به گزارش خبرنگار مهر، آرامگاه فردوسی، یادمانی است درتوس در شمال مشهد و ساختمان کنونی آرامگاه در سال 1313هم‌زمان با آیین‌هایه زاره فردوسی گشایش یافت و در این سالها تندیس‌های زیادی از فردوسی ساخته شده که شاید کهن‌ترین آنها تندیس باغ نگارستان باشد، تندیس میدان فردوسی تهران ، تندیس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تندیس دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، تندیس رم ایتالیا تندیس آرامگاه فردوسیاز دیگر تندیس‌هاست.
آرامگاه فردوسی
مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهرمشهد در مسیری منشعب از راه عمومی مشهد به کلات نادری، نزدیک به شهر تاریخی طابران و بقعه تاریخی هارونیه قرار دارد. روستای پاژ زادگاه فردوسی که امروزه فازنامیده می‌شود در ۲۸ کیلومتری شرق آرامگاه فردوسی قرار دارد.
در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طرح‌هایی برای گسترش و بهسازی آرامگاه حکیم در دست اقدام دارد که در همین زمینه زمین‌ها و ساختمان‌های اطراف آرامگاه به تملک این سازمان در می‌آیند.
دروازهٔ شرقی" رزان" آرامگاه فردوسی
چنان‌که مشهور است، پیکر فردوسی را به گورستان راه ندادند و ناچار او را در باغ خودش درون شهر طابران توس، نزدیک به دروازهٔ شرقی" رزان" به خاک سپردند.
خاک‌جای او زیارتگاه اهل دانش و معرفت بود و با آنکه بارها آن را با خاک یکسان کردند از نو ساخته می‌شد و خبری نه چندان موثق ساختن اولین بنا بر گور ابوالقاسم فردوسی را در توس زمان فردوسی، یعنی ارسلان جاذب سپهدار توس نسبت داده شده است.
صد سال پس از مرگ فردوسی نظامی عروضی مقبره شاعر حماسه سرای ایران در باغی متعلق به خود شاعر زیارت کرد، و ششصد سال بعد هنگامی که عبید خان ازبک به تیشهٔ تعصب آن را ویران کرده بود قاضی نورالله شوشتری به زیارت آن آمد.
بعدها در ۱۳۰۲ ه. ق که میرزا عبدالوهاب خان شیرازی نصیرالدوله والی خراسان بود، به دستور آن مرد ادب‌دوست محل دفن فردوسی به قرائن و آثار و علائمی، در باغی درون طوس تعیین شد و بنایی آجری بر آن ساخته شد.
"مقبره‌ای به سبک ایرانی هخامنشی"
بعد از جنگ جهانی اول که شور و احساسات ملی در ایران بالا گرفته بود، در مجامع و مطبوعات قدرشناسی از فردوسی و لزوم بنای شایسته‌ای بر سر خاک او مطرح و ملک‌الشعرا بهار که طوس را زیارت کرده و تنها سکویی بی سقف و دیوار به‌جای بنای آصف الدوله یافته بود، در ۱۲۹۹ در هفته‌نامهٔ نوبهار خود مقاله‌ای در لزوم بنای آرامگاه نوشت.
پس از تأسیس انجمن آ ثار ملی در سال ۱۳۰۱، به همت فروغی رئیس انجمن کوشش‌هایی برای ساختمان آرامگاه آغاز شد چون نیت این بود که آرامگاه شاعر بزرگ ملی به هزینهٔ مردم و نه از بودجهٔ دولت ساخته شود، در ۱۳۰۴ با نشر بیانیه‌ای از مردم خواستند که اعاناتی برای این منظور به حساب انجمن پرداخت نمایند.
در سال ۱۳۰۵ گروهی از طرف انجمن برای تعیین محل دقیق آرامگاه و تهیهٔ طرح آن از تهران به طوس رفتند آندره گدار رئیس اداره باستان شناسی، مقبره را به شکل اهرام مصر طراحی کرده بود و ساخت این طرح در مراحل اولیه پیش رفته بود ولی با مخالفت ذکاءالملک فروغی این طرح تخریب تا به جای آن "مقبره‌ای به سبک ایرانی هخامنشی" ساخته شود.
اشعار کتیبه‌ها به خط "استاد عمادالکتاب"
طراحی این مقبره بر عهده حسین لرزاده گذاشته شد اشعار کتیبه‌ها به خط "استاد عمادالکتاب"نوشته شده و سپس بر سنگهای نما انتقال داده شده است.
ساختمان آرامگاه در سال ۱۳۱۱ آغاز و در مدت ۱۸ ماه به پایان رسید و برای جشن هزاره فردوسی در سال ۱۳۱۳ آماده شد و برای تأمین کسری هزینه ۱۶۰۰۰۰ برگ بلیت بخت‌آزمایی ده ریالی چاپ و از طریق شعبه‌های بانک ملی ایران توزیع شده بود.
آرامگاه سال ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۳ در مساحت ساختمان ۹۴۵ متر بود و بهترین حجاران تصاویری از شاهنامه را بر دیوارهایش حک کردند.
