منطقه گرایی مثبت در چارچوب شانگهای/ ایران یک ضلع مربع قدرت در آسیا

به گزارش خبرنگار مهر، رهبران شش کشور عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) شامل چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و روسای اعضای ناظر این سازمان امروز پنجشنبه (7 شهریور؛ 28 سپتامبر) در شهر دوشنبه در هشتمین نشست مشترک خود با هم دیدار و در مورد مسائل امنیتی و اقتصادی در آسیای میانه بحث و رایزنی خواهند کرد.

سازمان همکاری شانگهای در اصل با نام " شانگهای 5 " در سال 1996 میلادی تاسیس شد که هدف آن تا حد زیادی غیرنظامی کردن مرز بین چین و اتحاد جماهیر شوروی بود و در سال 2001 میلادی این سازمان، ازبکستان را به عنوان عضو جدید پذیرفت و خود را با نام (SCO) نامگذاری کرد.

بر اساس این گزارش، مغولستان در سال 2004 عضو ناظر شد و ایران، پاکستان و هند سال بعد به عنوان عضو ناظر اعلام شدند. نقش این سازمان که جمعیت آن حدود یک سوم جمعیت جهان را تشکیل می دهد، از آن زمان در منطقه افزایش یافته و به موضوعات مهمی مثل مبارزه با تروریسم و مواد مخدر پرداخته است.

شایان ذکر است این سازمان که اعضای آن از زمان تاسیس تاکنون در منطقه افزایش یافته است، برخلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به شمار نمی‌رود.

نکته قابل توجه این است که شکل گیری این سازمان به بهبود روابط بین چین و روسیه کمک فراوانی کرده است، اما مطمئنا دوستی میان پکن و مسکو برای واشنگتن تهدیدآمیز خواهد بود.

این درحالی است که در پی حضور نیروهای آمریکایی در منطقه آسیا و استقرار پایگاه های این کشور در کشورهایی همچون افغانستان و عراق که در پی حملات 11 سپتامبر 2001 میلادی برقرار شد، چین و روسیه این حضور نظامی آمریکا را نگران کننده می دانند.

این درحالی است که پس از بروز جنگ در گرجستان و شورش های سال های گذشته در کشورهایی همچون اوکراین و قرقیزستان، روسیه به حضور آمریکا در منطقه با تردید بیشتری نگاه می کند.

به گزارش مهر، کارشناسان روسی عقیده دارند که وقوع انقلاب های رنگی در برخی جمهوری های منطقه و بروز جنگ در گرجستان، ازسوی آمریکا سرمایه گذاری شده اند.

ایالات متحده آمریکا نیز در سال 2005 میلادی درخواستی جهت عضویت به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای ارائه کرده بود، اما این درخواست از طرف سازمان رد شد.

در همین حال می توان یادآور شد که پس از حملات 11 سپتامبر، پایگاه هوایی "کارشی" در جنوب ازبکستان برای حضور نیروهای آمریکایی تعیین شد و بر این اساس، ازبکستان به یک شریک استراتژیک آمریکا تبدیل شد و با نظامیان آمریکایی در مانورهای ضدتروریستی در مقابل تضمین های امنیتی و تجهیزات نظامی همکاری کرد، اما شورش های سال 2005 میلادی و انتقادهای ازبکها از واشنگتن برای مداخله آمریکا در انقلابها در گرجستان، اوکراین و قرقیزستان باعث شد تا این همکاری کاهش یابد و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور آغاز شود.

ازجمله اهداف شانگهای می توان به حسن همجواری، تحکیم همکاری ها در سطح صلح، امنیت و ثبات منطقه، مقابله با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و حمل ونقل سلاح، افزایش همکاری ها در زمینه های سیاسی، تجاری، آموزشی، انرژی و حمل ونقل اشاره کرد.

شکل گیری سازمان همکاری شانگهای در بستر گرایش جهان بسوی منطقه گرایی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

نکته مهم آنکه، حضور ایران در سازمان همکاری شانگهای می تواند گامی مثبت و مهم برای تهران به شمار آید زیرا منافع ژئواستراتژیک مهمی در آن نهفته است. درهمین حال، پیوستن ایران به این سازمان به عنوان یک عضو دائم علاوه بر استحکام بخشیدن بیشتر به سازمان همکاری شانگهای، می تواند به یک سد محکم در برابر تهدیدهای آمریکا تبدیل شود. در این بین همچنین پیوستن ایران و هند به چین و روسیه می تواند تشکیل دهنده مربع قدرت در آسیا باشد.