خبرگزاری مهر، گروه استانها: خراسان جنوبی با داران بودن ۹۸ درصد سطح زیر کشت و مقدار برداشت عناب به عنوان اولین تولید کننده انحصاری این محصول در کشور و دومین تولید کننده جهانی مطرح است، قدمت عناب در خراسان جنوبی بر اساس شواهد به بیش از ۸۰۰ سال قبل بر می‌گردد که برای اولین بار در منطقه‌ای به نام هردنگ در جنوب بیرجند مشاهده شده است. اما شواهدی از وجود عناب در ایران، ۲ تا ۳ هزار سال قبل در دوره هخامنشی نیز در تاریخ یافت می‌شود.
کشاورزان خراسان جنوبی از شهریور ماه سال جاری برداشت یکی از محصولات منحصر به فرد در استان را آغاز کرده‌اند، محصولی که در کنار زرشک و زعفران یکی از محصولات استراتژیک و خاص این خطه کویری محسوب شده و خشکسالی‌های چندین ساله ریشه‌های آن را نخشکانده است.
علی رغم استقامت این میوه پر خاصیت در برابر خساست آسمان، مشکلاتی دیگر اما تیشه به ریشه این محصول زده که نیازمند توجه است.
گرمای بی سابقه هوا در زمان گل دهی محصول در حالی تولید عناب را با کاهش ۳۰ درصدی مواجه کرد که کشاورزان هنوز از تازیانه‌های کرونا سر بالا نگرفته‌اند.
از سویی دیگر معرفی این محصول توسط چینی‌ها در بازار اروپا روز به روز گسترش می‌یابد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی مصرف عناب چینی رو به رشد است. این در حالی بوده که این محصول ارزشمند هنوز در برخی نقاط ایران هم شناخته نشده و در مهد پرورش عناب کشور، هنوز آنگونه که شایسته است بر روی برند سازی و فرآوری محصول کار نشده است.
بنا به گفته عناب کاران در شرایط فعلی سود واقعی کشاورزان به جیب دلال می‌رود و با ادامه روند فعلی شاهد کاهش کشت این محصول در استان خواهیم بود.
ماهیگیری دلالان از آب گل آلود کرونا
یکی از عناب کاران سیوجان در گفت و گو با مهر بیان کرد: گرمازدگی در زمان گل دهی عناب باعث شد تا ۷۰ درصد عناب‌ها فرو بپاشد.
محمد نخعی بیان کرد: بسیاری از عناب کاران در فصل برداشت سال گذشته به دلیل قیمت پایین محصول، از فروش عناب خودداری کرده تا در ایام عید به فروش برسانند.
وی ادامه داد: با توجه به شیوع کرونا و کاهش مسافرت‌های مردم، محصول روی دست کشاورزان مانده و میزان فروش نزدیک به صفر است.
نخعی با بیان اینکه عناب محصولی صادراتی و سوغات است، اظهار کرد: اگر امکان فرآوری در استان فراهم شود، بخش زیادی از مشکلات عناب کاران رفع می‌شود.
کشاورز مجبور است عناب سال گذشته را با هر قیمتی که دلال پیشنهاد می‌دهد، به فروش برساند رضا مولایی از دیگر عناب کاران در روستای ماژان هم در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به مشکلات پیش رو بیان کرد: به دلیل نبود صنایع تبدیلی، هر ساله عناب کاران محصول خود را خشک می‌کنند تا بتوانند به مسافران و گردشگران بفروشند.
وی با بیان اینکه کرونا امکان فروش محصول را از عناب کاران گرفته است، گفت: کشاورز مجبور است عناب سال گذشته را با هر قیمتی که دلال پیشنهاد می‌دهد، به فروش برساند.
مولایی با بیان اینکه وقتی بازار فروش نباشد، عناب صرفه اقتصادی ندارد، افزود: در صورت عدم توجه مسئولان به کشاورزان قطعاً سطح زیر کشت در استان کاهش خواهد یافت و درآمد این محصول محدود می‌شود.
وی خواستار زمینه سازی فروش عناب به صورت تازه شد و گفت: کشاورزان، خود نمی‌توانند عناب را بسته بندی کرده و به صورت فله‌ای به فروش می‌رسانند.
مولایی خواستار معرفی هر چه بیشتر محصول استان به بازارهای جهانی شد و گفت: اگر در هر روستا یک شرکت تعاونی باشد که قیمت گذاری مشخصی بر اساس کیفیت، نوع و طعم عناب ارائه دهد، دلالان نمی‌توانند دسترنج کشاورز را با هر قیمتی بخرند.
