به گزارش خبرنگار مهر، پس از حرف و حدیث‌های بسیار بر سر احداث منوریل در تهران و ناکامی این پروژه عظیم در پایتخت، در نهایت عملیات احداث منوریل با سفارش رئیس جمهور در شهر قم آغاز شد.
هر چند که از نگاه برخی کارشناسان شهرسازی و معماری هیچ گونه توجیه فنی، مطالعاتی و اقتصادی برای اجرای این طرح در کلانشهر قم متصور نیست، اما این پروژه موافقانی هم دارد که بر اجرای آن پافشاری می‌کنند.
پروژه منوریل وقتی حاشیه‌ساز شد که هیچ گونه طرح مناسبی برای عبور آن از مقابل حرم مطهر حضرت معصومه(س) ارائه نشد و این امر انتقادات زیادی از سوی کارشناسان معماری و شهرسازی و حتی شخصیت‌های برجسته حوزوی را در پی داشت و به نوعی یاران منتقد اولین پروژه منوریل در ایران را بیشتر کرد.
سماجت برخی مسئولان استانی به عبور منوریل از مقابل حرم مطهر
مسئله دیگری که مسئولان شهری قم را نگران کرد، حذف خط B مترو بود که مسئولان شهری این اقدام را اجحاف در حق مردم قم می‌دانند، چراکه بهره‌مندی شهروندان قمی از مترو به لحاظ مسیر تعیین شده برای عبور آن بیشتر از پروژه مترو است که بر روی رودخانه قمرود احداث می‌شود.
این مسائل و مشکلاتی که در اجرای پروژههای قطار شهری در قم وجود دارد بهانه‌ای شد تا با حجت‌الاسلام والمسلمین علی بنایی نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی به گفتگو بپردازیم. حجت‌الاسلام بنایی با اینکه موافق اجرای پروژه منوریل در قم است اما اظهارات گلایه‌آمیز و پیشنهادات جالبی برای مسیر اجرای این پروژه دارد که از نظرتان می‌گذرد:
* خبرگزاری مهر: آقای بنایی در سال‌های اخیر به خاطر برخی سیاست‌های نظام، گرایش مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی و انبوه‌بر به خصوص مترو و منوریل روزافزون شده است، بفرمائید استفاده از این قبیل شبکه‌های حمل و نقلی چه مزایایی دارد؟
- بنایی: یکی از مهمترین مواردی که به حل بحران ترافیک در شهرهای بزرگ کمک می‌کند، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و انبوه‌بر است. استفاده از این گونه وسایل علاوه بر اینکه از ایمنی بالاتری برخوردار است، بلکه در کاهش ترافیک، کاهش مصرف انرژی، تسهیل در جابجایی مسافر، سرعت بالا در انتقال مسافر و پائین‌بودن هزینه حمل مسافر تاثیر بسزایی دارد. علاوه بر این، استفاده از حمل و نقل عمومی و انبوه‌بر در کاهش آلایندگی‌های زیست محیطی، گسترش فرهنگ نظم و انضباط، کاهش تصادفات رانندگی و... موثر بوده و نوعی شبکه حمل و نقل کارآمد را برای شهروندان قمی و زائران رقم می‌زند. البته سیستم حمل و نقل عمومی و انبوه‌بر باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی و طراحی شوند که موجب تمایل بیشتر مردم به استفاده از این سیستم و در نهایت امکان ایجاد فرصت‌های رشد و توسعه آتی شهر قم در آنها دیده شود.
* در طول ماه‌های گذشته شاهد اظهارات چالش‌برانگیزی درباره نحوه عبور منوریل از مقابل حرم مطهر حضرت معصومه(س) بودیم و شخصیت‌های مختلفی اعم از کارشناسان معماری و شهرسازی و چهره‌های برجسته حوزوی با این اقدام صریحاً مخالفت کردند، نظر جنابعالی در این زمینه چیست؟
- پروژه منوریل برای اولین بار در کشور در قم احداث می‌شود که این مسئله باعث خوشحالی شهروندان قمی است و افتتاح این پروژه تاثیر بسزایی در کاهش ترافیک شهر قم به‌ویژه در روزهای پایانی هفته دارد.
