نقش بی تاثیر کاریابی ها در اشتغال/ واسطه هایی برای امید واهی

به گزارش خبرنگار مهر، هشت کاریابی فعال در اردبیل و چهار کاریابی فعال در شهرستانهای گرمی، مشگین شهر، نمین و خلخال در رویارویی با بیش از 14 هزار نفر جویای کار رسمی و ثبت شده استان بیش از آنکه بتوانند به عنوان واسطه های کار عمل کنند به امید واهی مراجعه کنندگان به این مراکز تبدیل شده اند.

کارجویان که می توانند با شرکت در آزمونهای استخدامی ارگانهای دولتی و بخش خصوصی، پاسخ به آگهی های دعوت به همکاری، مراجعه به اداره کار و امور اجتماعی، مراجعه حضوری به محل کار مورد نظر و یا مراجعه به مراکز کاریابی اقدام به درخواست شغل کنند به نظر می آید از تمامی موارد مطروحه در اردبیل به شدت سرخورده شده اند، این در حال استکه اقدام به یافتن شغل از طریق واسطه ها و آشنایان به مراتب ساده تر و سریع تر جواب می دهد.

اعطا شغل با تعارفات فامیلی

ضد فرهنگ غالب اردبیلی که تعارفات و کمک به آشنایان را به خلق و خوی شایسته سالاری تبدیل کرده است، باعث شده در بیشتر مواقع کارجویان در هر شرایط کاری شغل مورد نظر خود را تنها در سایه لطف آشنایان کسب کنند و در این میان آزمونهای استخدامی شکلی تصنعی و کاریابی ها تنها سرابی برای کارجویان تبدیل شده است.

به گفته یکی از کارشناس جامعه شناسی در جوامع پیشرفته کاریابی یا کسب کار و اشتغال در بیشتر مواقع طبق پروسه های تعریف شده اتفاق می افتد که متاسفانه در کشورمان این مولفه های مرسوم در سطح جهان را حتی به صورت کمرنگ هم نمی توان مشاهده کرد.

امیر علی مظاهری با تاکید به اهمیت اشتغال فرد در سبک زندگی امروزی افزود: داشتن شغل علاوه بر ایجاد منبع در آمد برای فرد، ایجاد انگیزه در زندگی اجتماعی، ایجاد ارزش اجتماعی برای فرد و همچنین ایجاد حس مفید بودن در جامعه را برای آن به دنبال دارد.

وی در ادامه به بی اعتمادی عمومی شهروندان در مسئله اشتغال اشاره کرد و گفت: کاریابی ها در حکم مراکز کار هستند که به صورت دو وجهی فعالیت می کنند، از طرفی برای افراد جویای کار شغل پیشنهاد می کنند و از طرفی برای بخش خصوصی نیروی کار پیدا می کنند.

مظاهری افزود: در حال حاضر عدم رعایت اصول مرتبط با یافتن شغل و در برخی موارد تبانی کاریابی ها با شرکتهای خصوصی و رعایت نکردن قوانین مرتبط با کار، کارجویان را به بی اعتمادی در مراجعه به این مراکز مبتلا کرده است.

وی یادآور شد: وضعیت اسفناک کمبود کار در اردبیل کارجویان بویژه جوانان بیکار را به  یک فرسودگی دائمی روحی گرفتار کرده و حتی موارد بسیاری دیده می شود که اشتیاق تحصیل را به علت بیکاری خیل عظیم فارغ التحصیلان در رشته های دانشگاهی مختلف  از بین برده است.

این کارشناس جامعه شناسی همچنین با اشاره به ضدفرهنگهای غالب در اردبیل که به این معضل دامن زده است، عنوان کرد: در اردبیل اولین گزینه ای که به شخص برای یافتن شغل پیشنهاد می شود مراجعه به آشنایان مشغول به کار در ارگانهای مختلف بوده و شهروندان صرفا برای رعایت حال همدیگر، تعارفات و همچنین احتمال بهره برداری از کمکی که کرده اند به شخص مورد نظر مدد می رسانند.

در عین حال بسیاری از کارشناسان روابط کار و امور اجتماعی ضعف کاریابی ها در معرفی خود برای شهروندان و عدم توفیق در نهادینه شدن این موسسات در بین مردم را از مهمترین دلایل رکود و نقش کمرنگ آن در ایجاد اشتغال در جامعه می دانند.

