به گزارش خبرنگار مهر، فیلم یادآور نگاه طناز و بدون حاشیه همیشگی پوراحمد است که این بار متوجه مقطع دفاع مقدس شده است. فیلمی که با اتکا بر ادبیات داستانی از قهرمان همیشگی این آثار کلیشه‌زدایی می‌کند.
پوراحمد پس از تجربه گونه‌های مختلف سینمایی که در همه آنها حضور یک نگاه طناز ساده کودکانه قابل ردیابی است، این بار سراغ یک گونه سینمایی جدید رفته است. هر چند در بخش اعظم آثار وی کمدی و طنز حرف اول را می‌زند، اما تجربه "اتوبوس شب" نشان داد این فیلمساز محدود به یک نوع نگاه و گونه سینمایی نیست.
کیومرث پوراحمد، زنده‌یاد خسرو شکیبایی و حبیب احمدزاده در نشست جشنواره‌ای فیلم
فیلمنامه "اتوبوس شب" نوشته حبیب احمدزاده نویسنده نام‌آشنای ادبیات دفاع مقدس است که سابقه فیلمنامه‌نویسی در این حیطه را نیز دارد. مهمترین وجهی که از قلم احمدزاده وارد قصه شده و آن را واجد امتیاز کرده، بازآفرینی تجربه شخصی او در نوجوانی در جنگ بوده که در قالب قهرمان فیلم نمود کرده است.
فیلم داستان سربازی نوجوان به نام عیسی (مهرداد صدیقیان) را روایت می‌کند که مأمور شده به عنوان بلد راه، عده‌ای اسیر عراقی را با همراهی یک اتوبوس و راننده‌اش به قرارگاه برساند. اتفاق‌های عرض مسیر که تا رسیدن اتوبوس به قرارگاه پیش می‌آید، یک شب طول می‌کشد و همین مقطع است که شکل‌دهنده رابطه میان نوجوان و راننده اتوبوس (زنده‌یاد خسرو شکیبایی) و اسرای عراقی است.
چرخش قدرت از مفاهیمی است که در این مقطع به چالش کشیده شده و نویسنده طراحی ظریف برای رسیدن به این مفهوم تدارک دیده است. طراحی که منجر می‌شود به بروز وجوه پنهان شخصیتها با در دست گرفتن قدرت که اسلحه نماد آن است و البته در فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا نیز به این وجه پرداخته شده است.
ویژگی مهم فیلم ورود شخصیتی جدید به عرصه قهرمانان دفاع مقدسی است که خصوصیات تیپیک ندارد و مهارت‌هایش نیز در حد یک بلد راه باقی می‌ماند. این نوجوان به واسطه مختصات جنگ ایران در موقعیتی قرار می‌گیرد که باید یک عده اسیر عراقی را به قرارگاه انتقال دهد که از جهت منطقی قابل قبول نیست. در واقع همین سیر را می‌توان به شکل درونی شرح‌حالی از بالغ شدن یک قهرمان غیر تیپیک دانست که این تعریف به واسطه ویژگی‌های خاص جنگ ما می‌تواند مفهوم پیدا کند.
در شکلگیری روابط تو در توی شخصیتها در بخش میانی قصه، می‌توان پرداخت خاص شخصیت اسرای عراقی را مورد توجه قرار داد. تبدیل شدن این افراد از مجسمه‌هایی خشن که به زبان عربی حرف می‌زنند به انسان‌هایی از گوشت و پوست که می‌توانند با حزب بعث و صدام مخالف بوده، دچار تردید باشند و ... از طراحی ویژه این گروه از شخصیتها می‌آید.
همچنین پرداختن به شخصیت یک دورگه ایرانی-عراقی (محمدرضا فروتن) که بنا به انتخاب شخصی ایران را انتخاب می‌کند و در چرخش موقعیت‌های بخش میانی تأثیرگذار است، از رویکردهای غیر کلیشه‌ای نویسنده و فیلمساز است. یک چنین وجوهی در کنار انتخاب موقعیتی درام که کمترین بهره را از انفجار و تیر و تانک در یک فیلم جنگی برده، از نکات تازه فیلم هستند.
در بخش میانی، شکلگیری رابطه بین نوجوان و راننده اتوبوس هم به گونه‌ای باورپذیر و بدون تکیه بر کلیشه‌های موجود طراحی شده است. در واقع سماجت و کله‌شقی خاص نوجوان برخاسته از موقعیت ویژه‌ای است که در آن گرفتار شده ولی جالب اینکه شخصیت راننده اتوبوس هم از جنس پیرمردان مهربان و آشنای همیشگی فیلم‌های جنگی نیست که برای صلواتی کار کردن در جبهه و خدمت، به دغدغه‌های خود توجهی نداشته ندارند.
راننده اتوبوس آدمی کم‌حرف است که گوشه‌ای خلوت با عکس و نوار کاستش دارد و حاضر نیست به هیچ بهایی از دنیای ذهنی خود خارج شود. هر چند سماجت نوجوان او را به حرف می‌آورد ولی رویاروئی آن دو که تقابل دو نسل با همه تفاوت‌هاست، در ادامه کمرنگ نمی‌شود.
او در هر موقعیتی که عملکرد نوجوان را اشتباه می‌داند اعتراض کرده و وارد کشمکش می‌شود و در انتها وقتی در یک درگیری پای مصنوعی راننده جدا می‌شود، روحیه ضد جنگ او که گاه و بیگاه برجسته شده، به تعبیری خاص و جدید می‌انجامد.
"اتوبوس شب" فیلمی ساده و موجز است که در محدوده موقعیت طراحی شده با طراحی تمهیداتی توانسته اوج و فرود مناسب به قصه ببخشد و از یک وجهی و راکد شدن این مقطع فاصله می‌گیرد. فیلمی که با عبور از فیلتر نگاه پوراحمد واجد ظرایفی خاص شده که در عمق روابط شخصیتها نفوذ می‌کند.
فیلم سینمایی "اتوبوس شب" هفدهمین اثر کیومرث پوراحمد در ژانر دفاع مقدس پنجشنبه دوم آبان در قالب برنامه سینما یک ساعت 22 از شبکه اول پخش شد. داستان فیلم درباره عیسی رزمنده نوجوان 15 ساله‌ای است که مأموریت پیدا می‌کند عده‌ای اسیر عراقی را با یک اتوبوس قدیمی به قرارگاه برساند. "اتوبوس شب" در جوایز فیلم آسیا پاسیفیک جایزه ویژه هیئت داوران را برد.
این فیلم بر اساس فیلمنامه مشترک پوراحمد و حبیب احمدزاده ساخته شده و در جشنواره فجر و جشن خانه سینما در رشته‌های کارگردانی، فیلم، فیلمنامه و بازیگری جایزه برده است. خسرو شکیبایی، محمدرضا فروتن، مهرداد صدیقیان، الناز شاکردوست، احمد کاوری و امیرمحمد زند بازیگران "اتوبوس شب" هستند.
نظر شما