اما اینکه منوریل از مقابل گنبد حرم مطهر حضرت معصومه(س) عبور کند، نکته ظریف و حساسی است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد. به نظر بنده اولین تاثیرعبور منوریل از مقابل حرم مطهر، از بین رفتن فضای روحانی و قدسی حرم حضرت معصومه(س) است. اصلاً در هیچ جای عالم فضای قدسی و معنوی را با ستون‌های بتن آرمه خراب نمی‌کنند که قطار دائماً در حرکت باشد و نمای صحن را از بین ببرد.
از سویی دیگر عبور منوریل از مقابل حرم مطهر حضرت معصومه(س) و وجود ستون‌های زیاد این پروژه در جوار حرم مطهر که منجر به اغتشاش بصری می‌شود که مغایر با رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص حفظ هویت اسلامی در معماری و شهرسازی است، بنابراین باید در اجرای پروژه منوریل از کارشناسان خبره و اهل فن استفاده شود چراکه بحث مونوریل برای یک یا 2 سال نیست و اگر کار کارشناسی در اجرای این طرح صورت نگیرد آیندگان ما را توبیخ خواهند کرد.
ما برای بحث کارشناسی اهمیت و اعتبار فراوانی قائل هستیم و باید کارشناسانی از وزارت کشور و دانشگاه‌ها برای اجرای پروژه منوریل حضور یافته و اینطور نباشد که صرفا از چند نفر که ممکن است مشاور شرکتی باشند به عنوان کارشناس استفاده شود.
* با احداث منوریل که مخالف نیستید؟
- خیر. همان گونه که عرض کردم این پروژه باعث خوشحالی شهروندان قمی است، و ما با اصل احداث منوریل مخالفتی نداریم، اما در مورد نحوه و مسیر اجرای این پروژه دیدگاه‌هایی وجود دارد که ای کاش این طرح با کارشناسی بهتری اجرا می‌شد.
* به نظر شما اگر این پروژه در مسیر حرم تا جمکران تعریف می‌شد جذاب‌تر نبود؟
- یکی از دغدغه‌های ما همین است که اگر احداث این پروژه در مسیر ۷ کیلومتری حرم تا جمکران تعریف می‌شد، جذاب‌تر بود و با توجه به اینکه پروژه بلوار پیامبر اعظم(ص) در دست احداث است، سازوکارهای مناسب برای اجرای طرح منوریل در این مسیر فراهم بود، اما در حال حاضر در مقابل حرم مطهر که تمام دنیا برای زیارت به قم می‌آیند ستون‌هایی چیده شده که مانع دید حرم خواهد شد.
* آقای بنایی طبق اظهارات برخی کارشناسان، با اجرای پروژه منوریل، عملاً پروژه خط B مترو حذف شده است، مگر شورای ترافیک مجوز احداث پروژه مترو را صادر نکرده بود؟
- سئوال مهمی پرسیدید. چند سال پیش شورای ترافیک مجوز ساخت خطوط A و B مترو قم را صادر کرد، اما متاسفانه بعد از مدتی تصمیم مسئولان تغییر کرد و خط B مترو – که از انتهای خیابان 19 دی آغاز و با عبور از خیابان‌های ارم و صفائیه و شهرک قدس به پردیسان و نهایتاً ورزشگاه یادگار امام منتهی می‌شود- حذف و به جای آن مجوز ساخت منوریل داده شد. البته خط B مترو یکی از پرترافیک‌ترین خطوط ریلی درون‌شهری قم بود که مطمئناً اقبال مردم قم به این خط به لحاظ بافت شهری قم بسیار بیشتر از پروژه منوریل بود و ضرورت احداث آن به شدت احساس می‌شود ولی متاسفانه حذف شد.
* مدتهاست که مسئولان از اجرای پروژه خط A قطار شهری (مترو) خبر می‌دهند اما عملاً فعالیت‌های چشمگیری برای ایجاد این پروژه مشاهده نشده است. چرا؟
- تمرکز مسئولان اجرایی به احداث پروژه منوریل باعث شده که از احداث خط A مترو غفلت کنند، در حالی که اجرای مترو ضرورتی انکارناپذیر برای قم است، به خصوص خط A مترو که به مسجد مقدس جمکران منتهی می‌شود و با اجرای این پروژه بخش قابل توجهی از مشکلات ترافیکی قم و رفت و آمد شهروندان به جمکران برطرف می‌شود. به اعتقاد ما پروژه منوریل به تنهایی نمی‌تواند مشکل ترافیک قم را برطرف کند، بنابراین این باور باید در بین مسئولان اجرایی ایجاد شود که پروژه مترو باید به موازات منوریل از پیشرفت فیزیکی برخوردار باشد تا این دو پروژه در روند کاهش ترافیک تاثیر داشته باشد. البته بنده به لحاظ نیاز ضروری قم به احداث مترو، طی نامه‌های جداگانه‌ای به مسئولان کشور، ضرورت تسریع در روند اجرای خط A مترو و همچنین مطالعه و بررسی آثار تبدیل خط مترو به منوریل را متذکر شدم و امیدوارم این پیگیری‌ها به نتیجه برسد.