به اعتقاد این دسته کاریابی ها باید با مجموعه ای از اقدامات و توسل به پروسه قانونی و بستر سازی اعتماد شهروندان را جلب کنند تا بخش خصوصی و دولتی نیز برای یافتن نیروی کار مناسب از این مراکر بهره بیشتری برده و شهروندان نیز با این مراکز تعاملات بیشتری داشته باشند.

یکی از مراجعه کنندگان به مراکز کاریابی در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از روند کند و غیر مرسوم کاریابی برای کارجویان اظهار داشت: با وجود تشکیل پرونده به مدت بیش از سه سال در این کاریابی تاکنون هیچ شغل مناسبی پیشنهاد نشده است.

نسرین غفاری با بیان اینکه فارغ التحصیل کارشناسی رشته کامپیوتر است، افزود: تنها شغلی که در این مدت به من پیشنهاد شده منشی گری بود که در شهر اردبیل جزو مشاغل تعریف نشده است و شغل موجهی محسوب نمی شود.

وی با بیان اینکه از زمان فارغ التحصیلی در سال 86 در مراکز کاریابی اردبیل ثبت نام کرده است، عنوان کرد: با وجود اینکه برای تحصیل در دانشگاه آزاد هزینه زیادی کرده ام و علاقه مند به داشتن شغل ثابتی هستم، اما هنوز نتوانسته ام شغلی پیدا کنم که حداقل تحصیلاتم را در آن به کار گیرم.

غفاری با اشاره به دلسردی برای ادامه تحصیل اضافه کرد: در جامعه ما به ندرت کسی همسو با رشته تحصیلی و تخصص خود کار پیدا می کند، این در حال است که هر روز رشته جدیدی در دانشگاه ها اضافه می شود که عملا کاربردی نیستند.

این شهروند متذکر شد: هر روز هزاران فارغ التحصیل به امید داشتن شغل پشت در کاریابی ها صف می کشند و یا در آزمونهای استخدامی با شرایط سخت و هزینه های بالا شرکت می کنند و این باعث شده بسیاری از جوانان فکر تحصیل را از خود دور کنند و به کارهای یدی و یا شغلهای پدرانشان روی آورند.

پشتیبانی تنها دو درصد نیروی جویای کار در کاریابی ها

مدیر یکی از کاریابی های اردبیل نیز با اشاره به تشکیل ماهانه حدود 100 پرونده برای کارجویان در هر یک از کاریابی های استان گفت: در خوشبینانه ترین حالت از این تعداد کمتر از 20 نفر جذب بازار کار می شوند.

طاهره نوری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به معرفی سالانه حدود 140 نفر در کاریابی مورد نظر به بخش صنعتی و بویژه خدماتی  عنوان کرد: علت آمار پایین ایجاد اشتغال به کمیت و کیفیت موردهای شغلی پیشنهادی بستگی دارد.

وی افزود: در بسیاری از مواقع شغل هایی با در آمد  بسیار پایین از سوی مراکز تولیدی یا خدماتی پیشنهاد می شود که حتی در بسیاری مواقع شخص معرفی شده بعد از مدت کوتاهی از شغل مورد نظر انصراف می دهد.

نوری با بیان اینکه ارگانهای دولتی به جز پاره مواقع و در حوزه فعالیتهای پیمان کاری جهت معرفی نیروی کار از این مراکز درخواستی نمی کنند، اضافه کرد: هم اکنون وضعیت بازار به گونه ای است که بخش خصوصی نیز به علت برخی مسایل از جمله ضعف در آمد، خواهان جذب نیروی کار ارزان هستند که کارجویان را منصرف می کند.

وی با بیان اینکه هم اکنون در بسیاری از درخواستهای کاری از سوی بخش خصوصی حقوق پیشنهادی برای نیروی کار متناسب با سختی و ساعات کار و حتی با قوانین کار نیست، یادآور شد: عدم پوشش بیمه نیز برای کارجویان از عواملی است که اکثر در خواستها از سوی کارجویان پذیرفته نمی شود.