لزوم تقویت صنایع تبدیلی عناب
سبحان مصطفایی، عامل توسعه خوشه خشکبار خراسان جنوبی در گفت و گو با مهر با بیان اینکه چین مهد تولید عناب دنیا است، افزود: این کشور سه هزار برابر ما تولید عناب داشته و سطح زیر کشت بالایی در این محصول دارد.
وی بیان کرد: ارقام متنوعی در کشور چین وجود دارد اما در خراسان جنوبی تنها دو نوع عناب ثبتی شامل سیوجان و ماژان وجود دارد.
مصطفایی با اشاره به بازاریابی این محصول پر خاصیت بیان کرد: کشور چین صنایع تبدیلی قدرتمندی در حوزه عناب دارد و در حوزه‌های مصرف غذایی، صنعتی و دارویی کار کرده است.
عامل توسعه خوشه خشکبار خراسان جنوبی ادامه داد: این امر باعث شده چین بیش از ۹۰ درصد بازار بین‌المللی عناب را در اختیار داشته باشد.
وی با بیان اینکه صنایع تبدیلی عناب در استانها کم رنگ دیده شده است، افزود: این امر باعث شده در بازارهای جهانی آنگونه که باید حرفی برای گفتن نداشته باشیم.
ورود عناب چینی به بازار استان
مصطفاییبا اشاره به کاهش چشمگیر تولید عناب در استان بر اثر گرمای تابستان عنوان کرد: این امر سبب شده برخی از افراد ارقام چینی را وارد بازار استان کنند.
وی بیان کرد: ورود ارقام چینی در کوتاه مدت آسیبی به بازار عناب استان و فروش محصول است اما در بلند مدت می‌توان با الگو برداری از زنجیره ارزشی، از این تهدید به عنوان یک فرصت استفاده کرد.
مصطفایی با بیان اینکه زرشک و عناب خراسان جنوبی مظلوم واقع شده‌اند، اظهار کرد: توسعه صنایع تبدیلی و توجه به فرآورده‌های عناب می‌تواند شرایط فعلی را بهبود بخشند.
عامل توسعه خوشه خشکبار خراسان جنوبی ادامه داد: در شرایط کنونی فرآورده‌های عناب حتی در بازار خراسان جنوبی به خوبی شناخته نشده است که می‌طلبد مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در خوشه زرشک و عناب بیان کرد: ایجاد مرکز نوآوری محصولات زرشک و عناب برای خوشه از جمله اقدامات انجام شده است.
مصطفایی ادامه داد: در این مرکز ایده‌های نوآورانه افراد بررسی و ارزیابی شده و بعد از تأیید برای تولید و برندینگ به واحدهای تولیدی معرفی می‌شود.
وی با بیان اینکه تاکنون فرآورده‌هایی مانند پاستیل، شکر پنیر عناب، حبه عناب و لواشک توسط محققین و کارشناسان تولید شده است، گفت: متأسفانه تاکنون در سطح بازار، عناب به خوبی معرفی نشده و نیازمند توجه بیشتری از سوی متولیان است.
عامل توسعه خوشه خشکبار خراسان جنوبی بیان کرد: در حال حاضر مرکز تخصصی بازاریابی و تبلیغات و به طور مجموع شبکه منسجم محصولات زرشک و عناب وجود ندارد.
گلایه بخش خصوصی از نبود زیرساخت‌های ایجاد بازار
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند هم پیش از این طی جلسه‌ای بیان کرد: ضعف در بسته بندی محصولات استراتژیک استان از مشکلات پیش رو است.
سید حسین خیریه خواستار توجه به صنایع تبدیلی گیاهان دارویی و محصولاتی مانند عناب شد و اظهار کرد: با توجه به مشکلات آبی استان، نیاز است کشاورزی به سمت و سوی محصولاتی کم آب بر اعم از زرشک و عناب هدایت شود.
وی ادامه داد: اگرچه خشکسالی‌های ۲۰ ساله تولید محصولاتی کم آب بر مانند زرشک، عناب و زعفران را افزایش داده اما نتوانسته‌ایم زیرساخت‌های لازم برای ایجاد بازار را فراهم کنیم.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند اظهار کرد: زرشک، عناب و زعفران در سبد مصرف خانوارها به صورت عمومی وجود ندارد بنابراین باید با رعایت استانداردهای صادراتی، بازار سازی داشته باشیم.
زنجیره ارزش عناب ناقص است
رئیس مجتمع تحقیقاتی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به خواص دارویی عناب بیان کرد: عناب تازه برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کلسترول خون تأثیر بسزایی دارد.
