به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محمد خوانساری، استاد بازنشسته منطق دانشگاه تهران، عصر روز پنجشنبه در مراسم رونمایی کتاب «الشجره الالهیه» اثر شهرزوری، که در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد به بیان اهمیت این کتاب از حیث جایگاه آن در منطق پرداخت.
دکتر خوانساری در آغاز با تاکید بر جایگاه کتاب در میان آثار فرهنگی و فلسفی پرداخت و گفت: این کتاب لبریز از معانی ظریف و دقیق و صحیح است که دکتر حبیبی همت کرده است و با صرف دقت و وقت زیاد، آن را تصحیح کرده است و موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نیز به شکلی مرغوب آن را منتشر کرده است.
وی پس از اشاره به مقدمه مفصل مصحح بر کتاب گفت: مولف در فصل نخست علوم را تقسیم بندی کرده است و نظریات مختلف حکما را در تقسیم علوم، از افلاطون و ارسطو، تا کندی و فارابی و ابن سینا و غزالی و امام فخر رازی بیان کرده است.
این استاد منطق درادامه گفت: قسمت عمده این کتاب منطق است و در بحث منطق میانداری کرده است، به گونه ای که بخش منطق این کتاب به دلیل جامعیت و مفصل بودن می تواند به عنوان متن درسی مورد استفاده قرار بگیرد. وی در این کتاب آرا بزرگان منطق چون ابن سینا، اثیر الدین ابهری، ابوالبرکات بغدادی، مجدالدین جیلی که استاد شیخ اشراق بوده است، خنجی و خواجه نصیر الدین طوسی استناد کرده است و هر کس بخواهد منطق بخواند، از خواندن این کتاب بی نیاز نیست.
وی در ادامه به تقسیم رایج منطق به دو بخشی و نه بخشی اشاره کرد و گفت: قرن هفتم هجری قرن شکوفایی منطق است و منطقیون بزرگ این عصر مثل خنجی، دبیران کاتب ،شهرزوری، ابهری و بالاخره خواجه نصیرالدین طوسی در این قرن، آثار فراوانی نگاشته اند که واسطه العقد همه این آثار اساس الاقتباس خواجه نصیر الدین است که به حق بزرگترین اثر منطقی در تاریخ فرهنگ اسلامی است. همچنان که در اخلاق نیز اخلاق ناصری خواجه، چنین نقشی را بازی می کند.
وی گفت: در این عصر منطق دانان را به دو دسته دو بخشی و نه بخشی تقسیم می کنند که منطق دانان 9 بخشی از تقسیم بندی رایج ارسطویی در تقسیم ابواب منطق پیروی می کنند، در این تقسیم بندی که توسط آندرونیکوس رودسی ایجاد شد، ابواب منطق با مقولات، درباره عبارت، تحلیلات اولی، تحلیلات ثانوی شروع می شود و با شعر، خطابه و ایساغوجی به پایان می رسد که اساس الاقتباس و شفای ابن سینا نیز چنین اند، اما منطق شهرزوری دو بخشی است.
وی در توضیح منطق دو بخشی گفت: این تقسیم که نزد ابن سینا در اشارات شروع شد، منطق را به دو بخش تصور و تصدیق تقسیم می کند و در بخش تصور مباحثی چون تعریف، جایگاه منطق، رئوس ثمانیه و ... بحث می شود و در بخش تصدیق نیز قضایا و استدلالها مورد بحث قرار می گیرد. منطق کتاب شهرزوری نیز از این تقسیم بندی دو بخشی تبعیت می کند که به نظر من دقیق تر است.
وی درپایان گفت: شهرزوری در این کتاب به نقل اقوال اکتفا نمی کند و نقادی نیز می کند و مثال های فراوانی برای فهم نظرات می آورد که متاسفانه همان مثال های قدماست و البته این شیوه ای است که همه حکما در مثال های خود به کار برده اند و در این مورد غزالی استثناست که درکتاب های خود مثال های بدیع و در بسیاری از موارد از قرآن برای فهم مطالب انتزاعی منطقی می آورد.
نظر شما