به گزارش خبرنگار مهر، ۲۵ ذی الحجه الحرام، روز نزول سوره مبارکه «هل اتی» یا همان سوره انسان یا دهر است که در فرهنگ اجتماعی ما به عنوان روز خانواده معرفی شده است.
بر مبنای این سوره، خانواده در فرهنگ دینی و اجتماعی ما نقش بسیار مهم و اساسی دارد که این نقش در ابعاد گوناگون و از زوایای مختلف قابل بررسی است.
خانواده نخستین و مهمترین نهاد تربیتی است که انسان را تحت تأثیر قرار داده و شاکله تربیتی وی را سامان می‌دهد و از روشن‌ترین، جلوه گاه‌های رحمت و مودت است که به دلیل مناسبات و روابط ویژه عاطفی، پایدارترین تأثیرات روحی، اخلاقی و رفتاری را در ساختار تربیتی انسان به جای می‌گذارد.
علاوه بر این، بر اساس تعالیم اسلامی می‌توان ریشه عدالت اجتماعی و کارایی و مسئولیت پذیری در جامعه را در روش‌های تربیتی که در خانه شکل گرفته است دانست؛ به طوری که مسئله روش‌های تربیتی در واگذاری مسئولیت‌های اجتماعی همواره مورد توجه عمیق بزرگان دین بوده است.
به همین مناسبت گفتگوی مهر با آیت الله محمدکاظم مدرسی یزدی، عضو شورای فرهنگ عمومی و استاد حوزه علمیه یزد و امام جمعه محمدآباد یزد را بخوانید.
* در میان آسیب‌های مختلفی که خانواده‌ها را تهدید می‌کند، کدام نقش خانواده را حائز اهمیت بیشتری می‌دانید؟
نقش تربیتی، فرهنگی، مذهبی، آموزشی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و همه این نقش‌ها از خانواده تأثیر اساسی و جدی می‌پذیرند و بر جامعه اثر می‌گذارند. یعنی خانواده برای این نقش‌ها زمینه‌ساز و عنصری پایه‌ای و زیرساختی محسوب می‌شود. در موازات این نقش‌ها و کارکردهای ارزشمند؛ نهاد خانواده این مجموعه کوچک اما ریشه‌دار و پر اهمیت از سوی آفت‌ها و آسیب‌های فراوانی مورد تهدید قرار گرفته است.
بسیاری از محققان و جامعه شناسان دلسوزانه کم و بیش به این آفت‌ها و آسیب‌ها پرداخته‌اند و این مسائل را گوشزد کرده‌اند اما مهمترین مسئولیت اساسی خانواده عبارت است از نقش تربیت، پیشگیری، بازدارندگی و در نهایت حرکت به سوی ارزش‌ها که نیازمند حمایت و زمینه‌سازی برای رشد هر چه بیشتر از سوی دستگاه‌های متولی است.
زیرا خانواده نخستین و با ارزش‌ترین نهاد تربیت انسان است، نهادی که در جامعه ما از سوی دولتمردان کمتر به آن توجه شده و گاهی نیز نسبت به این جایگاه مهم سهل انگاری صورت گرفته است. دلیل آن هم عدم توجه به ازدواج‌های آسان و تسهیلاتی است که در این زمینه باید دولت در اختیار مردم و جوانان قرار می‌داد.
* خانواده سالم و مؤثر بر چه مبنا و اصولی پایه‌ریزی می‌شود؟
اگر ما بخواهیم خانواده سالم و مؤثر و مفید همراه با تربیت دینی و کارآمد را داشته باشیم حتماً باید شغل مناسب را برای خانواده تعریف کنیم و اگر زیرساخت آن در اختیار دولت است، آماده سازی شود. امنیت روانی و اقتصادی برای اعضای خانواده ایجاد کنیم، خانواده‌ها را به ایجاد فضای محبت آمیز، معنوی و شاد تشویق و ترغیب کنیم و برنامه‌هایی اساسی، کاربردی و مداوم در این زمینه نیز باید در نظر گرفته شود.
نگذاریم خانواده تحت تأثیر برخی امواج آلوده و مسموم برخی فضاهای رسانه‌ای و مجازی قرار گیرد و زندگی خود را بر مبنای آنچه در این فضا مطرح می‌شود بنا کند همچنین باید محیط‌های آموزشی و رشته‌های دانشگاهی را مورد توجه قرار داد و مبتنی بر دیدگاه‌های کارشناسی و ضرورت‌های اجتماعی بازتعریف کرد.
* دولت‌ها و نهادهای مختلف چه نقشی می‌توانند در ایجاد خانواده سالم داشته باشند؟
نهادهای تربیت کننده جامعه و نقش آفرین در بسترهای فرهنگی و آموزشی از جمله صدا و سیما، فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مدارس را باید به سمت و سویی سوق دهیم که مردان و زنانی را تربیت کنند تا بتوانند در تراز جمهوری اسلامی باشند و با محوریت خانواده برای ایفای سایر نقش‌های خود نیز موفق عمل کنند.
نقش شوراهای فرهنگی از جمله شورای فرهنگ عمومی هم در این زمینه بسیار مؤثر است. تقویت بنیان خانواده و سامان بخشیدن به موضوعات مرتبط به این زیرساخت مهم فرهنگی از جمله بحث جمعیت با توجه به نرخ پایین رشد و تقریبی منفی از مواردی است که باید در اولویت برنامه‌های شورای فرهنگ عمومی قرار گیرد.
البته همه این‌ها به صورت یک پازل است و باید در همه ابعاد به نهاد مرکزی خانواده توجه داشته باشیم و اگر هر بخشی مورد بی‌توجهی قرار گیرد، به طور قطع ما به نتیجه مطلوب و اثربخش در این حوزه نخواهیم رسید.
نظر شما