*شاید بعضی از شهروندان قمی مسیر خط A قطار شهری(مترو) را ندانند، قرار است این پروژه از چه مسیرهایی عبور کند؟
- خوشبختانه خط A مترو از مناطق کمتر توسعه یافته قم هم عبور می‌کند تا ان شاء الله این پروژه گامی در راستای محرومیت‌زدایی از این مناطق باشد. این خط از پایانه ویژه جمکران آغاز و با عبور از مسیرهای میدان بقیه‌الله، میدان ولی عصر(عج)، میدان پلیس، بلوار شهید دل آذر، میدان میرزای قمی، خیابان آذر، سه راه بازار، میدان مطهری، خیابان امامزاده ابراهیم، میدان معصومیه، میدان کشاورز و بلوار قلعه کامکار به پایانه غربی مسافری قم واقع در ابتدای جاده ساوه منتهی می‌شود.
*در سال گذشته شهردار سابق قم از کسری بودجه قطار شهری خبر داده بود، آیا برای رفع این مشکل تدبیری اندیشیده شده است؟
- به استناد تغییرات صورت گرفته در اعتبارات احداث قطار شهری قم در کمیسیون تلفیق بودجه سال 1389 مبلغ هزار و 98 میلیارد ریال برای احداث قطار شهری قم نهایی شد که این رقم در بودجه سال 89 به 792 میلیارد ریال کاهش یافت و مبلغ 623 میلیارد ریال آن یعنی 57 درصد از مبلغ اولیه منجر به مبادله موافقتنامه و طی دو مرحله تخصیص 454 میلیارد ریال اعتبار در وجه شهرداری قم پرداخت شد که این میزان حدود 40 درصد مبلغ اولیه است.
با توجه به پیشرفت فیزیکی پروژه منوریل و شروع عملیات احداث مترو، عدم تجهیز به موقع منابع مالی سبب طولانی‌شدن فرایند زمانی پیش‌بینی شده برای اجرای این پروژ‌ه‌ها می‌شود لذا بنده با ارسال نامه‌ای به آقای دکتر عزیزی معاون راهبردی و نظارت رئیس جمهوری تقاضای جبران کسری تخصیص سال 89 و دو دوازدهم اعتبارات سال جاری مربوط به احداث قطار شهری را ارائه دادم که امیدواریم هر چه زودتر این اعتبارات اختصاص یابد.
از سویی دیگر طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 88، مبلغ 700 میلیون دلار برای تامین تجهیزات و احداث خطوط قطارهای شهری کلان شهرهای کشور که دارای طرح مصوب قطار شهری هستند، اختصاص یافت که سهم قم از این اعتبارات 52 میلیون دلار اعلام شده بود، در حالی که برای هر کدام از کلانشهرها 158 میلیون دلار در نظر گرفته شد و ما سعی کردیم با ارسال نامه‌هایی به مسئولان کشور این مشکل را برطرف کنیم تا این 700 میلیون دلار به صورت متعادل و متوازن در بین کلانشهرها توزیع شود.
*امسال تلاش جنابعالی و مسئولان برای اختصاص اعتبارات مورد نیاز قطار شهری قم مثمرثمر بوده است؟
- خوشبختانه امسال پیگیری‌های خوبی برای اخذ اعتبارات قطار شهری انجام شده و در پیش‌بینی لایحه بودجه سال 90 دولت مبلغ 640 میلیارد ریال اعتبار برای قطار شهری قم در نظر گرفته شده بود که با توجه به اهمیت اجرای پروژههای قطار شهری در قم، رایزنی‌هایی در کمیسیون عمران مجلس انجام دادیم و این مبلغ را به دو هزار و 440 میلیارد ریال افزایش دادیم.
