دکتر محمدعلی آذرشب عضو کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورایعالی انقلاب فرهنگی در نوزدهمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها با حضور در غرفه مهر، با تأکید بر لزوم اسلامی کردن علوم انسانی، گفت: علوم انسانی خلاف علوم طبیعی پایه ای ایدئولوژیک دارد و به عبارتی دیگر بر اساس جهان بینی انسانها به انسان و جهان هستی علوم انسانی شکل می گیرد.
وی با اشاره به اینکه علوم انسانی به مانند علوم طبیعی، آزمایشگاهی نیست، افزود: بسیاری سعی کردند که علوم انسانی را به مانند علوم طبیعی، آزمایشگاهی جلوه دهند اما موفق نشدند چون انسان را نمی توان در تحلیل آزمایشگاهی شناخت بلکه انسان را باید بر اساس یک جهان بینی فهمید.
مشاور وزیر ارشاد در امور بین الملل با اشاره به تفاوت ماهوی جهان بینی مادی و معنوی به انسان و جهان هستی، تأثیر این دیدگاه بر علوم انسانی را یادآور شد و گفت: نگاه غربی و مادی به انسان که آن را موجود تکامل یافته از میمون می داند قطعا متفاوت با دیدی است که انسان را به عنوان خلیفة الله می داند.
آذرشب با بیان اینکه پیش از ایران، در جهان عرب بحث اسلامی کردن علوم انسانی مطرح شده است افزود: پیش از ایران، جهان عرب متوجه شد که علوم انسانی غرب نمی تواند با ایدئولوژی اسلامی منسجم باشد. برای همین به سمت عنوانی با نام «اسلمت علوم الانسانیه» یعنی اسلامی کردن علوم انسانی رفتند و جالب آنکه کسانی بیشتر متوجه این مسئله شدند که از جهان عرب به غرب مهاجرت کرده بودند و یکی از مراکز مهمی که در این زمینه فعال است مرکزی در آمریکا است که علاوه بر انتشار مجله تخصصی، کتابهای متعددی با رویکرد «اسلمت علوم الانسانیه» منتشر می کند.
وی با اظهار تأسف از کم توجهی متفکران ایرانی به اسلامی کردن علوم انسانی به نسبت متفکران جهان عرب، گفت: ما از افرادی که می خواهند جامعه ایران اسلامی را بر اساس دیدگاههای جامعه شناسی غرب بشناسند، صدمه خورده ایم در نتیجه آنها دچار تناقض شدند. متأسفانه در ایران هنوز کار شایسته ای در اسلامی کردن علوم انسانی صورت نگرفته است و ما در ابتدای کار هستیم.
استاد زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران افزود: مسئله اسلامی کردن علوم انسانی حاکمیتی، دستوری و یا بخش نامه ای نمی تواند باشد بلکه باید انگیزه ذاتی افراد محرک باشد؛ افرادی که واقعا به جهان بینی اسلامی معتقدند و شناخت عمیقی از مکاتب غربی داشته و اختلاف ماهوی دیدگاه مادی و الهی را بشناسند می توانند در جهت اسلامی کردن علوم انسانی کار کنند.
آذرشب تصریح کرد: به نظر می رسد که مراکز غیردولتی بهتر می توانند در این زمینه کار کنند چراکه مراکز پژوهشی و دانشگاهی دولتی کمتر در این زمینه راه به مقصود می برند چون بسیاری از اساتید دانشگاه برداشت نادرستی از تحول علوم انسانی و اسلامی کردن علوم انسانی دارند و فکر می کنند که در برابر علوم انسانی ممنوعیت ایجاد می شود؛ چراکه آنها هرچه از علوم انسانی خوانده اند مطالب غربی است و اگر این نوشخوارهای غربی را از آنها بگیرند هیچ ندارند لذا بحث اسلامی کردن علوم انسانی تنها با افراد دلسوز متخصص امکان پذیر است نه کارهای دستوری و بخش نامه ای.
مشاور وزیر ارشاد در امور بین الملل با تأکید بر لزوم توجه به آینده تمدن اسلامی یادآور شد: با اینکه همواره از تمدن سازی صحبت می شود اما بیشتر تمرکز بر فرهنگ و تمدن گذشته است؛ درست است که گذشته چراغ راه آینده است اما متوقف شدن بر گذشته ما را نه تنها به نتیجه نمی رساند بلکه پیامدهای بسیار منفی دارد. ما باید آینده را بسازیم لذا باید جریانی در دانشگاه راه بیفتد که بر آینده تمدن اسلامی نظر داشته باشد و این مسئله نیازمند شناخت مؤلفه های تمدن سازی از دیدگاه اسلامی است.
وی افزود: متأسفانه در این زمینه هنوز به آینده تمدن اسلام توجه نمی شود لذا با چند تن از همفکرانم مرکز پژوهشی آینده تمدن اسلامی را راه اندازی کرده ایم که مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز قول همکاری و حمایت از این مرکز را داده است چراکه اگر تمدن سازی نباشد وحدت بین امت اسلام صورت نمی گیرد چون تمدن در واقع احیاگری است و باید به دنبال احیای تمدن اسلام باشیم.
نظر شما