات جدید را از طریق وب سایت همایش به اطلاع مخاطبان عزیز خواهند رساند.
*در عنوان همایش قید «نخستین» ذکر شده است. آیا قصد این دارید همایشهای دیگری را با عنوان «اخلاق، الهیات و بلایای فراگیر» هم داشته باشید؟
واقعیت این است که هم موضوع این همایش بسیار جای کار دارد و هم ظرفیتی که ما در دانشگاه شهید بهشتی و همکاران در دانشکده الهیات داریم قابل توجه است. لذا امکان برگزاری ابعاد دیگر این بحث را خواهیم داشت اما اینکه در چه قالب و سازوکاری تعریف شود هنوز نیازمند بحث است.
*آقای دکتر با توجه به اینکه حوزه اصلی کار خود شما هم اخلاق است؛ عمده ترین چالشهای اخلاقی ناشی از بیماری کرونا و نیز بیماریهای فراگیر را چه میدانید؟
همان گونه که در محورهای همایش دیده شده، ما به لحاظ اخلاقی با سه مساله کلان مواجهیم که به طور خاص با بلایای فراگیر مواجه است. یکی مباحث اخلاق پزشکی است، که ما در این حوزه هم در عملکرد کادر درمانی کشور خودمان، هم در باب مسئولیتهای اخلاقی سازمان جهانی بهداشت و نهادهای بین المللی، و هم در باب رفتارها و عملکرد بیماران، با چالشهای اخلاقی و دو راهه های اخلاقی بسیاری مواجهیم که به جهت اهمیّت آن در این همایش به عنوان یک محور مورد تاکید قرار داده شده و یکی از پیش نشستهای همایش هم به همین امر اختصاص داده شده است.
یکی دیگر از مباحث، اخلاق سیاسی و وظایف دولتها در مهار بیماریهای فراگیر است. شما به خوبی میدانید که عملکرد دولتها در مواجهه با بیماری فراگیر و تحلیل و مقایسه آنها هم در ارزیابی عملکرد دولتها نقش بسزایی دارد، هم به فضیلت مندی جوامع در سطح کلان خواهد افزود، و هم به تجربههای سازمانها و نهادها در خدمت رسانی به بیماران کمک خواهد کرد. لذا از این جهت، محوری هم به این بحث اختصاص داده شد. حوزه سوم که به نظرم بخصوص در شرایط فعلی خیلی اهمیّت دارد، مسائل و چالشهای اقتصادی و اجتماعی ناشی از بیماریهای فراگیر است.
به خوبی میدانید که مساله قرنطینه و محدودیتهای تردد درون شهری و بین المللی که از ویژگیهای بیماری کرونا در جهت درمان است، ممکن است موجی از فقر و بیکاری را در جهان در پی داشته باشد و جامعه جهانی و کشورها، و نهادها و سازمانهای ذی ربط باید در باب این مسائل چارهای بیندیشند. طبیعی است تحلیل زیانهای اخلاقی فرهنگی ناشی از تسلط اقتصاد نئولیبرال و الگوی سرمایه داری نئولیبرال که فاصله طبقاتی و ترویج زندگی اشرافی گری از پیامدهای آن است از مسائل بنیادین میان رشتهای در این زمینه است که در محور وظایف اخلاقی دولتها نیز مورد توجّه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
*با توجه به دغدغهای که دارید، عملکرد کادر درمان کشورمان را از منظر اخلاقی چگونه ارزیابی میکنید؟
من البته در این حوزه تخصصی ندارم که بخواهم عملکرد تیمهای درمانی کشورمان را ارزیابی کنم امّا از منظر اخلاقی اگر بخواهم سخنی بگویم، باید عرض کنم که بیماری کرونا، عملکرد کادر درمان کشور ما را به عنوان یک فعالیت فضیلت مندانه به معنای دقیق اخلاقی به فرهنگ عمومی ما معرفی کرد. به دور از هر گونه اغراق باید عرض کنم که ما صحنههایی از ایثار، مقاومت، و از خودگذشتگی صادقانه را به عیان در این مدت از پرستاران و کادرهای مشاهده نمودیم. البته میدانید که در هر نهادی به هر حال، ضعفهایی وجود دارد و ممکن است نیروهایی باشند که در این گونه مواقع، حفظ جان خود را مقدم بدارند و این البته خاصیت طبیعی انسان است.
همین طور ضعفهایی ممکن است در سطح مدیریت وجود داشته باشد. اما بدنه اصلی کادر درمانی کشور ما در مواجهه با این بیماری، به معنای واقعی ایثار و از خودگذشتگی را به نمایش گذاشتند که البته این امر ریشه در فرهنگ و باورهای این ملّت دارد. ما در صحنههای بسیار دیگر نیز شاهد این ایثار و فداکاری در کشور خود بوده ایم. به طور خاص باید اشاره کنم که این بیماری موجب ظهور یافتن مفاهیمی ارزشی چون «شهدای سلامت» و «مدافعان سلامت» در مجموعه نظام سلامت ما شد و ادبیات حاکم بر نظام پرستاری و کادر درمانی ما را در فرهنگ عمومی تغییر داد.
*آقای دکتر! راههای ارتباطی مخاطبان با همایش را نیز بیان کنید؟
به همت همکاران من در دانشکده الهیات، وبسایت همایش به آدرس ethicsconf.sbu.ac.ir در اختیار مخاطبان عزیز است. ایمیل همایش هم به آدرس ethicsconf@sbu.ac.ir میتواند پل ارتباطی مناسبی بین ما و مخاطبان باشد.
همچنین عزیزان میتوانند با شماره تماس ۰۲۱-۲۲۴۳۱۷۸۵ با دبیرخانه همایش ارتباط داشته باشند. راههای ارتباطی دیگری هم هست که مخاطبان عزیز میتوانند به وب سایت همایش مراجعه کنند.
نظر شما