مدیر کاریابی راهنما در اردبیل با تاکید به اهمیت کاریابی ها در چرخه عرضه و تقاضای کار در جامعه گفت: شخص جویای کار ممکن است با مراجعه به اداره کار مدت ها تا زمان طولانی منتظر شغل دلخواه و حتی غیر دلخواه بماند، اما در کاریابی ها به نسبت شغلهایی که مطرح می شود کاریابی سریعا اقدام به آشنا کردن کارجو با مورد کاری می کند.

وی خدمات ارایه شده از سوی کاریابی ها را گسترده دانست و علاوه بر ایجاد اشتغال برای افراد بیکار، ایجاد فرصت برای کسب مهارت با معرفی شخص به مراکز فنی حرفه ای، تهیه کارت مهارت برای کارگران ساختمانی، برگزاری دوره های کار آفرینی و پیاده سازی طرح ماده 103 برای بیمه کارجویان با معرفی آنها به مزراکز تامین اجتماعی را از دیگر خدمات این موسسات عنوان کرد.

نوری در صد تخلفات معمول در مراکز کاریابی را پایین عنوان کرد و با اشاره به نظارتهای مکرر اداره کار و امور اجتماعی بر فعالیت این موسسات ابراز داشت: نظارت بر کاریابی ها راه تخلف را برای کاریابی هایی که با بخش خصوصی تبانی دارند، بسته است.

وی با اشاره به این موضوع که مجوز کاریابی ها از اداره کار و امور اجتماعی اخذ می شود، اظهار داشت: تعامل کاریابی ها با اداره کار باعث قانونی بودن فعالییتهای آنها شده و در این بین حقوق کارجویان نیز محفوظ مانده است.

این مدیر کاریابی در پاسخ به این سئوال که چرا بسیاری از کارجویان نسبت به عملکرد کاریابی ها بی اعتماد هستند؟ گفت: این بی اعتمادی در برخی موارد کاملا  منطقی است، اما نظارت های اداره کار، تبلیغات و معرفی کاریابی ها به مردم و اعتماد بخش خصوصی و رعایت قوانین کار باعث خواهد شد این بی اعتمادی به تدریج قوت خود را از دست بدهد.

لزوم افزایش نظارت بر عملکرد کاریابی های استان

رئیس امور اجتماعی و اشتغال اداره کار و امور اجتماعی استان اردبیل نیز در گفتگو با مهر از تشکیل و فعالیت هیئت فنی کاریابی های غیر دولتی خبر داد و اضافه کرد: پیش از این رسیدگی به در خواستهای متقاضیان کاریابی مستقیما به وزارت کار تفویض می شد، اما با شروع به کار هیئت فنی کاریابی های صدور، تمدید و ابطال مجوز کاریابی ها از طریق این هیئت انجام می شود.

اصغر مناف زاده با تاکید بر افزایش نظار ها بر عملکرد کاریابی ها عنوان کرد: انتخاب افراد کارامد، غیر فعال کردن کاریابی هایی  که فعالیت راکد دارند و بازرسی مکرر از کاریابی ها از اقداماتی است که با مشاهده تخلفات اخیر برخی کاریابی ها شدت یافته و به محض رویت هرگونه تخلف مراتب جهت رسیدگی به هیئت فنی ابلاغ می شود.

وی در پاسخ به این سوال که چرا از سوی بخش خصوصی شغل هایی پیشنهاد می شود که با قوانین کار مغایرت دارد؟، گفت: رسیدگی به عدم تطابق برخی درخواستها با قوانین کار در حوزه وظایف بازرسی کار و روابط کار است، از طرفی خود متقاضی نیز با دامن زدن به این موضوع و پذیرش شغلهایی که طبق قوانین کار حقوق نمی دهد باعث شده بخش خصوصی در پیشنهاد چنین مشاغلی هیچ ابایی نداشته باشد.

رئیس امور اجتماعی و اشتغال اداره کار و امور اجتماعی استان با اینکه اکثر مراجعین به کاریابی ها افراد تحصیل کرده دانشگاهی هستند، بیان داشت: ضعف تولید در بخش خصوصی استان و حجم اندک بخش خصوصی باعث شده این بخش به نیروی کار اندک و گاها ارزانی نیاز داشته باشد.

وی متذکر شد: هرچند که با توجه به اصل 44 قانون اساسی تامین فرصتهای شغلی بیشتر به کاریابی ها واگذار شده و گسترش حجم بخش خصوصی از سیاستهای رایج دولت است، با این حال نیاز به نیروی کار ارزان، غیر متخصص و موقت از جمله عواملی است که بیشر مراجعان به کاریابی ها را بی پاسخ می گذارد.