امیدوارم با پیگیریهایی که انجام شده شاهد تخصیص اعتبارات مورد نظر برای قطار شهری قم باشیم تا بتوانیم با راه‌اندازی پروژههای در دست اجرا، مشکلات شهر قم را کاهش دهیم. البته استان قم با توجه به جایگاه زائرپذیربودن آن و همچنین کمبود زیرساخت‌ها و جمعیت بالای یک میلیون نفری در ردیف استان‌های تخصیص بودجه عمرانی قرار دارد که ما به دنبال استفاده از ظرفیت ایجاد شده برای عمران و آبادانی استان قم هستیم.
* در گزارش ستاد مردمی پیگیری مصوبات سفر مقام معظم رهبری، در بین حمل و نقل عمومی و انبوه‌بر غیر از مترو و منوریل، چه وسایل دیگری پیش‌بینی شده است؟
- البته در این گزارش خط C قطار شهری هم به صورت حلقوی مورد اشاره قرار گرفته که از میدان میرزای قمی آغاز می‌شود و با عبور از مسیرهای خیابان شهید روحانی، بلوار 15 خرداد، میدان 15 خرداد، میدان باجک(تبادل با منوریل در مسیر رودخانه)، خیابان کیوانفر، خیابان آیت‌الله کاشانی، میدان معصومیه(تبادل با خط B قطار شهری)، میدان امام حسین(ع)، بلوار جمهوری، میدان صفائیه، خیابان دورشهر، میدان رسالت، بلوار بسیج، تقاطع با بزرگراه حرم جمکران، میدان گلزار شهدا و خیابان شهید روحانی به میدان میرزای قمی منتهی می‌شود.
در کنار سیستم قطار شهری، ایجاد خطوط اتوبوسرانی B.R.T هم می‌تواند تا حد زیادی در کاهش ترافیک موثر باشد، بنابراین چهار خط اتوبوسرانی در نقاط مهم قم پیش بینی شده که در صورت اجرای این طرح و سایر طرح‌های حمل و نقل عمومی و انبوه‌بر می‌توان امیدوار بود که قدم‌های بزرگی در کاهش ترافیک برداشته شده است.
خط یک اتوبوسرانی B.R.T شامل مسیرهای میدان معصومیه، میدان نفت، میدان امام خمینی(ره)، حرم مطهر؛ خط دو در مسیر میدان صفائیه، بلوار امین، بلوار غدیر، شهرک پردیسان؛ خط سه شامل مسیرهای میدان مفید، بلوار صدوق، میدان صدوق، میدان شهید مفتح و خط چهار شامل مسیرهای میدان پلیس، بلوار شهید دل آذر، خیابان آذر، بازار و خیابان ارم است.
* ممکن است قم از لحاظ حمل و نقل درون شهری توسعه خوبی پیدا کند اما اگر پایانه مسافربری متمرکزی وجود نداشته باشد چگونه می‌تواند نقش مهم مواصلاتی بودن 17 استان کشور را ایفا کند؟
- البته در این زمینه احداث پایانه‌های مسافربری متمرکز با انواع مدهای حمل و نقل مورد نظر مسئولان است، چراکه با توجه به موقعیت استراتژیک و جغرافیایی استان قم و راه‌های مواصلاتی از جنوب به آن و به ویژه با بازگشایی محور قم - گرمسار، پایانه اصلی مسافری قم می‌تواند به کلیه مسافران شهرهای جنوبی که قصد سفر به مشهد، شمال شرقی و یا شمال را دارند سرویس‌دهی کرده و با تبادل سفر و کوتاه کردن مسیر قم - تهران تا گرمسار عملا جایگزین پایانه جنوبی تهران شود.
حال چنانچه سه مسیر راه‌آهن سراسری منتهی به قم نیز در پایانه مرکزی مذکور به صورت ترکیبی با سایر وسائل حمل و نقل هماهنگ و تبادل سفر کند. نقش و جایگاه قم به عنوان محور مواصلاتی 17 استان کشور و اتصال به استان‌های شمالی بیشتر متصور می‌شود.
علاوه بر این، احداث پایانه چندمنظوره شمالی (احیای مجدد طرح هزار هکتاری پایانه شمالی شهر قم به منظور تجمیع کلیه خطوط حمل و نقل درون شهری و برون شهری)، پایانه چندمنظوره جنوبی، پایانه چندمنظوره ویژه جمکران، پایانه چندمنظوره غربی قم و پایانه‌های مسافری درون شهری هم مورد توجه قرار گرفته است.
.............................................
گفتگو از روح‌الله کریمی
نظر شما