محسن پویان با بیان اینکه چینی‌ها و هندی‌ها از عناب دارویی برای زردی نوزادان ساخته‌اند، گفت: هسته این میوه خاصیت تسکین دهنده دارد.
وی با اشاره به رونق عناب چین در جهان بیان کرد: چین برای بازار سازی هزینه زیادی کرده و امروز به جایگاه بالایی رسیده است.
پویان با بیان اینکه چینی‌ها هر ساله در فصل برداشت محصول با بسته بندی‌هایی شکیل عناب تازه، بازار دنیا را پر می‌کنند، افزود: خراسان جنوبی امکاناتی برای صادرات عناب تازه ندارد.
وی ادامه داد: در زنجیره ارزش محصول عناب امکان صادرات به دیگر کشورها وجود ندارد و به صورت فله‌ای صادر می‌شود بنابراین از کشور چین عقب مانده‌ایم.
عقب ماندگی در فرآوری عناب
رئیس مجتمع تحقیقاتی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی با بیان اینکه فرآوری‌ها و فرآورده‌های عناب باعث عقب افتادن خراسان جنوبی در بازار جهانی شده است، گفت: کشور چین بیش از ۴۰ نوع فرآورده دارویی و غذایی از عناب تولید و توزیع کرده است.
دانش فنی ۱۵ فرآورده عناب و زرشک را به دست آورده‌ایم اما انبوه سازی و صادرات آن‌ها نیازمند ورود سرمایه گذار است پویان با تاکید بر اینکه قوانین تجاری و تولیدی باید روان باشند، افزود: در کشور ما از سرمایه گذاران حمایت چندانی نمی‌شود که می‌طلبد مشوق‌هایی برای تولید کنندگان در نظر گرفته شود.
وی اظهار کرد: مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی دانش فنی ۱۵ فرآورده عناب و زرشک را به دست آورده اما انبوه سازی و صادرات آن‌ها نیازمند ورود سرمایه گذار است.
پویان ادامه داد: باید اتاق‌هایی در دیگر کشورها شکل گیرد تا زمینه صادرات عناب تازه فراهم شود.
کاهش ۳۰ درصدی تولید عناب
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم در گفت و گو با مهر از پیش بینی برداشت بیش از پنج هزار تن عناب در استان خبر داد و افزود: سال گذشته بیش از هفت هزار تن عناب از باغ‌های خراسان جنوبی برداشت شده است.
غلامرضا قوسی با اشاره به کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی محصول در سال جاری بیان کرد: شرایط اقلیمی منطقه به دلیل رطوبت بالا و گرمای هوا در زمان گل دهی و ریزش گل باعث کاهش تولید محصول شده است.
وی از فعالیت ۹ هزار و ۵۰۰ بهره بردار عناب در استان خبر داد و گفت: بیشترین سطح زیر کشت محصول مربوط به شهرستان‌های خوسف، بیرجند و سربیشه است.
قوسی چین را رقیب اصلی عناب در بازارهای جهانی دانست و گفت: این محصول حتی به نحو مطلوب در سطح کشور معرفی نشده است.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای معرفی محصول بیان کرد: معرفی و ثبت دو رقم عناب شامل سیوجان و ماژان، ایجاد کلکسیون عناب، تهیه و تدوین کلیپ‌های تصویری در صدا و سیما و برگزاری همایش ملی عناب از جمله اقدامات انجام شده است.
طرحی ملی برای توسعه عناب در استان
قوسی از ورود گروه‌های استارتاپی برای فرآوری و معرفی عناب خبر داد و گفت: تاکنون فرآورده‌هایی اعم از بستنی عناب، پاستیل، لواشک و کمپوت توسط این گروه‌ها معرفی شده و نیازمند ورود سرمایه گذار است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره اقدامات انجام شده در راستای فرآوری محصول عناب گفت: باید بتوانیم محصولاتی جدید متناسب با نیاز بازار ارائه کنیم.
بنا به گفته وی در حال حاضر محصولاتی مانند حبه عناب، پودر عناب، شیره و شربت عناب در خراسان جنوبی فرآوری می‌شود.
قوسی بیان کرد: با توجه به مقاومت بالای عناب به کم آبی، برنامه توسعه باغات دیم این محصول در اراضی شیبدار در قالب طرح ملی در دستور کار است.
با توجه به افزایش تولید عناب در چین، اگر خراسان جنوبی نتواند سطح تولید این محصول را ارتقا دهد و مسئولان نسبت به معرفی، برند سازی و فرآوری محصول درجا بزنند، در آینده‌ای نه چندان دور عناب خراسان جنوبی جایگاه خود را از دست خواهد داد.
نظر شما