مناف زاده همچنین با تاکید بر جایگاه مهم کاریابی ها در وضعیت معیشتی امروز خاطر نشان کرد: کاریابی های استان اردبیل حدود پنج سال است که فعالیت خود را آغاز کرده اند و در این مدت با عملکرد خود ثابت کرده اند که می توانند با رعایت قوانین فعال تر از گذشته موثر و تاثیر گذار باشند.

وی ثبت نام کارجو، راهنمایی و مشاوره شغلی و تحلیل ویژگیهای فردی و شغلی کارجویان، ایجاد زمینه های کسب مهارت، شناسایی فرصتهای شغلی موجود در استان و معرفی آن به کارجویان را از وظایف کاریابی ها براساس مصوبه هیئت دولت عنوان کرد و افزود: با این شرایط و گستره کاری این مراکز باید فعالتر از قبل فعالیت کرده و با اشتغالزایی پایدار از بار بیکاری استان بکاهند.

توجه به قوانین ضرورت احیا کاریابی ها

در حالی که کارشناسان و مسئولان ذیربط دلایل مختلف و بعضا متفاوتی را در خصوص نقش و تاثیر اندک کاریابیها در کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال در جامعه عنوان می کنند و نیز با وجود ارائه راهکارهای بسیارا برای احیا این مراکز، یکی از شهروندان اردبیلی توجه به قوانین مربوط به کار و امور اجتماعی را بهترین راه برای احیا کاریابیها عنوان کرد.

محمد صداقت که با مهر گفتگو می کرد، عدم رعایت قوانین کار از سوی بخشهای اقتصادی و همسویی کاریابی ها با این نقص قانون را از عوامل اصلی نپذیرفتن شغلهای پیشنهادی کاریابی ها برشمرد و یادآور شد: هم اکنون به مدت بیش از دو سال در چهار کاریابی تشکیل پرونده داده ام و در این مدت شغلی که طبق قوانین کار باشد، پیشنهاد نشده است.

وی عنوان کرد: عدم تطبیق با قوانین کار، حقوق پیشنهادی اندک، نداشتن بیمه جهت سابقه کار، عدم تعهد برای ادامه کار که حتی به یک سال هم طول نمی کشد، از موانع پذیرش شغلهای پیشنهادی از سوی کاریابی ها است.

وی با تاکید بر اینکه حتی مدرک تحصیلی نیز تاثیر زیادی با پیشنهادات شغلی منطبق با قوانین ندارد، افزود: اگر نظارتها در این حوزه افزایش یابد، بی شک بخش خصوصی و اقتصادی هم نمی تواند پیشنهاد هایی مغایر با قانون کار به کارجویان بدهد.

در حال حاضر بررسیها نشان می دهد ضعف مدیریتی و نظارتی دست به دست هم داده تا کاریابی ها به جای ارائه و شناسایی فرصتهای شغلی تنها امید واهی کارجویان باشند و آنها را ماهها و حتی سالها در انتظار کسب شغل مناسب و غیر مناسب معلق نگه دارند.

فرصتهای شغلی پراکنده که با کمک این حلقه های اتصال می توانند صاحبان معتبر خود را بیابند در وضعیت فعلی به انتظار ساماندهی، تمرکز و تعهد کاریابی ها هستند.

از طرفی توان بالقوه کاریابی ها در گسترش بخش خصوصی زمانی می تواند به فعالیت خود امیدوار باشد که چنین نظم و تعهدی نهادینه شده باشد.

بی شک با توجه به اینکه ایجاد 2.5 میلیون شغل در کشور امسال از سوی دولت مصوب شده که سهم استان اردبیل از این میزان 51 هزار نفر است، استفاده از تمام فرصتها و ظرفیتها برای تحقق آن که می تواند آمار بیکاری را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، ضروری است.

اما به نظر می رسد که با شرایط و قوانین نوشته و نانوشته فعلی تحقق این مهم در استان به زمان بیشتری نیاز داشته باشد، چرا که باید اذعان داشت که ماهانه بیش از هزار و 500 نفر به نیروی جویای کار استان افزوده می شود.

.................................

گزارش: ونوس بهنود