مصوبه‌ای که به‌رغم تأکید رهبری هنوز بر زمین مانده‌است/ ديوار كوتاه شهر تاريخي بلقيس

به گزارش خبرنگار مهر، شهر تاريخي بلقيس اسفراين دومين بناي بزرگ خشتي و گلي ايران بعد از ارگ بم است كه در سه كيلومتري جنوب غربي شهر كنوني اسفراين واقع شده است.

قدمت اين بنا كه در واقع شهر قديم اسفراين امروزي محسوب مي شود؛ به پيش از اسلام باز مي گردد، شهري تاريخي با وسعت 180 هكتار كه شامل مجموعه اي از بقایای ارگ مركزي و خندق پیرامون آن و شارستان شامل برج و بارو، مقبره شیخ آذری، ویرانه‌های معروف به منار تپه(مسجد جامع)، کوره سفالگری، آب انبار، بازار، کاروانسرا، بنای معروف به یخدانها و یک گورستان وسیع در نزدیک دروازه شرقی شهر است.

بر اساس متون تاريخي، اين شهر پيش از ظهور اسلام شكوفا بوده و سال 31 هجري مسلمانان آن را فتح كرده اند؛ بر اساس یافته های باستان شناسی، قدیمی ترین استقرار در این شهر، به اواخر دوره ساسانی مربوط است و زندگی در آن تا پایان دوره صفویه به طور مداوم جریان داشته است.

شهر بلقيس در اواخر دوره شاه طهماسب دوم صفوي و اوايل حكومت نادرشاه افشار در سال 1131 هجري قمري بر اثر حمله افغان ها ويران شد و جايگاه خود را از دست داد هر چند كه پس از آن نيز خانواده‌هایی به طور مستقل تا اواخر قاجار در این مکان زندگی می‌کرده‌اند.

البته پس از ويراني شهر بلقيس، از درون خاكستر جنگ و نفرت جوانه شهر جديدي در نزديكي آن سربرآورد و اسفراين امروزي شكل گرفت.

مجموعه آثار شهر تاریخی اسفراین در سال 1380 در فهرست آثار ملی کشور به شماره 4497 به ثبت رسیده است.

شهر تاريخي بلقيس در اين سال‌ها همواره يكي از مقاصد گردشگري در خراسان شمالي به شمار مي‌رفته اما مهر ماه پارسال مقام معظم رهبري در سفر به اين استان با اشاره مستقيم به اين جاذبه تاريخي، خواستار تقويت و ساماندهي آن شدند.

در اين سفر 40 ميليارد ريال برای اجرای طرح های مرمت، کاوش باستان شناسی، مطالعات و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری این شهر تاریخی مصوب شد و از طرف ديگر هم مقرر شد تا براي ثبت جهاني اين اثر تاريخي اقدام شود.

هر دو اين مصوبات اكنون با وجود گذشت حدود يك سال و دو ماه هنوز اجرايي نشده و در واقع عملا مصوبه سفر رهبري براي شهر تاريخي بلقيس روي زمين مانده است.

عدم اجراي مصوبه سفر مقام معظم رهبري به خراسان شمالي

مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی بلقیس در اين زمينه در گفتگو با خبرنگار مهر، مي‌گويد: مهر‌ماه پارسال همزمان با سفر مقام معظم رهبري به خراسان شمالي در نشست هيئت دولت كه به مناسبت اين سفر در بجنورد برگزار شد، مقرر شد تا 40 ميليارد ريال براي اجرای طرح‌های مرمت، کاوش باستان شناسی، مطالعات و ایجاد زیرساخت های گردشگری این شهر تاریخی پرداخت شود، اما تاكنون اين مهم عملي نشده است.

عليرضا نجفي اظهار مي‌كند: علاوه‌بر اين در همان زمان مقرر شد تا با تشكيل كارگروهي براي ثبت جهاني اين شهر تاريخي اقدام شود و مسئولان وقت سازمان ميراث فرهنگي هم به اجراي آن تاكيد كردند اما تاكنون اين تصميم نيز اجرايي نشده است.

او اضافه مي‌كند: بر اساس برنامه قرار بود بخشي از اعتبارات مصوب سفر رهبري براي ساماندهي شهر تاريخي بلقيس در سال 91 پرداخت شود اما پرداخت آن به سال 92 موكول شد و اكنون هم در پيگيري هاي انجام شده، تخصيص اين اعتبار به بودجه سال 93 موكول مي‌شود.

نجفي مي‌گويد: تاكيد مقام معظم رهبري بر ساماندهي اين مجموعه تاريخي سبب شده تا شمار گردشگران شهر تاريخي بلقيس افزايش چشمگيري پيدا كند به گونه‌اي كه از ابتداي امسال تاكنون بيش از 13 هزار نفر از اين اثر تاريخي ديدن كرده‌اند.

ديوار كوتاه شهر تاريخي بلقيس

اما مدیر‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی معتقد است برخي از مصوبات سفر مقام معظم رهبري در مورد مجموعه شهر تاريخي بلقيس اسفراين انجام شده است.

علي كاظمي در اين زمينه مي‌گويد: راه اندازی پایگاه میراث فرهنگی در مجموعه شهر تاريخي بلقيس یکی از مصوبات سفر مقام معظم رهبری به استان بود كه اكنون ساختمان پايگاه و يگان حفاظت آن تامين شده است.

او اظهار مي‌كند: همچنين در اين راستا علاوه بر نصب تابلوهاي اطلاع رساني براي مشخص كردن مسيرهاي گردشگري، يگان حفاظت در منطقه مستقر و دوربين‌هاي مداربسته در منطقه در حال كاوش نيز نصب شده است.

كاظمي مي‌افزايد: علاوه‌بر اين بر اساس مصوبه شوراي حفاظت از بيت‌المال مقرر شد تا ساخت و ساز در حاشيه كمربندي اسفراين ممنوع شود و با موافقت شهرداري و فرمانداري اسفراين و نيز معاونت عمراني استانداري خراسان شمالي مصوب شد كه سازه‌ها در اين منطقه بايد با تاييد ميراث فرهنگي، به گونه‌اي ساخته شود كه جلوي ديد مجموعه تاريخي شهر بلقيس از جاده را نگيرد.

او مي‌گويد: البته در مصوبه سفر مقام معظم رهبري مطالعه کل شهر بلقیس هم به تصويب رسيده و بايد اين مهم انجام شود.

كاظمي اضافه مي‌كند: بر اساس اين مصوبه رييس وقت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور براي پرداخت 40 ميليارد ريال به اين مجموعه متعهد شد اما تاكنون با وجود پيگيري‌هاي انجام شده، رقمي از اين مبلغ تخصيص نيافته است.

وي عنوان مي كند: اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان شمالي بر اساس اين 40 ميليارد تومان پروژه‌هايي از جمله کاوش مدرسه شیخ آذری، ادامه کاوش در منارتپه، ادامه عملیات اجرایی مرمت، اجرای عملیات حفاظت و نصب سیستم های حفاظتی و احداث امکانات اولیه برای حضور گردشگران در مجموعه شهر تاريخي بلقيس را تا سال 94 تعريف و به تهران ارسال كرده اما تاكنون اعتبار آن جذب نشده است.

مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان شمالي معتقد است اگر اين 40 ميليارد ريال مصوب سفر مقام معظم رهبري به استان براي ساماندهي شهر تاريخي بلقيس جذب شود؛ دومين بناي خشت و گلي كشور اعتبار خود را باز مي‌يابد.