رشد ثبت‌ ملی و جهانی آثار تاریخی ایران پس از انقلاب

به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی میراث فرهنگی و حقوق؛ چالش‌ها و راهکارها هم اکنون در سالن اجتماعات کمسیون ملی یونسکو در حال برگزاری است.

در این برنامه منیر خلقی مدیر امور بین الملل و حقوق بشر پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره حمایت حقوقی از میراث فرهنگی از تئوری تا عمل گفت: وقتی می‌خواهیم از موضوع حمایت از میراث فرهنگی حرف بزنیم مبنا را قوانین در نظر می‌گیریم و اینکه حمایت‌های قضائی چطور بوده است. ما در این حوزه از کشورهای پیشرو در حقوق میراث فرهنگی هستیم ولی الان گذشته خود را فراموش کرده‌ایم. ما بیشتر به قانون حفظ آثار ۱۳۰۹ مراجعه می‌کنیم بزرگان آن زمان این قانون را نگارش کردند.

وی گفت: در متون قانونی ممکن است از کلماتی مثل عتیقات استفاده شده باشد و بعد به آثار فرهنگی تغییر دادند.

مدیر امور بین الملل و حقوق بشر پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: بنا به اعتقاد آقای مهدی حجت حفاظت چند رکن دارد مستند سازی، ثبت، حفاظت، کار فنی، معرفی و … باید انجام شود ولی در کنارشان حمایت حقوقی را داشته باشند.

خلقی گفت: اولین قانون گذاری در حوزه میراث، قانون تأسیس انجمن آثار ملی ۱۳۰۱ است که اساسنامه آن جز و اسناد حقوقی مهم ماست.

خلقی بیان کرد: قانون اساسنامه، انجمن آثار ملی انجمن را مکلف می‌کند که کتابخانه ملی را راه اندازی کند و مرمت و حفظ آثار باستانی را با کمک میراث فرهنگی انجام دهد. افراد مؤثر عضو این انجمن بوده‌اند. اعضای انجمن نوزده آرامگاه را در طول بیست سال ساختند. آرامگاه سعدی، عطار و غیره از آثار باقی مانده از اقدامات اجرایی آنهاست. این اعضا مقید به انجام کار بوده اند. آنها وقتی آرامگاه فرودسی را تجدید بنا کردند از محل صرفه جویی مجلس مبلغ ۲۰ هزار تومان را برای مرمت اختصاص دادند.

مدیر امور بین الملل و حقوق بشر پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: همچنین ۴۰ هزار تومان از محل اعانه ملی اختصاص پیدا کرد. انجمن نه تنها کار را مدیریت کرد بلکه کمک جامعه محلی را نیز گرفت. همچنین در ادامه وقتی دیدند به بودجه نیاز هست در سال ۱۳۰۹ ده هزار تومان دیگر از محل صرفه جویی مجلس برای آرامگاه فردوسی اختصاص دادند. از طریق فروش بلیت بخت آزمایی نیز بودجه‌ای به این کار اختصاص یافت تا حس ایران دوستی را در بین مردم ایجاد کنند.

وی افزود: بعد از انجمن، سازمان حفاطت از آثار باستانی تشکیل شد تا حفاظت از آثار باستانی را در دهکده‌ها و روستاها مد نظر داشته باشد.

خلقی گفت: ۱۶۳۳ اثر از سال‌های ۱۳۱۱ تا ۱۳۵۷ ثبت شد البته بعد از انقلاب ثبت‌های ملی و جهانی بسیار بیشتر شد. در جریان انقلاب از موزه‌ها حفاظت خوبی انجام می‌گرفت البته غیر از کاخ‌ها چون آن زمان کاخ‌ها جزو میراث نبودند.

این کارشناس گفت: طی این سال‌ها اتفاقات خوبی افتاده در دوران جنگ به خوبی از آثار حفاظت شد حتی در جایی از بابت آسیب به میراث فرهنگی خسارت گرفتیم. قبل از انقلاب اثری از میراث ناملموس نبود اما بعد از آن با ایجاد کنوانسیون جدید توانستیم این نوع میراث را هم ثبت کنیم.

وی تصریح کرد: در حوزه میراث فرهنگی حمایت‌های قضائی خوبی صورت گرفته و یک نقطه قوت هم داریم که آن هم استرداد اموال تاریخی است که در سال‌های اخیر شاهدش بودیم.

مدیر امور بین الملل و حقوق بشر پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: نقاط قوت و فرصت‌ها به نظرم این است که در حفاظت از میراث فرهنگی پیشرو بوده‌ایم و جلب مشارکت مردمی را داشتیم استفاده از ظرفیت نخبگان را در دستور قرار داده بودیم. اما نقاط ضعف هم شامل عدم توجه دولت به میراث‌فرهنگی، بی توجهی به نظرات کارشناسی، عدم تربیت نیروی متخصص، ناکارآمدی دانشگاه‌ها، عدم استفاده از ظرفیت ثبت جهانی برای معرفی و حفاظت‌، بی توجهی به اجرای کنوانسیون هاست.

خلقی بیان داشت: پیشنهادم نیز استفاده از تجارت گذشته در قانون گذاری است. باید از ظرفیت جوامع محلی در امر حفاظت استفاده کرد.