پیمان لیسبون؛ تلاش اروپا در ایجاد اتحاد کامل پس از ناکامی

به گزارش خبرگزاری مهر، فضای درونی صومعه و کلیسای ژرنیموش (محل امضای پیمان لیسبون) که بنای آن به سال 1502 میلادی بازمی گردد؛ با موکت ها و نورافکنی های آبی (رنگ نمادین اتحادیه) و سفید تزئین شده بود.

نخست وزیر پرتغال و رئیس شورای اتحادیه اروپا در سخنانی در مراسم گشایش اظهار داشت: ما در این روز تاریخی و فراموش نشدنی پیمان اصلاحی لیسبون را امضا خواهیم  کرد که سرنوشت و آینده اروپا در قرن 21 را رقم می زند و تحولی نوین در اتحادیه اروپاست.

وی افزود: بدین ترتیب اروپا توانست از بن بست سیاسی و نهادی به وجود آمده بر سر پیمان قانون اساسی عبور کند که طی چند سال گذشته سبب محدودیت ظرفیتهای اروپایی شده بود.

پس از سخنان نخست وزیر پرتغال، باروسو رئیس کمیسیون اروپا گفت: برای اولین بار کشورهایی که با پرده اقتدارگرایی جدا از ما بودند با امضای این معاهده هم پیمان می شوند که از طریق گفتگو و تفاهم به آن دست یافته اند.

باروسو افزود: این پیمان اروپای گسترش یافته را از مدیترانه تا دریای بالتیک و اقیانوس اطلس تا دریای سیاه به هم پیوند می زند.

سپس بر اساس الفباء اسامی کشورها، رهبران و وزیران امور خارجه آنها به ترتیب برای امضا پیمان بر سر میز فراخوانده شدند.

در پایان مراسم امضای پیمان، سران اتحادیه اروپا برای گرفتن یک عکس گروهی و یادگاری در فضای باز بیرونی کلیسا ایستادند.

اتحادیه اروپا و تحولات: 

اتحادیه اروپا با توجه به تحولاتی که درعرصه های بین المللی به ویژه پس از فروپاشی اردوگاه کمونیسم، پایان دوران جنگ سرد و تغییر چهره سیاسی اروپا رخ داده بود؛ نیازمند تغییر و انجام اصلاحات در ساختار خود برای هماهنگی بیشتر با این تحولات و شرایط جدید بود. به ویژه الحاق اعضای جدید به اتحادیه اروپا و گسترش آن، این ضرورت را هرچه بیشتر تقویت می کرد.

در متن اولیه قانون اساسی اروپا، چارچوبهای حقوقی و حاکمیتی واحد ازجمله پرچم و سرود مشترک وجود داشت. این متن در اجلاس سران 25 کشور عضو وقت در 29 اکتبر 2004 میلادی در رم امضا و برای طی مراحل تصویب توسط اعضا به جریان افتاد.

بیشتر کشورها از طریق همه پرسی یا پارلمان، این متن را تایید کردند تا اینکه مردم هلند و فرانسه در سال 2005 میلادی با رای منفی خود سبب توقف فرایند و ایجاد بن بست شدند و در عمل، راهی جز تغییر و اصلاح متن در پیش رو نماند.

با شروع ریاست دوره ای آلمان بر اتحادیه در نیمه اول سال 2007 ، همچنان که انتظار می رفت رهبران این کشور توانستند در شش ماه با مذاکراتی سخت و تامین نظرات اکثریت اعضا در ژوئن 2007 میلادی پیمان اصلاحی جدیدی را به جای قانون اساسی ارائه و به پرتغال ماموریت داده شد؛ متن جدید را در طول دوره ریاست شش ماهه به سرانجام برساند.

پرتغال نیز در این روند در نشست 19 اکتبر سال جاری میلادی سران اروپا در بروکسل توانست نظر موافق همه اعضا با متن نهایی و امضای پیمان در کلیسای ژرنیموش لیسبون در 13 دسامبر را جلب کند. بدین ترتیب پیمان لیسبون پا به عرصه وجود گذاشت.

با این پیمان و کاهش تعداد نمایندگان پارلمان اروپا به 750 نفر و تقویت نقش این پارلمان و پارلمانهای ملی در تصمیمات جمعی، اتحادیه دموکراتیک تر و شفاف تر خواهد شد.

نکات ویژه در پیمان لیسبون:

- منشور حقوق اساسی اتحادیه اروپا جدا از پیمان، با اعتبار قضایی خود باقی خواهد ماند.

-  به منظور تقویت روابط و سیاست خارجی اروپا، یک پست نماینده عالی امور خارجه با کارکردهای وزیر امور خارجه به وجود می آید.

- امکان خروج کشورهای عضو از اتحادیه ایجاد خواهد شد.

- همکاری های دفاعی و نظامی اعضای اتحادیه قوی تر از گذشته می شود.

- تصویب هر نوع تصمیمی با اکثریت کیفی 55 درصد اعضای اتحادیه یعنی 15 کشور و رد آن حداقل با 35 درصد اعضا یعنی 13 کشور ممکن خواهد شد.

- یک میلیون نفر از شهروندان اروپا می توانند بازبینی یا اصلاح قانونی را درخواست نمایند. از این نظر شهروندان اروپایی فرصت و امکان بیشتر و بهتری برای اعمال نظرات خود خواهند داشت.