در طراحی بنای این دوره محاسبات فنی دقیق لازم به عمل نیامده بود، بویژه به سبب عدم محاسبهٔ مقاومت خاک و مصالح پی، ساختمان آرامگاه از همان سال‌های نخست شروع به جذب رطوبت و نشست کرد.
تعمیرات و مراقبت‌های سی‌ساله هم کارگر نیفتاد، و ناچار لزوم تجدید بنای آرامگاه مطرح و به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ بازسازی بنا با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسید.
بنای پیشین دارای نمای بیرونی شبیه بنای فعلی بود، اما داخل آن کوچکتر و کم‌عمق‌تر و دارای دو ورودی کم‌عرض شرقی و غربی بود.
بنایی از بتون و سنگ و کاشی
بنای کنونی، که سعی شده در ظاهر کاملا شبیه بنای پیشین باشد دارای نهصد متر سطح زیربنا، و ساخته شده از بتون و سنگ و کاشی است.
بخش فوقانی بنا، که در اجرای اولیه توپر بود این بار میان‌تهی ساخته و سقف داخلی آن هم با کاشی‌کاری معرق و متأثر از عناصر تزیینی دورهٔ هخامنشی و عصر فردوسی روکاری شد.
دیوارهای آن هم تماماً با سنگهایی از منطقهٔ توس نماسازی شد و هیأت کلی بنا ارامگاه کورش درپاسارگارد را تداعی می‌کند.
ساخت موزه فردوسی
در موزة آرامگاه آثار ارزنده ای از خطاطان و شاعران ایرانی و نمونه هایی از صنایع دستی و یادگارهای هنری و تابلوهای سنگی زیبا در معرض نمایش است.
این مجموعة تاریخی و فرهنگی با بلواری زیبا و جدیدالاحداث به مشهد متصل و به دلیل اهمیت تاریخی و جاذبه های سیاحتی ، یکی از مراکز مهم جذب گردشگران است و تحت نظر سازمان میراث فرهنگی خراسان نگهداری و اداره می شود.
با این همه فضلای اهل ادب ایران این مجموعه را درخور شأن رفیع فردوسی نمی‌دانند و در صدد توسعه و آبادی بیشتر دراین منطقه هستند.
توس درقدیم با هزار قریه
توس درقدیم، در دل خود شهرهایی داشته، که نوغان و طابران از آبادترین آنها بوده و آورده اند که این دو شهر هزار قریه و آبادی را در بر می گرفته است.
در طول تاریخ، گاه نوغان اعتبار افزونتری می یافته و زمانی طابران رونق بیشتری داشته و جایی که اکنون به نام شهر توس معروف است و آرامگاه فردوسی، حماسه سرای نامدار ایران در آن قرار دارد، تنها بخشی از توس قدیم، یعنی همان طابران است که بقایای ارگ و باروی نیمه ویرانی که مردم آن را قصر مامون می خوانند و بنای بزرگی که به بقعه هارونیه مشهور شده است، در آن پیداست.
جایگاه جهانی فردوسی
نام و آوازه فردوسی در همه جای جهان شناخته شده و ستوده شده‌است و شاهنامهٔ فردوسی به بسیاری از زبان‌های زنده جهان برگردانده شده‌است.
هانس هانریش شدر ایران شناس المانی در سخنرانی که در کنگره فردوسی در 27 سپتامبر سال 1934 ورشیدی به پاس هزاره فردوسی و در شهربرلین بر پا شده بود، می‌گوید چیرگی بر ایران بدست مغولان و از میان رفتن توان ایران پس از یک سده رهایی از چیرگی بیگانگان از سبب‌های گرایش ایرانیان به شاهنامه و تلاش برای بازیابی کیستی و هویت می‌باشد و به گفته بسیاری از پژوهشگران ایران فردوسی بزرگترین رزم نامه جهان را پدید آورده که دربردارنده تاریخ جهان باستان است.
سکه‌های آراسته به نقش آرامگاه فردوسی
سکه‌های ۱۰ ریالی برنز ایران از سال ۱۳۷۱ خورشیدی تا ۱۳۷۶ خورشیدی آراسته به نقش آرامگاه فردوسی است.
بزرگداشت و گرامی‌داشت فردوسی
روز 25 اردیبهشت به نام روز بزرگداشت فردوسی نامگذاری و هر سال در این روز آیین‌های بزرگداشت فردوسی و شاهنامه در دانشگاهها و نهادهای پژوهشی برگزار می‌شود.
نهاد دیگری که برای بازشناسی فردوسی در ایران با مجوز رسمی ازسازمان میراث فرهنگی بنیان‌گذاری شده بنیاد فردوسی است.
این بنیاد، یک سازمان مردم نهاد پویا می‌باشد که در تاریخ 27 اسفند 1384 راه‌اندازی شده بنیاد فردوسی پیشنهاد دهندهٔ "ثبت هزارهٔ شاهنامهٔ فردوسی"در فهرست رویدادهای علمی، فرهنگی و هنری یونسکو از سوی ایران بوده است.
اینک باغ آرامگاه که حدود شش هکتار مساحت، و یک موزه و کتابخانه دارد، سالانه بیش از یک میلیون زائر و دوستدار فردوسی را پذیرایی می کند.
................................
گزارش: زهره رنگ امیز
نظر شما